Seksuele voorlichting is voor veel ouders een heet hangijzer binnen de opvoeding. Je weet dat het er is, maar wil je er niet aan branden. Toch is het belangrijk om naar je kind toe een open houding te hebben over seksualiteit. Ook is het slim er tijdig aan te beginnen – als ze nog naar je (willen) luisteren. Wanneer je dus begint aan seksuele voorlichting? Dat is sneller dan de meesten misschien zouden verwachten. In dit artikel vind je handige informatie, tips en handige boeken om samen met je kind te lezen.
Vanaf welke leeftijd kan je beginnen met seksuele voorlichting?
Tieners? Of ben je dan al te laat?
Niks is ongemakkelijker dan een ouder die hakkelend, stotterend en met rode wangen probeert uit te leggen wat ‘vrijen’ is. Je tiener haakt af, wordt er ongemakkelijk en misschien misselijk van en jij geeft de moed op. Als je begint met seksuele voorlichting in de tienertijd, ben je aan de late kant. Soms kan het niet anders, maar beter is om er eerder mee te starten. Dan weet je kind al wat seks inhoudt vóór de hormonen door zijn puberlijf gieren.
Seksuele voorlichting vanaf de peuterleeftijd
Het klinkt raar, maar je kan al starten met seksuele opvoeding vanaf de peuterleeftijd. Natuurlijk gaat het dan vooral om de grote vraag waar kinderen toch vandaan komen. En dat is een prima uitgangspunt. Misschien is er wel een tante of vriendin zwanger op dat moment en zit je kind vol vragen. Peuters houden van korte, duidelijke antwoorden. Je hoeft dus geen diepgaand gesprek te houden, maar kan wel al een beetje uitleg geven. Hierbij helpen boeken natuurlijk ook.
De voordelen van het geven van seksuele voorlichting op jonge leeftijd
- Door al vroeg te starten met seksuele voorlichting leert je kind dat hij over dit onderwerp met je kan praten. In de toekomst zal hij sneller naar je toekomen met vragen. En dat is nog altijd beter dan wanneer ze bij vriendjes of internet te rade gaan. Die vertrouwensband is extra belangrijk wanneer ze iets vervelends mee maken op seksueel gebied. Juist dan is het belangrijk dat je kind zich thuis veilig voelt.
- Je kind leert dat seksualiteit normaal is en er geen taboe op heerst. Daar zal hij in zijn verdere leven hopelijk veel plezier van hebben.
- Het is belangrijk dat je kind op jonge leeftijd weet hoe zijn lichaam werkt. Dan zal de eerste menstruatie geen verrassing zijn en kijkt je zoon niet gek op van zijn eerste natte droom. In de puberteit, een periode dat kinderen toch al vaak onzeker zijn en niet anders willen zijn dan de rest, is het belangrijk dat ze zich niet gaan schamen.
Seksuele voorlichting is het onderdeel van de opvoeding waarbij je je kind alles vertelt over de ‘bloemetjes en bijtjes’. Waar komen kinderen vandaan? Wat is een SOA? Hoe voorkom je een ongewenste zwangerschap? Hoe geef je je grenzen aan bij iemand anders? Waarom is wederzijds respect zo belangrijk? En welke vormen van seksualiteit zijn er? Om hier goed op in te spelen is het ook belangrijk dat je kennis hebt van de gewetensontwikkeling bij kinderen: aan de hand daarvan leer je hen op een passende manier de grenzen van een ander respecteren, naast die van zichzelf.
Het is belangrijk dat je kind zich tijdens de seksuele voorlichting veilig voelt bij je.
Waarover praat je tijdens de seksuele voorlichting?
Bij jonge kinderen
- Waar komen baby’s vandaan?
- Welke geslachtsdelen zijn er en wat is het verschil?
- Hoe maken een papa en mama een kindje? En kan je peuter/kleuter dat ook al? Een vraag die ze vast ergens een keer zullen stellen.
- Kunnen vaders ook zwanger worden? Waarom niet?
- Wat moet je doen als iemand aan je zit en jij vindt dat onprettig?
- Wat is homoseksualiteit?
- Waarom kunnen twee moeders of twee vaders ook een kindje krijgen?
- Wat is verliefdheid?
Bij peuters, kleuters en schoolkinderen gaat het bij seksuele voorlichting uiteraard vooral om globale informatie. Je kunt dat je door vrijen een kindje kan maken. En dat homoseksualiteit betekent dat je als jongen verliefd kan worden op jongen. Of dat je als zusjes onderling niet met elkaar mag zoenen zoals papa en mama en waarom dat is. Pas wanneer kinderen ouder worden, is het belangrijk dat ze de meer feitelijke en diepgaande informatie te horen krijgen. Op jonge leeftijd kan je het beter simpel houden.
Bij pre-pubers en tieners
- Wat is een SOA?
- Hoe voorkom je SOA’s? Welke soorten zijn er? Beschermt de pil voldoende?
- Kan je zwanger worden van pijpen? Sla er een willekeurige oude Fancy of Break-Out op na en je vindt genoeg inspiratie
- Hoe voorkom je een zwangerschap?
- Wanneer word je voor het eerst ongesteld? Wat is een zaadlozing?
- Hoe ga je om met homoseksuele gevoelens, als die er zijn?
- Wat is masturbatie?
- Waarom moet je als jongen altijd een condoom gebruiken, ook als een meisje beweert de pil te slikken?
- Waarom is het belangrijk te wachten tot je eraan toe bent verder te gaan dan zoenen?
- Hoe ga je om met een jongen die blijft aandringen? (Of: waarom dien je de ‘nee’ van een meisje altijd te respecteren, ook als ze je eerst helemaal in de stemming heeft gebracht?)
- Is porno realistisch?
- Is het erg als je helemaal nog niet toe bent aan seks, terwijl je vrienden/vriendinnen dat wel (lijken te) zijn?
- Wanneer is het juiste moment om met iemand naar bed te gaan?
Tips bij het geven van seksuele voorlichting aan (jonge) kinderen
Begin wanneer de eerste vragen komen
Het makkelijkst is om te beginnen met seksuele voorlichting als je kind zelf met vragen komt. Eerder hebben ze waarschijnlijk nog geen interesse. Die eerste vragen zijn vaak nog simpel te beantwoorden en hangen soms samen met een zwangerschap in de omgeving of een eerste verliefdheid.
Gebruik boeken
Zeker als je het (erg) ongemakkelijk vindt om met je kind over seks te praten, koop dan een boek over seksuele voorlichting. Het fijne is dat de auteur zich goed heeft ingelezen en weet waar een kind op een bepaalde leeftijd aan toe is. Aan de hand van de informatie en plaatjes kan je vervolgens zelf vragen beantwoorden die je kind heeft.
Vergeet niet dat je kind opneemt wat hij aankan
Heb je per ongeluk een ingewikkeld verhaal afgestoken of te veel details verteld? Geeft niks. Kinderen nemen op wat ze aan kunnen. De rest laten ze weer los. Dus er bestaat niet echt een goed of fout in je seksuele voorlichting. Voel je dus niet te snel ongemakkelijk. Probeer wel rekening te houden met de leeftijd van je kind en treed zeker niet te veel in detail over jezelf. Alleen al om het feit dat ze tijdens een verjaardag plots met hun nieuw opgedane informatie op de proppen kunnen komen. Net wanneer het stil valt…
Besef dat jij beter de bron kan zijn dan vrienden of internet
Je moet er toch niet aan denken dat ze ergens een SOA oplopen omdat vriendin K. zei dat je met de pil voldoende beschermd bent? Of dat ze zich laten overrompelen door een jongen die beweerde dat ze hem ‘anders maar niet zo had moeten uitdagen’? Door zelf in de hand te houden welke informatie je meegeeft tijdens de seksuele voorlichting, weet je zeker dat ze een volledig beeld krijgen over seks. Vrienden weten vaak ook maar de helft en op internet kan wel van alles staan.
Probeer open en eerlijk te zijn
Als je het een beetje gek vindt om erover te praten, leg dat dan uit aan je kind. Je kan prima zeggen dat seks zoiets persoonlijks is, dat je het wat lastiger vindt. Of vertel hoe jouw ouders aan jou uitlegden wat seks inhoudt. Misschien was dat een beetje gênante situatie en wil jij het anders aanpakken. En weet je het antwoord niet? Geef dat gewoon toe en zoek het samen op.
Voorkom dat je kind een slecht gevoel overhoudt aan seks
Ongeacht je eigen opvoeding – seksualiteit is een natuurlijk proces. Misschien kreeg jij mee dat masturbatie ziekelijk is. Of dat het slecht is om seksuele gevoelens te hebben voordat je getrouwd bent. Dat gevoel wil je toch niet meegeven aan je kinderen? Door hen geen schuldgevoel aan te praten en te blijven benadrukken dat seks iets plezierigs hoort te zijn tussen twee mensen, leer je hen dat er niks mis mee is.
Geef grenzen aan
Lijkt haaks te staan op het vorige punt, maar dit is ook belangrijk. Zo kan het zijn dat je wel wil dat je kind de juiste informatie krijgt, maar lijkt het je verschrikkelijk alle ins en outs te horen als het zover is. Dat mag je als ouder ook aangeven. Seksuele voorlichting draait uiteindelijk om het verschaffen van de juiste informatie. Dat betekent niet automatisch dat je alles ook maar hoeft te vertellen.
Ook bij kleine kinderen is het goed om een bepaalde grens aan te geven waar het hun seksuele ontwikkeling betreft. Het is gezond en goed dat hij plaatsvindt, maar niet iedereen hoeft het te zien.
Boeken over seksuele voorlichting (van peuter tot puber)
- Ik vind jou lief, Sanderijn van der Doef (peuters en kleuters)
- Kleine Pluis, Dick Bruna (peuters en kleuters)
- Duurt het nog lang?, Floor Bal (peuters en kleuters)
- De baas over je lijf, Melanie Meijer (kleuters)
- Allereerste infoboek – seksuele voorlichting, Isabelle Fougere (kleuters)
- Seks en zo, Robie H. Harris (6-12 jaar)
- Het vrolijke vagina-boekje, Dan Hojer (6-12 jaar)
- Het kleine piemelboek, Dan Hojer (6-12 jaar)
- Mijn eerste infoboek, Centrale Uitgeverij Deltas (7-9 jaar)
- Ben jij ook op mij?, Sanderijn van der Doef (9-12 jaar)
- Het puberboek, Sanderijn van der Doef (11+)
- Start to sex, Goedele Liekens (15+)
Boeken over seksuele voorlichting voor ouders
- Seksuele voorlichting aan mensen met een verstandelijke handicap, E. Bosch en E. Suykerebuijk
- Kleine mensen, grote gevoelens, Sanderijn van der Doef
Hoe zorg je voor goede seksuele voorlichting als je kind er echt niet over wil praten?
Zeker oudere kinderen kijken vaak gegêneerd wanneer hun ouders over seks beginnen. Laat staan als ze op onvaste toon vragen of ze eigenlijk al weleens van vrijen hebben gehoord. Als het je echt verschrikkelijk lijkt of wanneer je geen idee hebt hoe je het kan aanpakken, dan zijn er nog twee opties:
- Geef de nobele taak uit handen. Misschien wil je zus (of broer) je kind wel uitleggen hoe alles zit. Dit hangt natuurlijk af van de onderlinge vertrouwensband. Maar soms kan het prettig zijn op de hoogte te worden gebracht door iemand die wat verder weg staat.
- Laat één van bovenstaande boeken ergens slingeren in huis. De nieuwsgierigheid van de gemiddelde puber overwint vaak de gêne, zeker als het boek niet vol in het zicht ligt en ze het ongemerkt kunnen pakken. Dus gewoon ergens neerleggen op een plek waarvan je zeker weet dat ze het tegenkomen.
Wanneer je begint met seksuele voorlichting blijft persoonlijk. Toch is het aan te raden om er vanaf de peuterleeftijd een open houding over te hebben. Je kind zal zich dan veilig voelen en sneller naar jou komen met vragen. Het voordeel daarvan is dat jij zicht houdt op de informatie die ze krijgen. Boeken over seksualiteit kunnen ook helpen om vragen te beantwoorden. Zeker als ze wat ouder zijn. Wanneer begonnen jullie met de seksuele voorlichting? Of wacht je daar liever nog even mee?
Liefs, Merel
Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?
Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.
Dit artikel bevat een of meerdere affiliate links. Van elke aankoop die je doet via deze link(s) krijgen wij een klein percentage. Jij betaalt hiervoor uiteraard niets extra’s, maar je helpt ons een klein handje. Daarbij doen we regelmatig een donatie aan goede doelen als De Voedselbank, het Alzheimer Fonds of KWF. Mocht je dus een aankoop doen, dan willen we je hierbij heel graag bedanken!
het ligt er maar net aan hoever het kind is zeg maar, is het er aan toe of niet? de een is wat jonger of wat ouder dan de ander. hier waren ze 12 en we hebben het gewoon uitgelegd volwassen taal dus niet met bloemetjes en bijtjes haha
Bij ons was het denk ik een combinatie van tussendoor en op speciale momenten met behulp van een boek seksuele voorlichting geven. Mijn zusjes en ik dachten altijd dat we nooit waren voorgelicht, maar we wisten wel hoe het zat. Zo’n onmerkbare methode vind ik top.
Al vanaf jongs af aan hier. Ze had een beetje stimulans nodig op peuterleeftijd om sommige dingen lekker in haar eigen bed te doen in plaats van overal….
Verder zal ik het niet uitleggen. Nu ze puber is, vindt ze dat vast niet meer zo leuk…..
Mooi artikel! Lastig dit… Zelf kwam ik uit een strikte gezin, een gezin waar niet over seks werd gesproken. Als ik zelf kinderen zal krijgen denk ik dat ik dat ook niet snel zou doen. Heb het niet vanuit huis meegekregen, daar werd niet over gesproken. Het kan wel heel handig zijn!
Interessant artikel, want ik had er zelf nog niet over nagedacht. Wel superbelangrijk!
Wat zijn er een hoop boeken en veel goede tips heb je gedeeld!
Wij hebben indertijd voor onze kinderen daar ook een leuk boek over gekocht 🙂
Wat een mooi en duidelijk artikel. Die van mij zit nu nog in m’n buik, dus duurt nog even. Maar dit zijn zeker handige tips!
Ik begon erover wanneer mijn zoontje vragen begon te stellen. Ik heb toen alles relaxt vertelt zoals het is. Er is niks mis met seksuele voorlichting als je het zelf niet zo ingewikkeld maakt. 😉