Hoe kies je de juiste basisschool voor je kind?

Het onderwijsaanbod in Nederland is divers. Je zou bijna kunnen zeggen dat vrijwel iedereen een passende vorm kan vinden die past bij zijn of haar levensovertuigingen. Tegelijkertijd kan het grote aanbod keuzestress opleveren: hoe kies je nu de beste basisschool voor jouw kind? Daarom helpen we je een handje. In dit artikel zetten we alle soorten basisschool uiteen en leggen we uit hoe deze onderling verschillen. Hopelijk helpt het je straks een basisschool te kiezen die bij jullie past.

De juiste basisschool kiezen

Het kiezen van een goede basisschool is een verantwoordelijke taak. Uiteindelijk gaat je kind hier, als het goed is, de komende acht jaar naar school. Dat maakt het misschien ook een beladen taak waar je onzeker over wordt. Wat als het nu niet gaat zoals gehoopt? Als die beloofde gouden bergen uiteindelijk niet veel waard blijken of de onderwijsvorm niet bij je past?

In Nederland vind je van alles. Buiten de openbare school en verschillende geloofsrichtingen, bestaan er ook nog vormen als Jenaplan en zelfs Democratisch onderwijs – waarbij kinderen vanuit hun intrinsieke motivatie kiezen wat ze die dag willen leren. Voor we hier inhoudelijk op ingaan, vind je hieronder wat handige tips om de juiste basisschool te kiezen. Dit helpt om het kaf van het koren te scheiden.

Hoe kies je de juiste school voor je kinderen?

Relativeer

Voor je een keus gaat maken, is het belangrijk dat je blijft relativeren. Juist omdat er gevoelsmatig veel van deze keus afhangt, is het goed om er ook bij stil te staan dat je – ondanks een zorgvuldige voorbereiding – soms pech hebt. Zekerheid dat je de perfecte school kiest, heb je dan ook niet. Dat kan een bevrijdende gedachte zijn. Je doet je best als je een basisschool uitzoekt en meer kan je niet doen. Bovendien zit je soms nu eenmaal vast aan de regio: elke ochtend een halfuur in de auto zitten om de kinderen naar school te brengen, is vaak niet praktisch.

Deduceer de vormen die niet bij jullie passen

In het overzicht verderop vind je alle vormen van basisonderwijs in Nederland. Dit is misschien overweldigend qua hoeveelheid, maar zodra je begint te lezen kan je ongetwijfeld bepaalde zaken afstrepen. Zo zal je niet snel naar een islamitische school gaan wanneer je zelf gereformeerd bent, moet een vrije school passen bij jullie levensovertuiging en visie op onderwijs en past het eerder genoemde Democratisch Onderwijs bij een specifieke doelgroep. Op die manier houd je als vanzelf een select groepje onderwijsvormen over die bij jullie passen.

Wat is mogelijk?

Aan de hand van jullie favorieten ga je kijken in de regio. Welke opties heb je? Openbaar onderwijs vind je overal, net scholen met een, in de basis, protestants-christelijke en/of katholieke grondslag. Reformatorisch onderwijs wordt soms al iets lastiger, net als bepaalde onderwijsvisies als Jenaplan, Dalton en Montessori. Dat vind je nu eenmaal niet overal.

Soms kom je uit bij één school, in grotere steden vind je makkelijker meer soorten onderwijs naar je smaak en in kleine dorpen mogelijk niks. In dat laatste geval zou je toch kunnen overwegen om een openbare school te bezoeken en te kijken welke mogelijkheden zij bieden en dit aan te vullen met een thuisomgeving die wél jullie visie op leren en spelen stimuleert. Alternatief is toch de auto in stappen.

Verdieping van je keuze

Als je een aantal topfavorieten hebt, is het handig om verder te kijken:

• Lees inspectierapporteren
• Vraag na in je omgeving welke school ouders hebben gekozen, waarom en hoe deze bevalt
• Lees de schoolgids en website: hoe onderscheidt deze basisschool zich van andere in de omgeving?

Bezoek meerdere scholen

Je kunt ervanuit gaan dat elke directeur en elke website enthousiast is over de school van je keuze. Daarom is het belangrijk om verder te kijken. Vragen die je zou kunnen stellen:

• Pesten komt nu eenmaal voor onder kinderen. Wat doen jullie om ze hiermee te leren omgaan? Werken ze bijvoorbeeld met methodes als De Vreedzame School, waarmee kinderen al vanaf groep 1 leren om te gaan met elkaar en met pesterijen?
• Bij kerken met een christelijke of islamitische grondslag: zijn kinderen met een andere geloofsovertuiging welkom (als dit op jullie van toepassing is)? Hoeveel tijd wordt besteed aan godsdienstonderwijs? Hoe geeft school vorm aan vakken als geschiedenis en aardrijkskunde (speelt godsdienst een grote rol binnen de uitleg)?
• Wat doet school bij kinderen die extra uitdaging of aandacht nodig hebben? Zijn er specialisten in huis?

Daarnaast is het bezoeken van een basisschool ook belangrijk om sfeer te proeven. Je ziet en hoort de dynamiek binnen de school. Dat is waardevolle informatie die je niet uit een folder of vanaf de website kunt halen.

Laat je keuze bezinken

Hopelijk heb je nog voldoende tijd om je keuze te laten bezinken voor je een knoop doorhakt. Twijfel je enorm tussen twee of drie scholen? Schrijf dan alle voor- en nadelen nog eens op. Waarschijnlijk komt de school van je voorkeur dan vanzelf naar boven.

12 verschillende soorten onderwijs

Zoals je hierboven al kon lezen, kennen we in Nederland een breed scala aan onderwijsvormen. Hieronder vind je per type basisschool de belangrijkste kernpunten. Zo weet je beter of die Jenaplanschool op steenworp afstand bij jullie past of dat je toch beter die school verderop kan kiezen.

Openbaar onderwijs

De belangrijkste kernpunten van openbaar onderwijs:

• Iedereen is welkom, ongeacht waarin je gelooft of waar je voor staat. Dit geldt ook voor de leerkrachten.
• Openbaar onderwijs wordt gekenmerkt door diversiteit.
• De jaarlijkse vrijwillige ouderbijdrage in het openbaar onderwijs is hier doorgaans vrij laag. De hoogte hiervan wordt vastgesteld in samenspraak met de medezeggenschapsraad. Kies je voor een specifiekere vorm onderwijs dan kan deze bijdrage hoger liggen. (*)

Prettig aan openbare scholen is dat je met verschillende kinderen in aanraking komt. Rijker en minderbedeeld, kinderen met diverse geloofsovertuigingen zitten door elkaar. Daardoor leer je met iedereen omgaan én je kan ve2el van elkaar leren. Dit maakt je als mens doorgaans opener naar anderen, ongeacht of ze nu dezelfde huidskleur of levensovertuiging hebben als jij. Tegelijkertijd kan dit natuurlijk soms ook botsingen veroorzaken.

(*) Goed om te weten Vroeger konden basisscholen beslissen om kinderen niet mee te nemen op schoolreis of andere extra activiteit als hun ouders de ouderbijdrage niet konden betalen. Tegenwoordig zijn die regels anders. De vrijwillige bijdrage is echt vrijwillig.

Onderwijs op basis van een religieuze grondslag

Het religieuze onderwijs kent veel verschillende vormen:

• Rooms-katholiek
• Portestants-christelijk
  • algemeen-christelijk
  • evangelisch
  • reformatorisch (hier worden vaak uiterlijke eisen gesteld aan leerlingen: jongens mogen geen lang haar dragen, meisjes alleen rokken of jurken)
  • gereformeerd
  • gereformeerd vrijgemaakt (een iets modernere stroming binnen de strengere geloofsovertuigingen)
• Interconfessioneel (gebaseerd op verschillende geloofsovertuigingen)
• Joods
• Islamitisch
• Hindoeïstisch
• Humanistisch

Aan elk van deze vormen ligt een specifieke religie ten grondslag, wat wordt uitgedragen in lesmateriaal en personeel. Het voordeel van de keus voor een specifieke geloofsrichting op school is dat hij aansluit bij jullie eigen geloofsovertuiging. En feestdagen, zoals Pesach, Suikerfeest of Kerstmis, krijgen een invulling die de kinderen ook kennen van thuis. Een nadeel kan zijn dat je vrijwel niet in aanraking komt met andersdenkenden, waardoor het wereldbeeld van je kind wellicht kleiner kan zijn dan deze maatschappij van ze vraagt.

Basisonderwijs op grond van een levensovertuiging

Binnen dit type onderwijs kan je onderscheid maken tussen vier verschillende soorten:

• Antroposofisch onderwijs (Vrije School)
• Dalton
• Jenaplan
• Montessori

Antroposofisch onderwijs

Deze onderwijsvorm baseert zich op de opvattingen van Rudolph Steiner. Elk kind maakt een unieke ontwikkeling door op basis van zijn ‘zielekracht’. Deze moet zoveel mogelijk gestimuleerd worden door de school. Er is veel kritiek geweest op deze spirituele vorm van onderwijs (kinderen zouden een leerachterstand oplopen ten opzichte van andere soorten), maar de kwaliteit van onderwijs verschilt per school. Bovendien zijn er in het algemeen al veel verbeteringen ten opzichte van vroeger. Naast reguliere vakken krijg je ook veel les in vrije kunsten en gelooft men dat je kennis opdoet door ervaring. Samenwerking en het omarmen van je eigen talent zijn hier dan ook belangrijk.

Daltononderwijs

Vijf belangrijke uitgangspunten zijn: vrijheid en verantwoordelijkheid (wat wil je leren?), samenwerken, effectiviteit, reflectie en zelfstandigheid (ze moeten zelf leren om bepaalde taken uit te voeren). De manier van lesgeven binnen het Daltononderwijs is ontwikkeld door de Amerikaanse Helen Parkhurst. Haar visie is inmiddels vertaald tot een vorm van lesgeven waarbij luisteren naar elkaar, onderling begrip en zelfstandigheid belangrijke pijlers zijn. Wil je meer weten? Kijk dan eens op de website van de Nederlandse Daltonvereniging.

Jenaplanonderwijs

Kinderen maken projecten waardoor ze leren. Samenwerking is belangrijk, maar ook hoe jij daar als individu in staat (wie ben je, wat beteken je voor de groep en waar liggen je verbeterpunten?) Groepen worden opgedeeld in stamgroepen binnen de onder- (groep 1, 2), midden- (groep 3-5) en bovenbouw (groep 6-8). Een voorbeeld van samenwerking is dat oudere kinderen binnen zo’n groep de jongere helpen. Ook de ouders zijn vaak zeer betrokken bij dit type onderwijs. Een ander opvallend kenmerk? Ze geven hier geen cijfers bij toetsen, maar laten liever de individuele vooruitgang zien. Op de site van de Nederlandse Jenaplan Vereniging vind je meer informatie.

Montessori

Ook binnen het Montessori onderwijs wordt veel belang gehecht aan zelfstandigheid. Kinderen kiezen zelf hun materiaal en gaan daarmee aan de slag. Het idee hierachter is dat een kind van nature wil leren. Als leerkracht moet je de honger naar specifieke lesstof die uit het kind komt stimuleren (in plaats van andersom, wat op veel andere scholen gebeurt). Net als bij Jenaplan zie je hier dat kinderen uit verschillende leergroepen door elkaar heen zitten. Tot slot focust het lesmateriaal op één sub-onderwerp in plaats van meerdere. Kinderen merken zelf wanneer ze een fout maken en leren het zo herstellen. De Nederlandse Montessori Vereniging kan meer inhoudelijke informatie geven.

Voor- en nadelen van deze bijzondere vormen van onderwijs?

De voordelen komen duidelijk naar voren. Kinderen krijgen een specifieke levensvisie mee, leren omgaan met elkaars verschillen, maar ook dat ze er zelf toe doen. Bovendien kunnen de grote mate van zelfstandigheid en oog voor het individu binnen de groep een stimulans vormen voor het zelfvertrouwen van de leerling.

Hier tegenover staat dat het succes van een bijzondere onderwijsvorm valt en staat met de leerkrachten, de groepssamenstelling, de ouders en de school. Misschien nog meer dan bij andere onderwijsvormen. Als je namelijk de filosofie van de Vrije School thuis niet toepast of geen zin hebt betrokken te zijn bij het Jenaplanonderwijs van je kind, kan dat het succes van het onderwijs ondermijnen.

Het is daarom goed om vooraf echt te kijken of dit bij jullie als gezin past.

Andere soorten basisonderwijs

Democratisch onderwijs

Democratische scholen zijn behoorlijk vernieuwend in hun opvattingen. Alle leden hebben gelijke stemmen – ongeacht hun leeftijd of rol binnen de school. Alles draait erom de leerlingen klaar te stomen om een actieve bijdrage te leveren aan de maatschappij, met een open en actieve houding. Daarbij beslissen de kinderen zelf of en wat ze willen leren. Je moet minimaal 24 uur per week aanwezig zijn, maar beslist zelf wanneer je naar school gaat. Ook bestaan er geen vaste groepen en maken de leerlingen doorgaans geen toetsen.

Veel van de huidige democratische scholen komen voort uit het Iederwijs-onderwijs (2002-2013). De kritiek is dan vaak dat kinderen nog niet in staat zijn om zoveel verantwoordelijkheid te nemen, al betwisten voorstanders dit: ieder kind leert bepaalde basisvaardigheden, maar het heeft pas nut dit te leren wanneer het kind hieraan toe is. Klik op het linkje voor een betere indruk of bekijk dit filmpje.

Freinet

Men gaat uit van de leerling: onderwijs moet zin hebben voor hem. Dus de vaardigheden (taal, rekenen) zijn slechts middelen om een einddoel te bereiken (schrijven van een brief, winkelen). Verder leer je binnen het Freinet onderwijs eerst onderzoeken en krijg je daarna pas de theorie uitgelegd. Door de praktijk ontdekt de leerling dus. Daarnaast vormt democratie ook hier een groot onderdeel van het schoolleven.

TOM Onderwijs

Anders dan binnen veel andere onderwijsvormen hebben kinderen binnen het TOM (TeamOnderwijs op Maat) Onderwijs geen vaste groepen meer op basis van leeftijd en een eigen juf of meester. Je zit op basis van je ontwikkelingsniveau bij elkaar. Ook de vaste klaslokalen zijn vervangen door werk- en leerplekken door de school heen. Om bij te houden hoe kinderen het doen op school houden de leerkrachten een portfolio bij waarin de individuele voortgang wordt gemeten – anders dan een Leerlingvolgsysteem. Meer informatie vind je hier.

Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is opdrachtgever van het TOM Project.

Van der Huchtonderwijs

Wil je kiezen voor het Van der Hucht onderwijs dan zal je in regio Soest moeten wonen (of erheen moeten verhuizen). Dit is de enige plek in Nederland waar je dit type basisonderwijs kunt volgen, dat het best kan worden omschreven als ‘humanitair’. Onderwijs is gebaseerd op het karakter en de capaciteiten van het individuele kind. Daarbij wordt veel waarde gehecht aan respect voor mens en dier, normen en goed fatsoen. Wat dit precies inhoudt vind je op de website.

Particuliere scholen

Heb je meer te besteden? Dan is een particuliere school mogelijk een optie. Denk bijvoorbeeld aan een school als Vovie in Deventer, Hattem en Schipluiden (Hodenpijl), waar wordt lesgegeven in kleine groepen (maximaal 18 leerlingen). Dit vanuit een holistische visie en met aandacht voor onze aarde. Of De School in Zandvoort, waar je flexibel les kunt volgen en elke dertien weken aan een nieuw thema werkt met alle groepen samen. Ook ga je hier elke tien weken op excursie.

Op jaarbasis betaal je rond de € 4.000-7.000,00 voor dergelijke scholen, omdat zij geen subsidie ontvangen vanuit de overheid. Het voordeel daarvan is dat de school meer vrijheid heeft om het lespakket aan te passen naar eigen inzicht. Al heeft De School ook een goedkopere optie, waarbij school- en vakantietijden wel vastliggen en je alleen betaalt voor de biologische tussendoortjes en lunch. Ook ligt de vrijwillige ouderbijdrage hoger, zo rond de vijfhonderd euro.

Speciaal onderwijs

Leonardoschool

Voor kinderen die hoogbegaafd zijn (onder meer IQ van 130 en hoger) is er de Leonardoschool. Hier worden kinderen op verschillende manieren uitgedaagd, krijgen een tweede (Engels) en derde (Spaans) taal aangeleerd en meer uitdaging op gebied van hun persoonlijke talent.

Speciaal basisonderwijs

Het onderwijs maakt onderscheid in vier clusters, die samengevat neerkomen op kinderen met een visuele handicap, kinderen met auditieve handicap of ernstige communicatiemoeilijkheden, ZMLK (Zeer Moeilijk Lerende Kinderen) en ZMOK (Zeer Moeilijk Opvoedbare Kinderen). Je kunt hier alleen komen op basis van een indicatie. Vervolgonderwijs is mogelijk, vaak ook speciaal onderwijs (met name kinderen uit de groep ZMOK kunnen gemiddeld of zelfs bovengemiddeld intelligent zijn).

Heb je op basis van bovenstaande een goede keus kunnen maken? Lees dan zeker ook ons artikel met tips ter voorbereiding op de basisschool.

In dit artikel staan verschillende vormen van basisonderwijs in Nederland. Belangrijke informatie die je helpt bij het maken van een goede keus die past bij jullie visie en kind. Maar we zijn natuurlijk wel benieuwd! Als afstand geen rol speelde, welke van bovenstaande onderwijsvormen zou jij dan het liefst kiezen voor je kind? Liever het reguliere onderwijs of zou je voor de vernieuwende vormen van lesgeven durven gaan?

Schrijf je in voor onze wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je Merel of De Mamagids al op Instagram?

Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.

©Rawpixel.com – Shutterstock