Wat zijn curlingouders (en waarom wil je het niet zijn)?

Misschien heb je weleens van de term ‘curlingouders’ gehoord, mede dankzij de goedlopende televisieserie De Luizenmoeder? Toch bestaat het woord al sinds 2004. In dit artikel krijg je antwoord op de vraag wat een curlingouder dan precies is, waarom je er zeker geen wil zijn en welke nadelige effecten het kan hebben op de opvoeding. Ondanks dat we misschien allemaal weleens een curlingmoeder zijn. Verder vind je hier tips om te voorkomen dat je te veel ‘curlt’.

Wat zijn curlingouders?

Wie bedacht de term curlingouders?

De Deense psycholoog Bent Hougaard bedacht de term curlingouders in 2004. Hij trekt daarmee een rake vergelijking met de gelijknamige Olympische sport. Natuurlijk niet omdat deze manier van opvoeding er minstens zo hilarisch uitziet, maar omdat ouders die binnen dit kader vallen óók de baan effenen voor hun kind. Door alle mogelijke obstakels uit de weg te ruimen, leert het kind slecht omgaan met tegenslagen en kan het zich niet ten volste ontplooien – zo meent hij.

Voorbeeld van curlingouders in de praktijk: strijd om de klassenindeling

In dit artikel van Trouw zie je een duidelijk voorbeeld van curlingouders: een 7-jarige (!) leerlinge in Abcoude zou volgend schooljaar in een nieuwe klas komen. Haar ouders waren het absoluut niet eens met de nieuwe klassenindeling (waarbij ze niet bij haar vriendinnen terecht kwam én te weinig zou worden uitgedaagd) en spanden een civiele procedure aan. Ja, het staat er echt: een civiele procedure. Op de basisschool. Om klasgenootjes.

Een ander voorbeeld maakte ik, recent, zelf mee, tijdens het uitdelen van de medailles op de laatste avond van de avondvierdaagse. Het regende en de rij ouders met kinderen groeide. Iedereen sloot netjes aan, behalve die vader met zijn dochter. Ze liepen langs en kwamen voor de tafel staan om de medailles op te halen. “Ze houdt niet van in de rij staan,” verweerde hij zijn gedrag toen een moeder hem erop aan sprak.
“De rest houdt niet van voordringers,” diende ze hem van repliek.
Ik hoorde het verhaal na afloop en stond met open mond te luisteren. Is het niet onze taak als ouders om kinderen weerbaar te maken en te leren hoe je omgaat met dingen die je eigenlijk niet fijn vindt? Dat als je in de rij moet staan, je je kind leert hoe ze daar toch nog een feestje van kan maken?

Wat doen curlingouders precies (verkeerd)?

Laat voorop staan: een gouden opvoeding, waarbij één visie werkt voor alle kinderen en alle ouders, bestaat niet. We handelen allemaal vanuit ons kunnen, onze kennis en gedeeltelijk vanuit onze eigen voorgeschiedenis. Curlingouders maken keuzes vanuit liefde. Ze willen het liefst voorkomen dat hun kind ook maar enige vorm van ongemak ervaart tijdens het groter worden, waardoor ze eraan voorbij gaan dat hier juist belangrijke lessen in besloten liggen.

Dé curlingouder bestaat uiteraard ook niet, maar een beetje curlingouder zit in ons allemaal. Bij de één iets meer dan bij de ander. Misschien herken je onderstaande kenmerken wel vanuit je eigen manier van opvoeden? Ik in elk geval wel!

Curlingouders nemen alle beslissingen voor hun kinderen

Curlingouders beslissen en stellen vragen stellen namens het kind (wat hij eet in een restaurant, wat hij aantrekt of welke weg jullie op moeten). Het voordeel is dat je zoon of dochter er altijd piekfijn uitziet en nooit pasta bolognese kan morsen op die beige linnen broek. Het nadeel dat je kind geen eigen kledingstijl kan ontwikkelen, leert om zelf knopen door te hakken en leert hoe je moet praten tegen onbekenden.

Continu bovenop je kind zitten

Vaak zie je deze vorm van curlingouderschap in de speeltuin. Ouders die bang zijn dat er iets misgaat en erbovenop zitten om dat te voorkomen. Denk aan een kindje dat lekker klimt en op die manier zou kunnen leren om zijn balans te houden, hoogtes leert inschatten en zijn eigen kunnen ontdekt: ernaast staat een ouder die constant benadrukt te blijven uitkijkt. Of erger, die het kind het liefst een helmpje zou opdoen. Je geeft hierdoor je kind geen enkele kans om een keer te vallen en daardoor hun grenzen te ontdekken.

Curlingouders lossen de ruzies van hun kinderen op

Als kind zal je zelf moeten leren hoe je ruzie maakt en weer oplost. Natuurlijk mag je als ouders prima ingrijpen als dat nodig is (zeker wanneer het uitloopt op een letterlijke slaande ruzie), maar doorgaans is het ook goed om af en toe de boel de boel te laten. Door niet meteen in te grijpen, zal je zien dat de situatie zich vaak makkelijker en sneller oplost dan je had verwacht. Daar leren ze meer van dan wanneer je had geholpen.

Charlotte: ‘Als leerkracht heb ik nogal moeite met de echte curlingouders. Die dus in de eerste maand al vier keer op gesprek zijn geweest, die willen bepalen naast wie het kind wel en vooral niet zit… Sorry maar ik kan daar niet zoveel mee. Daarom probeer ik er nu zelf heel erg op te letten dat ik me, tot op zekere hoogte, niet teveel bemoei. Ik kan niet garanderen dat het helemaal gaat lukken maar ik doe mijn best haha.’

Alles uit handen nemen

Door alles uit handen te nemen, leert je kind niets. Of het nu gaat om het inpakken van de schooltas of het smeren van boterhammen. Waar curlingouders dit allemaal met liefde doen, help je je kind meer met een handreiking en uitleg. Je kunt bijvoorbeeld stimuleren om een lijstje te maken met alles wat in de schooltas moet en dan samen nalopen of alles erin zit. En uitleggen hoe ze hun mes moeten gebruiken en ze daarna zelf aan de slag laten gaan. Uiteindelijk moeten ze het ook kunnen als ze bij een ander gaan eten.

De wil van het kind is wet bij curlingouders

Vindt hij spruitjes niet lekker? Dan geef je gewoon een boterham na het eten. Wil hij alleen aardbeienjam, dan staat er standaard een extra pot in de kast. Merk je dat je kind moeite heeft met speelgoed delen? Dan vraag je andere kinderen om daar rekening mee te houden, zonder je eigen peuter of kleuter te corrigeren.

Helaas leren kinderen hier op de lange termijn helemaal niets van. Soms kan je ‘nee’ te horen krijgen en het leven loopt nu eenmaal ook weleens anders dan je hoopte. En, denk maar aan de situatie tijdens de avondvierdaagse: de rest van de wereld kan er niets mee als jouw kind leert dat je geen rekening hoeft te houden met mensen die wél netjes staan te wachten.

Het liefst willen curlingouders overal bij zijn

Je komt ze weleens tegen. Ouders die elke dag aan de leraar vragen hoe het vandaag op school ging. Die app’en naar de ouders van vriendje X om te controleren of het spelen na school wel leuk is. En anders wel zorgen dat er zo vaak mogelijk bij jullie wordt gespeeld, zodat ze erbij kunnen zijn.

Het huiswerk maken van je kind

Huiswerk maken voor je kind, spreekbeurten of de surprise in elkaar zetten… Noem maar op. Hiervan leert je kind eigenlijk maar één ding: dat je niks hoeft te doen, omdat je moeder (of vader) alles voor je oplost. En dat terwijl er eigenlijk niks mis mee is om af en toe onderuit te gaan. We maken nu eenmaal allemaal weleens een foutje of verkeerde inschatting, toch? Ook krijgt je kind meer verantwoordelijkheidsgevoel als hij zelf opdraait voor wat misgaat.

Het gezag ondermijnen van andere volwassenen

Curlingouders hebben de neiging om het gezag te ondermijnen van andere volwassenen die voor je kind moeten zorgen:

• Niet vertrouwen op de kundigheid van leraren
• Door het zwembad schreeuwen dat jij het nu wel tijd vindt voor badje 4
• Verhaal halen als hij of zij niet naast een vriendje zit in de klas.

Een beetje zoals het voorbeeld van de klassenindeling in Abcoude dus.

Hanneke: ‘Oeps, ik herken mezelf wel een beetje. Maar, nu mijn oudste op de middelbare school is beland is het een stuk minder. Ik denk dat je alle begeleiding op de lagere school moet zien als investering in je kind. Ze moeten leren hoe ze het beste kunnen leren, plannen en noem maar op. Ik zie daar niks mis mee net zoals de meneer van het Montessori onderwijs. Misschien is het dan ook wel daarom dat mijn kinderen nu op het Dalton zitten.’

Als een soort Big Brother boven je kind cirkelen

Op dit punt vertonen curlingouders een sterke overlapping met de helikopterouder. Dankzij apps als Magister en Live 360 weet je als ouder precies welke cijfers je kind haalt, of hij alle lessen volgt, in hoeverre het huiswerk gemaakt is. Ook hou je exact zicht op waar hij uithangt. Het is, kortom, verstikkend. Kinderen krijgen geen ruimte om zelf te ontdekken en eventueel fouten te maken, omdat hun ouders alles in de gaten houden. Het is de vraag of dit opweegt tegen de sporadische keer waarbij deze apps een lifesaver zouden kunnen zijn.

Curlingouders nemen geen verantwoordelijkheid

Tot slot zijn curlingouders sterk geneigd om de verantwoordelijkheid voor verdriet en tegenslag bij anderen neer te leggen. ‘Als de juf mijn kind zou zien, kon ze wel naar het vwo’, ‘Doordat ze niet bij haar vriendinnen in de klas zit, twijfelen we om naar een andere school over te stappen’, ‘De turnjuf maakt geen ruimte voor kinderen die duidelijk beter zijn dan de rest’ enzovoorts. Je ontneemt je kind de kans om:

• te erkennen dat je soms geen winnaar bent en dat daar niks mis mee is
• te erkennen dat je soms bepaalde kansen mist, maar daardoor weer andere ervaringen wint
• eigen verantwoordelijkheid te nemen

Zelfs in het geval van ‘foute’ vrienden is het vooral belangrijk dat je kind zelfstandig leert om grenzen te trekken bij bepaald gedrag, om zelf keuzes te maken en te weten wat voor hem goed of fout voelt. Zo kan hij dat ook wanneer jij er niet bij bent.

Curlingouders in De Luizenmoeder

Dankzij De Luizenmoeder kreeg de term curlingouders pas echt bekendheid. Een grappige scène die perfect blootlegt waar het om gaat:

Wat zijn de gevolgen van curlingouderschap voor kinderen?

Zelf ontdekken? Dat lukt niet meer (terwijl het zo belangrijk is)

In ieder leven gebeuren er mooie en minder mooie dingen. Maar als je alle minder mooie dingen probeert weg te poetsen of helemaal bij ze weghaalt, waar leidt dat dan toe? In het NRC vertelt neuropsycholoog en hersenwetenschapper Jelle Jolles dat kinderen en tieners zélf ervaringen moeten opdoen. Anders kunnen ze niet leren hoe het moet en slaan ze die handelingen/lessen niet op. Een beetje verdriet, pijn of eenzaamheid kan dus juist heel leerzaam zijn. Daar krijg je krachtige, zelfredzame mensen van. Haal je negatieve zaken bij ze weg, worden ze later lui of angstig.

Moet je hen alles zelf laten doen?

Nee, álles is weer het andere uiterste. Kinderen blijven kinderen en hebben dus constructieve begeleiding nodig. Ook zelfstandig worden, moeten ze leren. Maar wel met het doel ze uiteindelijk helemaal alleen te laten fietsen. Bovendien, zo voegt de neuropsycholoog met een mooie tegeltjeswijsheid toe:

Ouders moeten de weg van hun kinderen niet willen lopen, maar ze kunnen wel helpen de weg te wijzen

Zijn curlingouders altijd slecht voor hun kinderen?

Tegengeluid: curlingouders helpen kind juist op weg

Nee, er zitten ook positieve kanten aan curlingouderschap. Kwestie van omdenken. Zo beschreef een vader van een Montessorischool het andersom [dit artikel staat niet langer online, maar ik vond de toevoeging wel mooi genoeg om te behouden]: hij ziet curling meer als de worp van een steen die telkens anders op zijn doel afgaat. De sporters zetten zich in om de steen richting het doel te krijgen, maar laten hem op gezette tijden ook los: dan mag hij zelf proberen. Hij trekt die metafoor door naar het leven: je kind wordt waar nodig geholpen, maar vervolgens losgelaten om zelf de ingeslagen weg te vervolgen.

Toch geloof ik dat dit niet helemaal is wat we met curlingouders bedoelen. Bij die vorm van ouderschap laat immers niemand de steen los om zijn eigen weg te vinden, maar blijft men neurotisch poetsen. Je ontneemt je kind de kans op zelf ontdekken, verantwoordelijkheid nemen, leren van tegenslag en het ontwikkelen van weerbaarheid.

Hoe voorkom je curlingouderschap?

Als gezegd bestaat de ideale opvoeding niet, maar tussen het verstikken en compleet loslaten van je kind bevindt zich wel een gulden middenweg. Het is daarom goed om af en toe een beetje afstand te nemen van de situatie en te bedenken: is mijn kind hiermee gediend op de lange termijn? Wat leert hij ervan als ik de complete spreekbeurt schrijf? Is er geen alternatieve manier waarmee hij leert en ik loslaat?

Verder is het goed om voor ogen te hebben dat fouten maken heel leerzaam is en vallen mag. Dat geldt voor jou net zo goed, als ouder. Misschien ben je meer curlingouder dan je voor ogen had, maar door dat te erkennen kan je langzaam een stapje terugzetten. Laat je kind maar klimmen, ontdekken, struikelen. Bied structuur, maar geef je kind daarna de ruimte om zelf een PowerPoint in elkaar te zetten (ook als die er vervolgens vrij eclectisch uitziet). Laat ze zich maar eens aankleden op een manier die jij afschuwelijk vindt. Wat is nu écht het ergste dat er kan gebeuren? Dat ze zich trots voelen op dit moment? Dat ze op de lange termijn ontdekken dat een paars shirt met een oranje legging toch niet helemaal ‘hun ding’ is?

Laat los, dan kan je kind je nog verbazen!

Hoe sta jij ervoor als curlingouder? Herken je jezelf in bovenstaande punten of juist helemaal niet? En wat vind je van de term zelf? We lezen jullie gedachten hierover graag terug in de reacties!

Liefs, Merel

Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?

Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.

Uitgelichte afbeelding ©Nicoleta Ionescu – Shutterstock