Wanneer je kind in de peutertijd zit, kom je in een nieuwe fase. De gesprekjes worden iets langer en vanuit het niets stelt je peuter ineens zijn eerste ‘waaromvraag’. Vanaf dat moment zal je ze vaker gaan krijgen. Maar waarom stellen peuters zoveel waaromvragen? Is het nuttig? En hoe ga je ermee om als deze fase eindeloos lijkt te duren?
De bekende waaromfase
De ene peuter zal sneller zijn eerste vraag stellen dan de ander. Er is dus geen vaste leeftijd waarop alle kinderen met hun waaromvragen op de proppen komen, maar ergens tussen de twee en drie jaar is gemiddeld. Ook de frequentie van het ‘waarommen’ verschilt. Bij de een tuiten je oren na een paar dagen, de ander is heel selectief. Dit zegt verder niks over de ontwikkeling van je peuter.
Merel: ‘Onze dochter praatte als dreumes al behoorlijk veel, dus ik verwachtte de eerste waaromvraag snellere dan hij uiteindelijk kwam. Ze wilde wel weten hoe dingen in elkaar staken, maar daar bleef het bij. Tot die bewuste middag. ‘Mama, waarom heb jij eigenlijk dikke billen?’ Ik geef toe, niet de manier waarop ik hem graag de boeken in had zien gaan, maar dat was het begin van een eindeloze stroom waaromvragen. Bijzonder! Al is het soms ook bijzonder vermoeiend.’
Waar komt de waaromfase vandaan?
Kinderen proberen tijdens de peutertijd meer grip te krijgen op de wereld. Ze willen dingen begrijpen en weten en vragen je daarom de oren van je hoofd.
Begin van deze fase: wat en hoe?
Dreumesen die richting de twee jaar gaan en jonge peuters krijgen steeds meer zicht op de wereld om hen heen. Ze beseffen dat die niet alleen om hen draait en ontdekken van alles. Die tomeloze nieuwsgierigheid, maakt ook dat ze willen weten hoe die wereld dan in elkaar steekt. Dat begint met voorzichtige hoe-, wie-, waar- en wat-vragen:
- Wat doe je?
- Hoe maak je een boot?
- Waar is papa?
- Wie is dat?
De vragen zijn dan nog redelijk simpel en daarmee ook makkelijk te beantwoorden. Stap voor stap ontdekt de peuter hoe zijn wereld werkt. De overstap naar waaromvragen is iets complexer: dit soort vragen zijn ook lastiger te beantwoorden. Waarom peuters ze stellen? Eigenlijk om dezelfde reden, maar dan op een iets ander niveau.
Diepgaande nieuwsgierigheid naar de wereld om hen heen
Uit onderzoek blijkt dat je peuter waarschijnlijk vooral allerlei waaromvragen stelt, omdat hij precies wil doorgronden hoe dingen zitten. Wanneer de kinderen een bevredigend antwoord kregen, namen ze daar genoegen mee of bedachten een vervolgvraag. Was het een antwoord waar ze weinig mee konden, dan stelden ze de vraag gewoon opnieuw. Kinderen bezitten dus de natuurlijke eigenschap om iets tot op de bodem uit te zoeken, puur om meer grip te krijgen op de wereld om hen heen. Ze leveren daarbij een actieve bijdrage aan het leerproces en zijn dus niet compleet (passief) afhankelijk van wat hun ouders hen aanbieden.
Omdat deze waaromvragen iets complexer in elkaar steken, is je antwoord dat ook:
- Waarom heet dat een boom?
- Waarom kreeg je eerst mij en toen mijn zusje?
- Waarom kan je in een speeltuin spelen en een zwembad zwemmen?
Maar ook de hoe-, wie-, waar- en watvragen worden moeilijker:
- Wat betekent gelukkig eigenlijk?
- Hoe bouw je een kerk?
- Wie heeft de radio gemaakt?
- Waar is de maan nu?
Waarom zijn waaromvragen nuttig?
Behalve het feit dat je peuter waanzinnig leergierig is en op deze manier van alles te weten komt, is er nog een voordeel aan het stellen van waaromvragen. Ze leren namelijk ook steeds beter hoe je van je gedachten een vraag maakt en om die vraag op de juiste manier te formuleren. Hoewel het soms best een vermoeiende tijd kan zijn, zeker als je peuter bij werkelijk ieder onderwerp het naadje van de kous wil weten, is het dus ook nuttig en leerzaam voor de rest van zijn leven. Maar hoe ga je er nu eigenlijk mee om?
Zo ga je om met de eindeloze stroom waaromvragen
Misschien word je soms wel een beetje gek van de hoeveelheid keren dat je ‘waarom’ hoort. Vergeet dan niet dat je peuter het niet doet om jou dwars te zitten. Je kan echter ook prima je eigen grenzen stellen en op die manier beter omgaan met de stroom aan vragen. Onderstaande tips kunnen je daarbij helpen.
Neem de vraag serieus
Je peuter stelt geen honderdduizend vragen om jou hoorndol te maken (al vraag je je waarschijnlijk soms weleens af of er nog een stopknop op de waarom-waterval zit), maar om de wereld te begrijpen. Net zoals jij dat ooit hebt moeten doen. Er bestaan bovendien geen stomme vragen, dus neem elke vraag serieus.
Maak je antwoord niet te uitgebreid
Vanuit jouw kennis wil je de vraag misschien uitgebreid beantwoorden. Maar je peuter heeft daar lang niet altijd behoefte aan. Stelt hij de vraag waarom een kerk bestaat, dan kan je een heel religieus verhaal ophangen, terwijl ‘omdat mensen daar samen willen bidden’ ook had kunnen volstaan. Scheelt jou denkwerk en je peuter ergernis. Wil hij meer weten dan merk je dat bovendien snel genoeg aan de volgende waaromvraag.
Antwoord rustig en luister of er meer vragen zijn
Maak jezelf even los (als dat kan) van je bezigheden en geef je kind de volle aandacht. Voor hen is het op dat moment razend belangrijk waarom er eigenlijk olifanten zijn, waarom ze een grijze kleur en een slurf hebben, waarom dat staartje toch zo kort is en die slagtanden veel langer. Minstens zo belangrijk als jouw vragen waarom er eigenlijk onrecht bestaat en waarom er nog steeds mensen in armoede leven.
Door je peuter rustig te laten uitpraten, heb je meestal meteen de grootste bulk waarom-vragen gehad en kan je weer over tot de orde van de dag.
Geef je grenzen aan
Het komt natuurlijk niet vierentwintig uur per dag uit dat je peuter zoveel vragen stelt. Je hebt misschien ook nog wat werk te doen, wil eindelijk even ontspannen zitten of moet koken. Dat kan je prima aangeven bij je peuter. Laat weten dat je even bezig bent en er zo op terugkomt, dat is prettiger (voor allebei) dan snauwen: “Weet ik veel, daarom”, omdat het je even te veel is. Het kan helpen om een concreet moment aan te geven: “Als ik klaar ben met het snijden van de champignons/als ik dit verhaal uit heb/ als ik dit bericht heb getikt, geef ik antwoord.”
Stel de vraag terug aan je peuter
Je kan natuurlijk ook de vraag terugkaatsen. Als je peuter iets relatief concreets vraagt, is het prima om daar samen over na te denken. ‘Waarom zijn er geen dinosaurussen meer?’ is daarvoor heel geschikt. ‘Wat denk jij lieverd?’ Peuters zijn naast nieuwsgierig namelijk ook ontzettend fantasierijk. Ze komen met de mooiste redenen waarom de dino’s zouden kunnen zijn uitgestorven. Soms is dit een hele fijne manier om even niet weer te hoeven graven naar een logisch antwoord op peuterniveau. Daarbij leren ze ook zelf op een creatieve manier nadenken over het leven. Merk je dat deze aanpak bij jouw peuter niet werkt? Dan kan je alsnog het antwoord geven natuurlijk.
Maak er een waaromvragen liedje van
Wanneer je even geen zin hebt in waarom-vragen, puur omdat je het even zat bent, vrolijk jezelf dan op met een liedje waarin je zijn of haar filosofische overpeinzingen verwerkt. ‘Waarom zijn paddenstoelen rood met witte stippen? En waarom dragen kabouters een muts? Waarom zijn slakken superlangzaam en waarom zingen wij dit lied?’ Tegen de tijd dat je de laatste vraag hebt gezongen, zijn ze hun eigen alweer vergeten. Hopelijk. En anders is er altijd nog optie 5!
Stuur ze door naar iemand anders
“Weet je wie daar alles vanaf weet? Papa!” roep je zo enthousiast mogelijk en voilà je hebt het probleem afgeschoven. Ook leuk: “Anders bellen we opa/oma toch even op?” Die vinden het waarschijnlijk prachtig, zo’n diepgaand gesprek met hun kleindochter of -zoon, en jij hebt even rust. Want hoe geweldig het ook is dat je kind zulke slimme vragen weet te bedenken, soms is het ook fijn als jij niet in je geheugen hoeft te graven hoe je iets abstracts als gezelligheid moet uitleggen aan je peuter.
Door het stellen van talloze waaromvragen krijgt je peuter steeds meer grip op de wereld om hem heen. Dat begint klein (wat doet die koe) en eindigt een stuk complexer (waarom bestaat er een zon). Voor jou als ouder een mooi moment om de diepte in te duiken, al heb je daar niet altijd zin in. Bovenstaande tips helpen je omgaan met het waarom van van alles. Zit jouw peuter al in de waaromfase? En wat is de bijzonderste vraag die je hebt gekregen?
Liefs, Merel
Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?
Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.
Uitgelichte afbeelding ©Odua Images – Shutterstock
