Hoe kies je de juiste basisschool voor je kind?

In Nederland hebben we het behoorlijk goed. Voor bijna iedereen is er hier wel een passende soort onderwijs te vinden. Maar tegelijkertijd kan het best beklemmend zijn en keuzestress opleveren. Want welke soort onderwijs past nu het best bij je kindje? In dit artikel vind je alle soorten basisonderwijs in Nederland én de onderliggende verschillen.  

De juiste basisschool kiezen

Voor je kindje naar de kleuterklas gaat, sta je voor een belangrijke keus. Welk onderwijs kies je voor je zoon of dochter? Dat is een behoorlijk verantwoordelijke taak: het moet wel klikken. En los van het gevoelsmatige aspect: de vorm van onderwijs moet jullie levensvisie ook ondersteunen. Zie je door de bomen het bos niet meer? Lees dan snel verder voor een uitgebreide opsomming van alle soorten basisonderwijs in Nederland. Van Openbaar tot Jenaplan en Democratisch. 

Hoe kies je de juiste school voor je kinderen?

Zoals met bijna alles is ook deze keus erg persoonlijk. Ben je religieus en wil je dit ook graag via onderwijs meegeven? Of ben je aanhanger van een bepaalde levensovertuiging? Het is goed om te beseffen dat specifieke vormen van lesgeven vooral werken als ouders de visie van de school ook ‘uitdragen’ via de opvoeding. Goed voorbeeld hiervan is de Vrije School. Verdiep je dus goed in wat het onderwijs zelf precies inhoudt, tenzij je voor openbaar basisonderwijs kiest. In dat geval is het vrij simpel: iedereen is welkom.

Met onderstaande stappen maak je het jezelf makkelijker om een goede basisschool te kiezen.

Stap 1: maak een lijst met alle potentiële scholen in jullie regio

Voor je gaat zoeken, is het goed alvast wat punten op een rijtje te zetten. 

• Hebben jullie een bepaalde levensvisie die je ook graag in het onderwijs terugziet? 
• Vind je het prettig om zelf betrokken te zijn bij het reilen en zeilen van de school? (Zoals bijvoorbeeld bij de Vrije School of Jenaplan het geval is)
• Ben je bereid eventueel te reizen voor een school die beter aansluit op jullie wensen?

Kijk aan de hand van de antwoorden op deze vragen naar alle scholen bij jullie in de buurt. Welke sluiten aan op je levensvisie, mate van betrokkenheid en de hoeveelheid reistijd die je elke dag kwijt wil zijn?

Stap 2: stel jullie top 3 samen

Als je een lijst hebt met potentiële basisscholen, ga je je verder verdiepen. Lees bijvoorbeeld de inspectierapporten, kijk of je in contact kan komen met ouders wiens kind hier al naar school gaat en neem een kijkje in de schoolgids. Vaak vind je hierin ook al handige informatie. Al blijft het belangrijk om enigszins kritisch te zijn. Vrijwel elke school beweert een sterk anti-pestbeleid te voeren en het allerbeste uit iedere leerling te willen halen.

Stel samen een top 3 samen en maak afspraken voor een kennismaking. Op de school zelf kan je de sfeer proeven, bepaalde vragen stellen en een kijkje achter de schermen krijgen. Dat geeft een beter gevoel over wat je ongeveer kan verwachten.

Stap 3: ontdek en ervaar

Het belangrijkste bij de keus voor een goede basisschool is te vertrouwen op je eigen gevoel. Hoe ziet de school eruit, wat voor gevoel heb je bij de leerlingen en leerkrachten? Praat eens met bekenden die hun kind hier al op school hebben en informeer naar hun ervaringen. Op basis van al die gegevens samen kun je een goede conclusie trekken.

12 verschillende soorten onderwijs

Zoals je hierboven al kon lezen, kennen we in Nederland een breed scala aan onderwijsvormen. Hieronder vind je per type basisschool de belangrijkste kernpunten. Zo weet je beter of die ene Jenaplanschool op steenworp afstand bij jullie past of dat je beter die school verderop kan kiezen.

Openbaar onderwijs

De belangrijkste kernpunten van openbaar onderwijs:

• Iedereen is welkom, ongeacht waarin je gelooft of waar je voor staat. Dit geldt ook voor de leerkrachten.
• Openbaar onderwijs wordt gekenmerkt door diversiteit.
• De jaarlijkse vrijwillige ouderbijdrage is hier doorgaans vrij laag (gemiddeld rond de veertig euro), in tegenstelling tot sommige scholen waar een bijzondere vorm van onderwijs wordt gegeven.

Prettig aan openbare scholen is dat je met allerlei kinderen in aanraking komt. Rijk en arm, hoger- en lageropgeleid en Islamitisch, Christelijk en atheïstisch zitten gewoon door elkaar. Daardoor leer je met iedereen omgaan én je kan veel van elkaar leren. Dit maakt je als mens doorgaans opener naar anderen, ongeacht of ze nu dezelfde huidskleur of levensovertuiging hebben als jij. Tegelijkertijd kan dit natuurlijk soms ook botsingen veroorzaken.

Onderwijs op basis van een religieuze grondslag

Het religieuze onderwijs kent veel verschillende vormen:

• Algemeen christelijk
• Rooms-katholiek
• Evangelisch
• Interconfessioneel (gebaseerd op verschillende geloofsovertuigingen)
• Protestant-christelijk
• Reformatorisch (hier worden ook vaak uiterlijke eisen gesteld aan jongens en meisjes: jongens mogen geen lang haar dragen en meisjes alleen rokken en jurken)
• Gereformeerd vrijgemaakt (iets modernere stroming)
• Joods
• Islamitisch
• Hindoeïstisch
• Humanistisch

Aan elk van deze vormen ligt een specifieke religie ten grondslag, wat ook wordt uitgedragen in lesmateriaal en personeel. Zo zal een gereformeerde basisschool uiteraard geen atheïst voor de klas hebben. Het voordeel van de keus voor een dergelijke school is dat hij aansluit op jullie eigen geloofsovertuiging. Ook de feestdagen (Pesach, Suikerfeest of Kerstmis) worden gevierd op een manier die de kinderen waarschijnlijk vanuit huis al kennen.

Basisonderwijs op grond van een levensovertuiging

Binnen dit type onderwijs kan je onderscheid maken tussen vier verschillende soorten:

• Antroposofisch onderwijs (Vrije School)
• Dalton
• Jenaplan
• Montessori

Antroposofisch onderwijs

Gebaseerd op opvattingen van Rudolph Steiner. Elk kind maakt een unieke ontwikkeling door op basis van zijn ‘zielekracht’. Deze moet zoveel mogelijk gestimuleerd worden door de school. Er is veel kritiek geweest op deze spirituele vorm van onderwijs (kinderen zouden een leerachterstand oplopen ten opzichte van andere soorten), maar de kwaliteit van onderwijs verschilt per school. Bovendien zijn er in het algemeen al veel verbeteringen ten opzichte van vroeger. Naast reguliere vakken krijg je ook veel les in vrije kunsten en gelooft men dat je kennis opdoet door ervaring.

Daltononderwijs

Vijf belangrijke uitgangspunten zijn: vrijheid en verantwoordelijkheid (wat wil je leren?), samenwerken, effectiviteit, reflectie en zelfstandigheid (ze moeten zelf leren om bepaalde taken uit te voeren). De manier van lesgeven binnen het Daltononderwijs is ontwikkeld door de Amerikaanse Helen Parkhurst. Haar visie is inmiddels vertaald tot een vorm van lesgeven waarbij luisteren naar elkaar, onderling begrip en zelfstandigheid belangrijke pijlers zijn. Wil je meer weten? Kijk dan eens op de website van de Nederlandse Daltonvereniging.

Jenaplanonderwijs

Kinderen maken projecten waardoor ze leren. Samenwerking is belangrijk, maar ook hoe jij daar als individu in staat (wie ben je, wat beteken je voor de groep en waar liggen je verbeterpunten?) Groepen worden opgedeeld in een onder- (groep 3-5) en bovenbouw (groep 6-8). Een voorbeeld van samenwerking is dat oudere kinderen binnen zo’n groep de jongere helpen. Ook de ouders zijn vaak zeer betrokken bij dit type onderwijs. Een ander opvallend kenmerk? Ze geven hier geen cijfers bij toetsen. Op de site van de Nederlandse Jenaplan Vereniging vind je meer informatie.

Montessori

Ook binnen het Montessori onderwijs wordt veel belang gehecht aan zelfstandigheid. Ze kiezen zelf hun materiaal en gaan daarmee aan de slag. Het idee hierachter is dat een kind van nature wil leren. Als leerkracht moet je de honger naar specifieke lesstof die uit het kind komt stimuleren (in plaats van andersom, wat op veel andere scholen gebeurt). Net als bij Jenaplan zie je hier dat kinderen uit verschillende leergroepen door elkaar heen zitten. Tot slot focust het lesmateriaal op één sub-onderwerp in plaats van meerdere. Kinderen merken zelf wanneer ze een fout maken en leren het zo herstellen. De Nederlandse Montessori Vereniging kan meer inhoudelijke informatie geven.

Voor- en nadelen van deze bijzondere vormen van onderwijs?

De voordelen komen duidelijk naar voren. Kinderen krijgen een specifieke levensvisie mee, leren omgaan met elkaars verschillen, maar ook dat ze er zelf toe doen. Bovendien kunnen de grote mate van zelfstandigheid en oog voor het individu binnen de groep een stimulans vormen voor het zelfvertrouwen van de leerling.

Hier tegenover staat dat het succes van een bijzondere onderwijsvorm valt en staat met de leerkrachten, de groepssamenstelling, de ouders en de school. Misschien nog meer dan in andere gevallen. Als je namelijk de filosofie van de Vrije School thuis niet toepast of geen zin hebt betrokken te zijn bij het Jenaplanonderwijs van je kind, kan dat het succes van het onderwijs ondermijnen.

Het is daarom goed om vooraf echt te kijken of dit bij jullie als gezin past.

Andere soorten basisonderwijs

Democratisch onderwijs

Democratische scholen zijn behoorlijk vernieuwend in hun opvattingen. Alle leden hebben gelijke stemmen – ongeacht hun leeftijd of rol binnen de school. Alles draait erom de leerlingen klaar te stomen om een actieve bijdrage te leveren aan de maatschappij, met een open en actieve houding. Daarbij beslissen de kinderen zelf of en wat ze willen leren. Je moet minimaal 24 uur per week aanwezig zijn, maar beslist zelf wanneer je naar school gaat. Ook bestaan er geen vaste groepen en maken de leerlingen doorgaans geen toetsen.

Veel van de huidige democratische scholen komen voort uit het Iederwijs-onderwijs (opgericht in 2002). De kritiek is dan vaak dat kinderen nog niet in staat zijn om zoveel verantwoordelijkheid te nemen, al betwisten voorstanders dit: ieder kind leert bepaalde basisvaardigheden, maar het heeft pas nut dit te leren wanneer het kind hieraan toe is. Klik op het linkje voor een betere indruk of bekijk dit filmpje.

Freinet

Men gaat uit van de leerling: onderwijs moet zin hebben voor hem. Dus de vaardigheden (taal, rekenen) zijn slechts middelen om een einddoel te bereiken (schrijven van een brief, winkelen). Verder leer je binnen het Freinet onderwijs eerst onderzoeken en krijg je daarna pas de theorie uitgelegd. Door de praktijk ontdekt de leerling dus. Daarnaast vormt democratie een groot onderdeel van het schoolleven.

Van der Huchtonderwijs

Wil je kiezen voor het Van der Hucht onderwijs dan zal je in regio Soest moeten wonen (of erheen moeten verhuizen). Dit is de enige plek in Nederland waar je dit type basisonderwijs kunt volgen, dat het best kan worden omschreven als ‘humanitair’. Onderwijs is gebaseerd op het karakter en de capaciteiten van het individuele kind. Daarbij wordt veel waarde gehecht aan respect voor mens en dier, normen en goed fatsoen. Wat dit precies inhoudt vind je op de website.

Speciaal onderwijs

Leonardoschool

Voor kinderen die hoogbegaafd zijn (onder meer IQ van 130 en hoger) is er de Leonardoschool. Hier worden kinderen op verschillende manieren uitgedaagd, krijgen een tweede (Engels) en derde (Spaans) taal aangeleerd en krijgen uitdaging op gebied van hun persoonlijke talent.

Speciaal basisonderwijs

Het onderwijs maakt onderscheid in vier clusters, die samengevat neerkomen op kinderen met een visuele handicap, kinderen met auditieve handicap of ernstige communicatiemoeilijkheden, ZMLK (Zeer Moeilijk Lerende Kinderen) en ZMOK (Zeer Moeilijk Opvoedbare Kinderen). Je kunt hier alleen komen op basis van een indicatie. Vervolgonderwijs is mogelijk, vaak ook speciaal onderwijs (met name kinderen uit de groep ZMOK kunnen gemiddeld of zelfs bovengemiddeld intelligent zijn).

Heb je op basis van bovenstaande een goede keus kunnen maken? Lees dan zeker ook onze Overlevingsgids voor de basisschool

In dit artikel staan verschillende vormen van basisonderwijs in Nederland. Belangrijke informatie die je helpt bij het maken van een goede keus die past bij jullie visie en kind. Maar we zijn natuurlijk wel benieuwd! Als afstand geen rol speelde, welke van bovenstaande onderwijsvormen zou jij dan het liefst kiezen voor je kind? Liever het reguliere onderwijs of zou je voor de vernieuwende vormen van lesgeven durven gaan?