Anders dan bij kinderen in de basisschoolleeftijd is de eerste puberliefde behoorlijk serieus. De consequenties ook: seksualiteit en diep liefdesverdriet zijn beduidend anders dan een vluchtige kalverliefde. Hoe ga je hiermee om als ouders? In dit artikel vind je tips om de verliefdheid van je tiener in zo goed mogelijke banen te leiden en hoe je in gesprek kunt blijven.
De eerste puberverliefdheid
Misschien herinner je nog wel je eigen verliefdheden als tiener. Je kon straalverliefd raken op iemand die je eigenlijk niet goed kende. Vlinders in je buik wanneer je elkaar onverwacht tegenkwam, eindeloos dagdromen, overal hartjes tekenen en stiekem naar de ander gluren tijdens de pauze. En wat te denken van de euforie als die puberverliefdheid wederzijds bleek te zijn?
De reden dat verliefdheid in de puberteit zo intens voelt, heeft te maken met de aanmaak van dopamine en de daling van je serotonineniveau, zo schrijft jeugdverpleegkundge Jolande Huveners in dit artikel. Dopamine maakt gelukkig, een daling van serotonine onzeker. Een lastige combinatie, want naast hypergelukkig voel je je dus als tiener regelmatig onzeker tijdens een verliefdheid. Het is ook de reden dat je je kind als ouders soms lastiger bereikt: ze gaan helemaal op in hun (eerste) liefdeservaring.
Verliefdheid bij tieners: een nieuwe fase
Fysieke vorm van verliefdheid
De reden dat die eerste puberverliefdheid voor ouders ook een nieuwe fase is, heeft alles te maken met de fysieke ontwikkeling van je tiener. Waar een kortstondige liefde op de basisschool nog gepaard ging met een kaartje of roos op Valentijnsdag en misschien een ijsje eten, wil je puber waarschijnlijk meer. Dat begint met tongzoenen en eindigt mogelijk met seks. Hoewel dit mogelijk geen zaken zijn waarover je nu al wil nadenken, is het natuurlijk wel realiteit. Daarom is voorlichting nu extra belangrijk, waarover later meer.
Populariteit
Een tweede ontwikkeling die in de puberteit plaatsvindt, is de verschuiving van focus op de ouders naar focus op leeftijdsgenoten. Die laatste worden nu aanzienlijk belangrijker voor kinderen. Populariteit en erbij horen, spelen daarom een rol. Als je tiener dus verkering krijgt met iemand die populair is, maakt het hem of haar ook populairder. Misschien gaan ze zelfs dingen doen om erbij te blijven horen en daarmee over hun eigen grenzen. Of juist niet, uit angst een slet genoemd te worden. Gelukkig kan je als ouders een aantal zaken doen om je kind door deze bijzondere, maar soms lastige tijd heen te loodsen.
Hoe ga je als ouder om met je verliefde tiener?
Praat over jullie onderlinge wensen en verwachtingen
Tieners willen, in toenemende mate, serieus genomen worden. Daarom is het belangrijk dat je samen bespreekt wat jullie onderlinge wensen en verwachtingen zijn. Vertel waarom je sommige zaken spannend vind, maar luister ook naar je kind.
- Je bent bang dat je tiener door zijn verliefdheid school onnodig verzaakt en daardoor misschien wel een jaar moet overdoen. Mogelijk kan je afspreken met je kind dat je bepaalde afspraken herziet wanneer school er inderdaad onder gaat leiden.
- Het maakt je angstig dat je tiener straks diens seksualiteit gaat ontdekken en misschien wel over zijn of haar eigen grenzen zal gaan. Hierop kan je het gesprek aangaan over hoe je grenzen aangeeft. Wellicht heeft je kind een voorbeeld waarbij die laat zien zijn of haar mannetje wel te staan.
Verder is het belangrijk dat je met je (ex)partner bespreekt wat jullie wel en niet verantwoord vinden onder jullie dak. Uiteindelijk blijven jullie verantwoordelijk voor wat er gebeurt. Zo kun je beslissen dat ze tot een bepaalde leeftijd niet samen mogen slapen. Of dat je de andere ouders wil ontmoeten voor er vervolgstappen worden gezet.
Zodra je tiener het gevoel heeft te worden gehoord, is de bereidwilligheid om mee te werken vaak groter. Of je het nu wel of niet met elkaar eens bent, binnen bepaalde grenzen is de situatie bespreekbaar. Ook is de wetenschap dat je ouders heel veel van je houden en je alleen maar willen beschermen soms prettiger dan ze willen toegeven.
Vraag gericht of ze bepaalde (seksuele) termen kennen
Hoewel seksuele voorlichting al mogelijk is vanaf jonge leeftijd, is de voorlichting bij tieners vaak anders. Er vliegen termen in het rond waarvan ze soms geen idee hebben wat het betekent. Daarom is het slim om regelmatig eens gericht te vragen wat iets betekent. Vind je dit ongemakkelijk? Dan kan je ook kiezen om voorlichtingsboeken te geven. Dat maakt het laagdrempeliger en geeft hen de ruimte om zelf op onderzoek te gaan, maar wél in een verantwoorde bron.
Voor jonge meiden én jongens is het Lijfboek voor powergirls een aanrader. Hierin leer je van alles over seksualiteit, maar ook hoe je hier wederzijds plezier aan kunt beleven. Het boek Start to Sex van Goedele Liekens is er voor tieners vanaf 15 jaar. Het is een boek vol informatie over seks, vol weetjes en tips.
Voorlichting over zwangerschappen, grenzen en SOA’s
Naast de seksuele voorlichting, zoals hierboven beschreven, is het slim om sommige zaken nogmaals door te nemen. Weet je kind bijvoorbeeld wanneer je vruchtbaar bent? Dat de pil niet beschermd tegen SOA’s? Hieronder staan een aantal weetjes die elke (vruchtbare, seksueel actieve) tiener zou moeten kennen:
- Een anticonceptiepil beschermt niet tegen SOA’s
- Condooms mag je niet meer gebruiken na de uiterlijke datum
- Een meisje kan de pil slikken, maar toch is het geen reden om daar blind op te vertrouwen (een buikgriep kan de werking al opheffen). Bovendien slikt niet ieder meisje de pil even consequent.
- Leg aan jongens uit wat een menstruatie precies inhoudt en wanneer de vruchtbare periode plaatsvindt.
- Een app kan de vruchtbare dagen enigszins voorspellen, maar is geen betrouwbare methode om een zwangerschap te voorkomen.
- Als de jongen in kwestie beweert dat liefde en seks gelijk staan (‘Je houdt niet van me als je niet met me naar bed gaat’ of ‘Als we het nu niet doen, denk ik dat het beter is om uit elkaar te gaan’) dan is het slim om die relatie zelf te verbreken. Seks en liefde zijn namelijk geen synoniem. Nooit.
- Leer je dochter dat ze zelf ook voor condooms kan zorgen en dit niet altijd van een jongen hoeft te laten afhangen.
- Jongens zeggen in de puberteit vaker mooie dingen om een meisje mee naar bed te krijgen; geloof niet alles dat de ander zegt. Al hoeft je dochter niet wantrouwig te worden, waakzaamheid kan geen kwaad op deze leeftijd.
Vertel waar de condooms staan
Seksualiteit houd je vaak niet tegen, bepaalde gevoelens zijn er nu eenmaal. Hoe je kind ermee omgaat, kan je echter wel op een positieve manier beïnvloeden. Veilige seks is daarbij één van de belangrijkste zaken. Hoe ongemakkelijk dit gesprek ook misschien is, zorg ervoor dat je tiener altijd bescherming bij de hand heeft wanneer hij of zij met iemand naar bed gaat.
Vind je dit nog steeds lastig? Houd dan in je achterhoofd dat maar liefst 1 op de 5 jongeren onder de 25 jaar te maken krijgt met chlamydia. Leg daarom eventueel ook uit dat je je tegenwoordig (anoniem) kunt laten testen op een SOA, mochten ze onverhoopt een keer onvoorzichtig zijn.
Ga het gesprek aan over homoseksualiteit (of een andere vorm van seksualiteit)
Iets dat je misschien makkelijk vergeet, omdat heteroseksualiteit de norm is, is het bespreken van homoseksualiteit bij kinderen. Of eigenlijk elke vorm van verliefdheid en seksuele gevoelens. Kinderen kunnen behoorlijk met zichzelf worstelen als ze een andere seksuele voorkeur hebben. Zeker in de puberteit, wanneer ‘erbij horen’ zo ontzettend belangrijk voor hen is.
Een dergelijk gesprek biedt je kind niet alleen ruimte om erover te praten, als dat nodig is. Ook is het wellicht meteen een ingang om je toe te vertrouwen hoe zij zich voelen. En is je kind wel heteroseksueel? Dan is het nog steeds belangrijk dat je voorlichting geeft. Hoe normaler ze dit vinden, des te kleiner de kans dat ze een ander ooit buitensluiten op basis van geaardheid. Liefde is uiteindelijk liefde en de vorm is, mits gelijkwaardig, irrelevant.
Maak het niet ongemakkelijk
Beetje laat, na alle voorgaande tips waarbij de ongemakkelijkheid op zijn minst van je tiener zal afdruipen. Toch is misschien de belangrijkste tip van allemaal. Verzand niet ongevraagd in details over je eigen liefdesleven of ervaringen, wacht het juiste moment af om te praten en probeer je tiener als gelijkwaardig gesprekspartner te behandelen. Hoewel jij de grenzen en regels bepaalt, is diens tienerverliefdheid echter dan echt. Hoe meer je samen de balans kunt vinden, des te prettiger de gesprekken verlopen. En lukt het niet alleen? Dan is het soms fijn om hier een (relatie)therapeut bij te betrekken, zodat je elkaar kunt blijven vinden.
Een open houding is fijn voor tieners. Je hoeft ze zeker niet te overvoeren met ongemakkelijke details, maar het feit dat ze iemand hebben bij wie ze terecht kunnen voor kloppende informatie is fijn. Feit blijft dat een verliefde tiener op een gegeven moment seksuele gevoelens krijgt en ze wil ontdekken. Als ouder kan je dan maar beter vanaf de zijlijn aan ze leren wat ze moeten weten, dan dat je het verbiedt en ze zelf op onderzoek uitgaan. Met bovenstaande tips kan je je tiener in elk geval helpen. Heb jij al een verliefde tiener in huis (gehad) en hoe gaan jullie hiermee om? Vind je het soms ook lastig?
Liefs, Merel
Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?
Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.
Dit artikel bevat een of meerdere affiliate links. Van elke aankoop die je doet via deze link(s) krijgen wij een klein percentage. Jij betaalt hiervoor uiteraard niets extra’s, maar je helpt ons een klein handje. Daarbij doen we regelmatig een donatie aan goede doelen als De Voedselbank, het Alzheimer Fonds of KWF. Mocht je dus een aankoop doen, dan willen we je hierbij heel graag bedanken!
Uitgelichte afbeelding ©Semenova Jenny – Shutterstock
