Regelmatig staan de kranten bol van heftige verhalen die vanuit de hele wereld binnenkomen. Vaak verschrikkelijk en hartverscheurend, meer kan ik er niet van maken. Toch kies ik bewust om dit soort nieuwsberichten niet te lezen. Ik ben namelijk sinds 2015 op nieuwsdieet. Waarom ik hiervoor kies (ik deed nota bene een master in Geschiedenis van Cultuur en Media) en wat het me oplevert? Ik vertel je er alles over in dit artikel.
Satelliet: wat een uitvinding! Toch?
Het is inmiddels nauwelijks meer voor te stellen, maar het is nog maar net veertig jaar geleden dat we voor het eerst een nieuwsbericht binnenkregen via de satellietverbinding van CNN. 1 juni 1980 werd daarmee het startschot voor een andere manier van berichtgeven. In plaats van wachten op de krant van morgenochtend, kon je nu ‘live’ meemaken wat er aan de andere kant van de wereld gebeurde.
Dat doet iets met je: het nieuws komt direct binnen in je huiskamer. Dat doet ook iets met de journalistiek. Normaal gesproken zat er een redactie op het nieuws die kon duiden wat de beelden betekenden. Gebeurde er om 21.00 uur een ramp, dan konden ze nog tot middernacht aan de slag met de berichtgeving. Als iets live wordt uitgezonden, is die duiding er niet of in elk geval minder. Dat komt pas achteraf, wanneer de aandacht van het grote publiek alweer elders is.
Van die historische eerste aflevering van CNN maak ik even een sprong naar het heden. Naast gedegen journalisten zie je de laatste tien tot twintig jaar dat ‘de gewone burger’ ook nieuws maakt. Bijvoorbeeld omdat hij of zij toevallig aanwezig is bij een bepaalde gebeurtenis. Dat is aan de ene kant heel mooi, omdat nieuwsberichtgeving gekleurd kan zijn. Maar tegelijkertijd ontbreekt een belangrijk stuk journalistieke controle. Zo kan een groep jongens die met bakstenen gooien (bij wijze van spreken) zowel in de bouw werken als een rel schoppen – het ligt soms maar net aan de fotograaf waarop het lijkt.
Dankzij de satelliet, en tegenwoordig ook dankzij de verbeterde kwaliteiten van mobieltjes en internet, komt het nieuws dus direct in je huiskamer. Door de verhoogde concurrentiestrijd (onderling én met die gewone burger van daarnet) is het nieuws niet altijd meer zo nauwkeurig. Het kan dus foutief online komen, worden overgenomen en dan is het einde zoek. Een rectificatie leest bijna niemand. En doen ze het wel? Dan blijft vaak het eerste bericht hangen.
Los daarvan spelen de nieuwskoppen in op jouw emoties. Ze moeten prikkelen, nieuwsgierig of angstig maken, omdat je daardoor gaat lezen. Dat hele psychologische spelletje staat me niet alleen tegen, ook treft het doel. Ik word inderdaad nieuwsgierig, geprikkeld of angstig. En dat continu, als je niet uitkijkt. Daar heb ik geen zin in.
Nieuwsdieet
Een nieuwsdieet is niets anders dan jezelf beperken in de hoeveelheid nieuws die je ziet. Je kan zelfs beslissen om helemaal geen nieuws meer te kijken; per slot van rekening gaat heel veel nieuws niet over jou persoonlijk, maar kan het er wel toe leiden dat je hele nachten wakker ligt.
Waarom ging ik op nieuwsdieet?
Ergens in de hormonale wervelstorm na de geboorte van May zag je op televisie en internet continu berichtgeving over de oorlog in Syrië. Sterker nog, het was iets dat iemand in onze kraamweek zei: ‘Erg hè, dat aangespoelde kindje?’ Ik voelde me misselijk en verdrietig tot op het bot. Angstig, omdat de media dat behoorlijk aanwakkerde en onmachtig. Dat zijn geen fijne gevoelens om te hebben als je een hulpeloos baby’tje op je buik hebt liggen.
Het beïnvloedde me heel erg. Door de vermoeidheid, hormonen en op een gegeven moment ook vitamine- en mineralentekorten kon ik niks meer in het juiste perspectief plaatsen. Dat Syrië bijvoorbeeld hemelsbreed meer dan 4.000 kilometer verderop ligt, om maar iets te noemen. En dat oorlog iets van alle tijden is – samen met alle (ongenuanceerde) discussies die daarop volgen.
Je krijgt een oerreactie (fight or flight) door iets dat jou niet persoonlijk beïnvloedt. Hiermee wil ik niet zeggen dat je je ogen moet sluiten voor leed, maar wel dat als het je zodanig raakt dat je ’s nachts niet meer kan slapen, je soms een stap terug moet zetten. Ik had een gezin om voor te zorgen. Na het lezen van deze tips van Jelle Hermus (SoChicken) besloot ik ook tijdelijk te stoppen met Facebook, geen nieuws meer te luisteren op de radio en geen (online) kranten meer te lezen.
Wat leverde dat op?
Eigenlijk merkte ik vrij snel een enorm verschil. Door de toevoer van continue triggers te stoppen (zowel de nieuwsberichten als ongenuanceerde meningen over en weer), voelde ik me rustiger. Ik focuste me op andere mensen die gewoon bleven functioneren, bijna alsof er niets aan de hand was aan de andere kant van de wereld. Gesprekken over de oorlogen in het Midden-Oosten ging ik nog steeds uit de weg, maar gaandeweg voelde ik me veel rustiger als het wel een keer gebeurde.
Daarbij zie je het leven weer even op een normale manier, zoals het echt is. De seizoenen die komen en gaan, dieren die doen waarvoor ze op aarde zijn. Er is rust. Geen schreeuwende koppen die je aandacht willen door op je gevoel in te spelen, maar een genuanceerde versie achteraf. Zoals vroeger dus. Ik kan je vertellen, als je hier ook last van hebt, is het echt een aanrader.
En nu dan?
Ik lees nog steeds weinig nieuwsberichten. Alleen in eerste instantie met corona wel: ik wilde precies weten waar we mee te maken hadden en wat ik eraan kan doen. Maar andere nieuwsberichten? Mondjesmaat. Natuurlijk vind ik het verschrikkelijk wat er gebeurt, alleen kan ik er slecht mee omgaan en kies ik hierin voor een manier die bij mij past: het nieuwsdieet dus.
Daarnaast probeer ik accounts op social media te volgen die positief zijn, goed nieuws verspreiden (want dat is er ook genoeg) of grappige memes. Het is immers belangrijk dat je jezelf voedt met energiegevers en geen energie verliest aan iets dat oorspronkelijk bedoeld was als een positief medium. Merk ik dat ik toch gestrest raak of me boos maak? Dan gebruik ik Instagram en Facebook gewoon even een paar dagen niet.
Hoe doen we dat met de kinderen?
Je ontkomt er niet aan dat kinderen vanaf een bepaalde leeftijd meekrijgen wat in de wereld speelt. Dat kan vragen oproepen en angstig maken. Om die reden wil ik me niet volledig afsluiten voor het nieuws zelf: als ze vragen krijgen moeten ze bij me terecht kunnen. Ook volgt Ro het nieuws gewoon, dus ze mogen alles met ons beiden bespreken.
Tegelijkertijd geef ik ze mee dat iets niet per definitie waar is ‘omdat het op internet staat’. Ik wil dat ze zelf leren nadenken en hun mening vormen over een bepaald onderwerp, maar ook dat ze kijken naar verschillende kanten van het verhaal. Zo hoop ik dat ze later zelf het nieuws leren duiden: in de juiste context, vanuit meerdere posities belicht en dat ze de achterliggende boodschap van een medium in hun achterhoofd houden tijdens het lezen.
Verder benadruk ik ook dat als ze iets te spannend vinden, ze best even afstand mogen nemen van het nieuws. Dan zien critici het maar als egoïstisch; je kan simpelweg niet alle leed op je nemen. Het is dan nuttiger om je energie te besteden aan zaken die wel binnen je bereik liggen. Denk aan het eten van biologisch vlees, zo min mogelijk palmolie gebruiken, een paar tassen vol voeding of maandverband doneren aan de plaatselijke voedselbank en lief zijn voor je medemens.
Het nieuwsdieet werkt voor mij dus heel goed. Ik voel me beter, kan meer bijdragen aan een betere wereld en laat me niet zo meeslepen in de hysterie van de hedendaagse journalistiek. Is het iets voor jou? Beperk jij wat je leest of kan je het ook goed naast je neerleggen?
Schrijf je in voor onze wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je Merel of De Mamagids al op Instagram?
Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.
