Verlegen? Het geheim om spontaner te worden

Verlegenheid heeft soms een zekere charme, zeker bij jonge kinderen. Maar wat als het je in het dagelijks leven belemmert? Om te voorkomen dat een verlegen en afwachtende houding je leven beheerst, vind je hieronder handige tips om te oefenen. Het helpt je iets spontaner te worden, minder zelfbewust en rustiger in sociale situaties. Veel succes!

Verlegen zijn: wat houdt dat eigenlijk in?

Wanneer je je verlegen voelt, ervaar je een bepaalde remming in sociale situaties. Je stapt dan minder makkelijk op anderen af en begint niet zo snel een algemeen praatje over het weer met een onbekende. Voel je je vaak verlegen, dan spreek je doorgaans liever niet voor een grote groep mensen. Verder zie je ook vaak dat mensen die zich verlegen voelen minder assertief reageren en confrontaties het liefst uit de weg gaan (bron).

Dit kan best lastig zijn in het dagelijks leven. Verlegenheid is een ongemakkelijk gevoel. Bijvoorbeeld wanneer je hulp zou willen vragen, maar dit toch maar niet doet. Of als je een presentatie op school verknald, omdat je dichtklapt – ondanks je goede voorbereiding.

Ik spreek hierbij bewust over ‘je verlegen voelen’ en niet over ‘verlegen zijn’. Niemand is namelijk continu verlegen en zelfs mensen die behoorlijk extravert zijn, kunnen weleens in verlegenheid gebracht worden. Daarnaast helpt deze tweedeling om beter om te gaan met dergelijke gevoelens. Hierover later meer.

Symptomen van verlegen mensen

Verlegenheid kan je behoorlijk hinderen. Buiten het gevoel dat ermee samenhangt, kan het fysieke reacties veroorzaken. De volgende symptomen kunnen voorkomen bij iemand die zich verlegen voelt:

• Blozen
• Trillen (vaak trillende handen)
• Zweten
• Ongemakkelijk lachen
• Mompelen (jezelf als het ware onverstaanbaar en misschien wel het liefst onzichtbaar willen maken)
• Stotteren
• Naar de grond staren en oogcontact vermijden
• Hartkloppingen

Waar komt verlegenheid vandaan?

Verlegenheid is een gevoel. De één heeft hier vaker last van dan de ander. Dat laatste verschil zit hem vooral in een combinatie van je persoonlijkheid en bepalende gebeurtenissen in je leven (bron). Mensen die zich regelmatig verlegen voelen, hebben vaak een gevoeliger karakter. Daardoor neem je een gebeurtenis persoonlijker op. Bijvoorbeeld wanneer je als jong kind wordt afgewezen als je om hulp vraagt, dan zal je het op latere leeftijd minder snel opnieuw proberen. Je ontwikkelt daarmee angst voor afwijzing.

Sociale verlegenheid kan verder ook voortkomen uit situaties in groepsverband. Uitgelachen worden of juist een grap proberen te maken waarop niemand lacht, kan flinke indruk maken. Iemand die stevig in zijn schoenen staat en een wat extraverter karakter heeft, zal makkelijker denken: volgende keer beter. Een kindje dat gevoeliger is, ervaart dit als een teleurstelling en zal de schuld makkelijker bij zichzelf zoeken. Daardoor ontwikkelen zich negatieve gedachten als dat hij niet grappig is of dat anderen hem niet leuk vinden. Die gedachten worden zijn waarheid. Uit angst voor buitensluiting zoek je daarna bepaalde situaties minder op.

Kortom, onzekerheid en zelfbewustzijn staan aan de basis van verlegen gevoelens. Wie gevoeliger is voor een afwijzing of beoordeling vanuit de buitenwereld, voelt zich sneller verlegen. Toch is het gelukkig niet onmogelijk om van verlegenheid af te komen. Door te oefenen met onderstaande tips zal je merken dat het vanzelf makkelijker wordt om anderen te benaderen of zelfs voor een groep te gaan staan – zonder continu bezig te zijn met de buitenwereld.

Mijn ervaring Ik groeide op als een verlegen meisje. Ik vond sociale situaties ongemakkelijk, durfde slecht op anderen af te stappen en nadat ik in groep 6 een black-out had tijdens een spreekbeurt, wilde ik ook dat nooit meer doen. Toch kwam het goed. Tijdens een presentatie voor mijn studie vroeg de docente of ik voor de klas stond, omdat ik het zo natuurlijk deed. Bij de bakker maak ik soms een spontaan praatje en ik omarm mijn ongemak wanneer het er wel is. Verlegenheid is dus geen vaststaande eigenschap waar je je leven lang onder gebukt hoeft te gaan; daarom schreef ik dit artikel. Omdat als ik het kan loslaten, jij dat ook kunt.

Verlegen? 12 tips en weetjes die je helpen om spontaner te worden

Erken het verschil tussen verlegen doen en verlegen zijn

Zoals hierboven stond, is er een wezenlijk verschil tussen verlegen gedrag en daadwerkelijk verlegen zijn. Verlegenheid definieert niet wie jij bent, maar het kan je wel beperken. Zodra je erkent dat je niet per se verlegen bent maar je je wel (regelmatig) zo voelt, kan je wellicht ook situaties bedenken waarin je juist spontaan reageerde. Dit zorgt ervoor dat je met meer compassie naar jezelf kunt kijken en staat aan de basis van een verandering op de lange termijn.

Besef dat verlegen gedrag je leven soms onnodig kan beperken

Veroordeel je niet om je gevoelens, maar erken wel dat:

• je die promotie misloopt, omdat je niet hardop jouw invalshoek durft te delen
• je dromen buiten je bereik komen als je niemand voor het hoofd wil stoten
• je tien minuten langer naar dat potje rode kool met appel zoekt als je geen supermarktmedewerker durft in te schakelen

Denk vervolgens ook eens wat er zou gebeuren als je hardop uitsprak wat je dacht of vroeg om hulp. Dat zou je leven zoveel makkelijker maken, toch? Gun jezelf dat!

Relativeren kun je leren

Nieuwe mensen ontmoeten, presentaties houden, een verjaardag waar je niemand kent, hardop een grap maken waar niemand om lacht, struikelen over je woorden – het overkomt ons allemaal. Want hoewel ik tegenwoordig een verjaardag binnenloop, de ander in zijn of haar ogen aankijk en me met heldere stem voorstel, vind ik het soms vooraf toch nog best spannend. Dat zien anderen er niet aan af, maar dat gebeurt dus wel.

Zo kan het evengoed zijn dat mensen waartegen jij op kijkt, het stiekem ook best spannend vinden. Sterker nog, veel grote artiesten hebben last van podiumangst. Dat weerhoudt hen er ook niet van hun droom te leven. Dat hoef jij dus ook niet te doen.

Hoe je dit in de praktijk toepast? Erken dat een bepaalde situatie best spannend is en dat anderen het waarschijnlijk ook zo zullen ervaren. En dat is oké.

Kijk het kunstje af bij anderen

Een handig trucje om van je verlegenheid af te komen is om eens goed te bestuderen hoe anderen het aanpakken. Kijk bijvoorbeeld een televisieprogramma als First Dates, waar mensen elkaar voor het eerst ontmoeten. Waarover praten sociale koppels? En waar gaat het ‘mis’ bij anderen? Je zal ontdekken dat je heus geen diepgaande gesprekken aan hoeft te gaan over Tolstoj; een simpel onderwerp is prima. Bovendien hoef je het niet uit te diepen: op een gegeven moment is iets klaar en dat is prima.

Een paar handige tips om een gesprek te starten en op gang te houden:

• Stel informatieve vragen. Als je gesprekspartner vertelt op vakantie te zijn geweest naar Zuid-Spanje, vraag dan eens welke plaats en hoe het daar was. Desnoods zeg je dat je ook van plan bent die kant op te reizen en nog wel wat tips kan gebruiken.
• Waak ervoor dat je geen kruisverhoor afneemt (‘waar was je, met wie, wat deed je daar, wat at je?’)
• Hou de eerste ‘oefen-gesprekjes’ niet te lang. Bij de bakker of supermarkt is een prima plek om af en toe eens een kort praatje te maken. Het is prima als je even paar zinnen uitwisselt, daarna glimlacht en je weer terugdraait.
• Geef een spontaan en oprecht compliment over andermans sieraden of kleding. Je kan nog even doorpraten, maar dat hoeft niet. Het effect is tweeledig. Ten eerste is nog nooit iemand chagrijnig geworden van een compliment. En ten tweede maakt dat het gesprekje een positieve ervaring. Dat draagt bij aan het gevoel dat het leuk is om met anderen te praten in plaats van eng.
• Ga op pad met een vriend(in) die wel makkelijk praat. Observeer hoe de ander het aanpakt. Welke vragen stelt hij of zij, hoe is de lichaamstaal? Het vergt oefening, maar als je eenmaal doorkrijgt waardoor hun gesprekken zo soepel lopen, kan je daar zelf je voordeel mee doen.

Tel je overwinningen

Elke keer dat een gesprekje goed gaat, draagt dat bij aan het verminderen van gevoelens van verlegenheid. Schrijf desnoods op wat er gebeurde, wat er goed ging en hoe je je daarbij voelde. Waar je normaal misschien een afwijzing haalt uit het gedrag van andere mensen, kan je het natuurlijk ook omdraaien. Door te kijken op welke momenten anderen positief op je reageren, kan je groeien. Zo voel je je vanzelf minder vaak verlegen

Positief denken is een krachtig middel om je beter te voelen. Vertel jezelf daarom nooit dat je bepaalde dingen niet kunt, dat niemand je aardig zou vinden of dat je de foto verpest, want dat is niet zo. Vertaal die gedachten in een positieve boodschap aan jezelf. Je kan het wél – ook als je daar een paar keer voor moet oefenen, je bent een toevoeging aan de groep en je staat hartstikke leuk op foto’s.

Bereid je voor op een gesprek

Sommige mensen kletsen zonder enige terughoudendheid. Zo ook mijn tweede dochter. We zaten een keer op een terrasje en ze wilde spelen. Niet veel later stond ze bij twee oudere dames en vroeg ze van alles. Zij genoten op hun beurt van die eigenwijze driejarige en haar praatjes, terwijl ik met enige verbazing en verwondering keek naar zoveel spontaniteit. Het mag duidelijk zijn: dat heeft ze niet van mij.

Als je, net als ik, meer moeite hebt met spontane kletspraatjes, oefen dan gewoon eens. Denk aan een telefoongesprek, waarvan je al een knoop in je maag krijgt als je eraan denkt. Neem dan even afstand en oefen:

• Schrijf het gesprek uit, zoals je hoopt dat het zal verlopen. Noteer alle vragen die je hebt.
• Oefen hardop (eventueel met iemand samen, maar alleen is ook prima)

Hierdoor voel je je zekerder en weet je wat je ongeveer wil zeggen. Daardoor kom je minder verlegen over aan de telefoon én houd je er zelf ook een beter gevoel aan over. Hoe vaker je dit doet, des te makkelijker het wordt om de telefoon te pakken of een ander gesprek aan te gaan.

Omarm de stilte

Veel mensen hebben de neiging elke stilte op te vullen. En lukt dat niet? Dan voel je je misschien ongemakkelijk en betrek je het op jezelf: alsof jij degene bent die het gesprek niet draaiend kan houden. De stilte wordt dan eigenlijk een bevestiging van je verlegenheid. Maar dat is natuurlijk niet waar. Jouw verlegenheid is heus niet altijd de oorzaak voor een stilte. Het kan ook de wisselwerking zijn tussen twee mensen.

Je hoeft bovendien niet altijd iets te zeggen. Soms is het gesprek gewoon afgelopen en ga je weer door met je eigen bezigheden. Een andere keer biedt het ruimte aan de ander om jou iets te vragen. In het begin zal dit misschien een beetje gek voelen, maar vertrouw er maar op dat het oké is.

Leer van je fouten

Soms zeg je iets in een gesprek, mede dankzij je verlegenheid, waar je je vervolgens kapot voor schaamt. Misschien heb je de ander per ongeluk gekwetst. Of was jouw opmerking genoeg om het hele gesprek te doen stilvallen. Neem dat jezelf niet kwalijk. Dat kan toch? We kunnen niet 24 uur per dag alleen maar briljante opmerkingen maken. Probeer te relativeren en zeg desnoods direct: ‘Sorry, ik had het anders moeten zeggen.’ Als de ander dat niet accepteert, is dan niet meer jouw ‘probleem’. Je bent goed genoeg, ook als je soms een sociaal gezien onhandige opmerking maakt.

Schaam je niet voor je verlegenheid

Misschien makkelijker gezegd dan gedaan, maar probeer dit echt mee te nemen. Zoals hier boven staat: we zeggen allemaal weleens iets stoms of onhandigs, struikelen over woorden, stotteren of komen er niet helemaal uit.

Een oplossing is om je verlegenheid te benoemen. Dat haalt enige spanning vaak al uit de lucht. Erken tegenover een ander dat je wat verlegen bent en vaak eerst de kat uit de boom kijkt voor je los komt. Zo ontstaat begrip en haal je vaak de angel uit de situatie. Wie weet hoor je wel van iemand (waarvan je het niet verwacht had) dat hij of zij soms ook verlegen is in nieuwe situaties en je gevoel herkent. Dit helpt echt om je minder opgelaten te voelen.

Zoek gezamenlijke interesses met je gesprekspartner

Misschien hebben jullie dezelfde reis gemaakt, volgen jullie op dit moment hetzelfde op Netflix of luister je naar dezelfde muziek. Het helpt als je ergens over kan praten waarover je je zeker voelt.

Let op je lichaamshouding

Als je je verlegen voelt en je schouders hangen wat voorover, je kijkt naar beneden en je ontwijkt de blik van je gesprekspartner, dan vergroot je het ongemak en je onzekere uitstraling.

Hoe anders is het als je je schouders naar achter trekt, je hoofd omhoog houdt en mensen recht aankijkt terwijl je lacht. Vooral als je voor het eerst op een verjaardag komt, kan dit prettig zijn. Geef een stevige handdruk, zeg duidelijk ‘Gefeliciteerd’ (hoe gek je jezelf misschien ook vindt klinken), stel je eventueel voor en ga iedereen af. Niemand zal doorhebben dat je eigenlijk heel verlegen bent en jij voelt je steeds zekerder worden. Je hoeft daarna niet eens te kletsen met onbekenden; ze zullen je onthouden als een zelfverzekerd persoon en je zo benaderen.

Fake it till you make it.

Speel eens alsof je heel zeker bent

Dit werkt het best in een situatie waarin je nog verder niemand kent. Ook scheelt het als je al iets zekerder in je schoenen staat doordat je met bovenstaande tips geoefend hebt. Ben je met een gezamenlijke vriendin? Vertel haar dan wel wat je van plan bent, zodat ze je niet met opgetrokken wenkbrauwen aankijkt 😉 Door te acteren dat je een vrouw van de wereld bent, voel je je automatisch beter. Kijk de anderen aan, lach en maak complimenten. Niemand zal door hebben dat je eigenlijk stikzenuwachtig en verlegen bent. Wie weet zouden ze zelfs willen dat ze zo spontaan waren als jij…

En als dit niet helpt? Dan is er de Vereniging voor Verlegen Mensen (V.V.M.)

Deze vereniging organiseert workshops, cursussen, maar ook dagjes weg met de leden. Je leert anderen kennen die zich regelmatig net zo voelen als jij en dat alleen kan al een verademing zijn. Vind je aanmelden nog een beetje spannend, dan kan je je ook abonneren op de nieuwsbrief als eerste stap. Zo kom je stap voor stap bij een spontaner en vrijer leven.

Verlegenheid is een eigenschap die zich ontwikkelt door ervaringen. En je bent niet de enige: 4 op de 10 mensen heeft hier weleens last van. Om van je verlegenheid af te komen en spontaner te worden, staan hierboven handige tips waarmee je kunt oefenen. Als je er mee aan de slag gaat, zal je vanzelf merken dat het steeds beter gaat. Op welke momenten voel jij je verlegen?

Liefs, Merel

Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?

Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.

©Dean Drobot – Shutterstock