Positief opvoeden: tips, informatie en uitleg

Positief opvoeden – dat is toch dat je nooit meer nee zegt tegen je kind? Over deze manier van opvoeden bestaan veel vooroordelen. Daarom besloot ik hier een uitgebreid, informatief artikel over te schrijven. Want wat houdt dat hele positieve opvoeden nu eigenlijk in? Hoe pas je het toe op je eigen kinderen, welke valkuilen moet je zien te omzeilen en waarom help je je kind hiermee? We vertellen je er alles over in dit artikel.

Positief opvoeden: wat is het eigenlijk?

Nooit meer niet of nee zeggen tegen je kind, toch?

Het bekendste vooroordeel over positief opvoeden is dat je alles maar prima vindt van je kinderen. Dat ze hun handen in de verjaardagstaart van een ander zetten en de ouders glimlachend vragen of ze – alsjeblieft – kunnen stoppen. Of dat je ziet hoe ouders op wanhopige, maar zalvende toon blijven roepen dat Daantje zijn vriendje niet mag slaan. Door deze vooroordelen wordt vaak lacherig gedaan over positief opvoeden en menen mensen dat het vroeger een stuk beter was. “Toen waren er tenminste nog duidelijke grenzen.” Gelukkig klopt van deze vooroordelen niks. Hoe het wel zit?

De Triple P-methode

De officiële website over positief opvoeden hanteert het Positive Parenting Program – ofwel: de Triple P-methode. Dit is een specifieke cursus die je kunt volgen (tegen betaling) om te leren hoe deze manier van opvoeden precies werkt. Toch is het volgen van een betaalde cursus geen noodzaak: je kunt de belangrijkste principes zelf toepassen in de praktijk.

Houd voor ogen dat positief opvoeden niet één standaard richtlijn biedt die je klakkeloos op alle kinderen binnen je gezin kunt toepassen. Geen karakter is hetzelfde. Daarnaast is het soms verstandig om te kijken bij verschillende vormen van kindgericht opvoeden, waarvan positief opvoeden één voorbeeld is. In dit artikel vind je handige tips om te kijken welke vorm van opvoeden het best bij jullie past.

Wat leer je in het Positive Parenting Program?

Je leert op welke manier je je eigen normen en waarden positief kunt overbrengen naar je kind. In deze context betekent positief vooral een positieve benadering: zeggen wat je wél verwacht van je kind. Hiermee leer je hen te vertrouwen op zichzelf, maar denk je ook bewuster na over welke dingen jij verwacht binnen de opvoeding én beter voor jezelf te zorgen. Als je immers als ouder niet goed in je vel zit, kan je ook minder goed zorgen voor de kinderen Bovendien ligt een parental burn-out om de hoek als je maar door blijft gaan.

Waar komt de positieve benadering van opvoeden vandaan?

De Triple P-methode is ontwikkeld in Australië, in 1992. Op basis van onderzoek ontdekten wetenschappers het belang van een positieve benadering in je opvoeding. Kinderen voelen zich zelfverzekerder, ervaren meer rust en duidelijk én vertonen op latere leeftijd minder gedragsproblemen. Anders dan bij de autoritaire opvoeding, die meer is gebaseerd op leiderschap vanuit de ouders en (verwachte) volgzaamheid vanuit het kind. Hierbij is weinig ruimte voor discussie, een eigen mening en je eigen karakter.

Hoe pas je een positieve opvoeding toe?

Handige tips voor positief opvoeden

Er zijn een aantal belangrijke basisregels die je helpen de positieve opvoeding zelf toe te passen.

1. Creëer een veilige, stimulerende omgeving voor je kind 
   Als je huiskamer veilig is en uitnodigt tot spelen, hoef je ook minder bovenop je kinderen te zitten. Ze zijn zelfstandiger en pakken bijvoorbeeld speelgoed uit de kast. Vind je het lastig om ‘goed’ speelgoed uit te kiezen? Onthoudt dan dat houten speelgoed beter is dan plastic, open-ended spelen de fantasie en creativiteit stimuleert en je een goede mix kunt neerzetten door de regels van de Speelgoed Schijf van Vijf te volgen.
2. Laat je kind leren door positieve ondersteuning
   Een positieve ondersteuning betekent dat je liefde en aandacht geeft aan je kind. In de praktijk zal je dus écht moeten luisteren en soms je bezigheden moeten onderbreken.
3. Hanteer een aansprekende discipline
   Kies voor heldere regels, zodat een kind weet wat er verwacht wordt. Niet te veel, want dan verzuipen ze. Reageer ook snel wanneer ze zich niet volgens deze regels gedragen. Dit doe je bovendien op een positieve manier. Je vertelt je kinderen wat je wél van ze verwacht en strooit niet te vaak met negatieve termen (niet, nee). Bij een kind dat zijn laarsjes wil aantrekken, zou dat er zo uit kunnen zien: “We gaan onze schoenen aan doen. De laarzen laten we in de kast.”
4. Heb realistische verwachtingen
   Soms is het goed om te beseffen dat je kindje nog maar een peuter of kleuter is. Of misschien wel een goedgebekte, zelfstandige tiener mag lijken, maar ook nog steeds de liefde en aandacht van zijn of haar ouders nodig heeft. Dus blijf realistisch en probeer niet meer te eisen van een kind dan hij je kan bieden.  
5. Zorg goed voor jezelf als ouder
   Deze herkennen we waarschijnlijk allemaal wel. Als je gisteravond naar een feestje bent geweest dat iets te lang duurde of je hebt om een andere reden slecht geslapen, dan heb je ook geen energie om uren met de kinderen te gaan zitten duplo’en. Datzelfde geldt voor ouders die geen tijd nemen voor zichzelf om te kunnen ontspannen. Dus zorg eerst goed voor jezelf, voor je dat ook voor een ander kan doen (je kind in dit geval). 

Lees hier meer over de vijf basisprincipes van positief opvoeden. 

Bied duidelijkheid, grenzen en rust

Kathleen van Misses Lee Blogt vertelt hier open over hun manier van aanpak. Zo zijn er dus wel degelijk grenzen en bovendien voegt ze daaraan toe dat ze wil dat hun kinderen wenselijk gedrag vertonen, omdat ze begrijpen waarom. Niet uit angst voor een arbitraire straf, in welke vorm dan ook.

Logische consequenties

Time-outs, een strafstoeltje of het ontnemen van iets dat geen direct verband heeft met wat er is gebeurd (“Je mag geen tv meer kijken”), past daarom niet bij een positieve opvoeding. Wat wel? Wanneer je merkt dat je kind gedrag vertoont dat onprettig is, pas je een directe en logische consequentie toe. Kinderen die bijvoorbeeld op de muur tekenen met stift, vertel je dat stiften zijn om op papier te tekenen. Merk je dat die instructie niet voldoende is, dan pak je de stiften af tot ze er wel aan toe zijn om met stift te kleuren. Hierbij leert je kind hoe je met stiften moet omgaan. Een strafstoeltje of time-out leert je kind inhoudelijk niks.

In onderstaande video krijg je meer uitleg over positief opvoeden en wat de voordelen zijn binnen de opvoeding.

Kritiek op positief opvoeden

Uiteraard bestaat er, zoals bij elke opvoedmethode, ook kritiek op:

• Niemand kan continu positief en enthousiast reageren. Hoewel dit geen aanbevolen onderdeel is van positief opvoeden, kan het wel zijn dat ouders dit van zichzelf eisen. Maar laten we eerlijk zijn: je kind leert er niks van als je overal enthousiast op reageert. En vrijwel niemand kan dat volhouden zonder over diens eigen grenzen heen te gaan.
• Te veel belonen werkt verslavend. De buitenwereld is echter vaak niet zo lyrisch over een kind als zijn moeder en dat botst. Dan krijg je Idols situaties, waarbij de ouders verontwaardigd naar binnenstormen en hun zoon of dochter staan te verdedigen, terwijl het ganse land hoorde dat ze gewoon geen talent hebben. In de kern is positief opvoeden echter niet gericht op straffen op belonen, maar op het uitvoeren van logische consequenties.
• Soms vertonen kinderen heel negatief gedrag omdat ze graag aandacht willen. Dan kan je dat wel negeren (en pas weer belonen als ze zich positief gedragen), maar dat schiet niks op. Negatieve aandacht vragen betekent namelijk dat ze eigenlijk van je nodig hebben. Het helpt om uit te zoeken waar het aan scheelt en welke onderliggende behoefte er speelt. Denk aan een zeurend kind dat eigenlijk oververmoeid is, ruziënde dochters die eigenlijk nerveus zijn voor het Sinterklaasfeest op school of een peuter die frustratie ervaart omdat hij zich nog niet goed kan verwoorden. Door daarop in te spelen kom je verder dan wanneer je ervoor kiest dit te negeren.

Bovenstaande punten komen o.a. uit dit artikel over waarom positief opvoeden eigenlijk helemaal niet zo positief is voor je kind. Ook krijg je tips over hoe je het wel kan aanpakken. Ook deze column van pedagoge Nicole Bijnen gaat erover waarom nooit nee zeggen en het negeren van negatief gedrag helemaal niet werkt. Wanneer je (geheel of gedeeltelijk) positief wil opvoeden, is het goed om dit soort zaken mee te nemen in je aanpak.  

De conclusie over positief opvoeden?

Misschien past de methode in zijn geheel niet bij jullie. Toch zijn er een aantal punten uit deze methode die zeker de moeite waard om te overwegen:

• Zorg dat je kind begrijpt waarom jullie bepaalde regels hanteren, zodat ze zich hier makkelijker naar kunnen schikken. Dat scheelt strijd en onberip.
• Beoordeel je kinderen op wie ze zijn en omarm ze.
• Volledige aandacht schenken aan je kind kan nooit kwaad. Zeker in een tijdperk waarin de mobiele telefoon ook veel van ons vraagt, iets om bewust bij stil te staan. Maar alles laten vallen waarmee je bezig bent, hoeft ook niet altijd. Soms is het prima om aan te geven dat je nu even dit klusje afmaakt en daarna naar ze luistert. Je voelt zelf wel aan hoe urgent iets is.
• Vertellen wat je van je kind verwacht (in plaats van aangeven wat niet mag), kan meer duidelijkheid bieden bij je kind. Datzelfde geldt voor het toepassen logische consequenties. Hierdoor vertoont hij sneller het gewenste gedrag.

De belangrijkste boodschap die je wil meegeven aan je kind is dat hij gezien wordt, dat je duidelijke grenzen schept en je niet alles toelaat onder het mom van positief reageren. Continu lyrisch reageren en alles in het teken van je kinderen zetten, is onnodig, maar je volledige aandacht bieden en oprechte complimenten geven natuurlijk wel.

Is positief opvoeden iets dat bij jullie gezin past? Of heb je hier weinig mee?

Liefs, Merel

Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?

Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.

Uitgelichte afbeelding ©fizkes – Shutterstock