Waarom te veel speelgoed niet goed is voor je kind

Grote bakken lego, talloze poppen en misschien nog een paar legpuzzels tussendoor – voor je het weet heeft je kind (veel) te veel speelgoed. Maar of dat goed is voor de ontwikkeling? Wetenschappers menen van niet. Te veel speelgoed leidt namelijk tot keuzestress bij kinderen en het gevolg daarvan is dat ze heel veel laten liggen. Gelukkig is er een oplossing voor dit probleem: speelgoed minimaliseren. Wel zo handig voor je portemonnee, met de feestdagen voor de deur. In dit artikel lees je hoe je dit aanpakt en op welke onderzoeken bovenstaande gebaseerd is.

Te veel speelgoed leidt tot keuzestress bij kinderen

Kinderen hebben tegenwoordig vaak te veel speelgoed

De afgelopen decennia heeft er een omslag plaatsgevonden. Waar we ons vroeger beperkten tot een voorraad vouwblaadjes, tekenspullen, een pop, bromtol, wat verkleedkleren en een bal, lijkt het nu niet meer op te kunnen. Trek een willekeurige speelgoedkast open en de troep valt je tegemoet. Intussen lijken onze kinderen zelf een beetje lamgeslagen en hebben ze werkelijk geen idee waarmee ze moeten spelen. Verveling is eerder regel dan uitzondering en dient zich een verjaardag of feestdag aan, dan zitten de ouders met hun handen in het haar. Wat ze moeten geven? Geen idee: ze hebben immers ‘alles’ al.

Toegenomen welvaart

Dat onze kinderen aanzienlijk meer speelgoed hebben, heeft twee redenen. Allereerst is de gemiddelde welvaart toegenomen. Niet alleen bij ons, maar ook bij onze ouders. Daardoor krijgen kinderen van alle kanten veel speelgoed toegestopt. Vaak is het een vorm van compensatie: als je zelf vroeger opgroeide in een wat minder welvarende situatie, geef je je kinderen en kleinkinderen dat wat jij het liefst had gehad. Van een dure babypop die van alles kan tot een complete LEGO Friends serie.

Een andere reden is de toegankelijkheid tot speelgoed of zogeheten dupes. Via AliExpress, Amazone, Shein en Temu kan je voor een paar euro de nepversie van dat ene speelgoed kopen. Het lijkt daardoor niet op te kunnen. Voor je het weet ligt je huis vol met goedkope plastic troep. Dat het binnen de kortste keren stukgaat, deert niet zo. Je kan het immers gemakkelijk vervangen. Daarbij volgen trends zich sneller op dan ooit, mede dankzij de invloed van influencers op social media. Kinderen willen overal aan meedoen, ouders zeggen nauwelijks nog nee (want stel dat jouw kind buiten de boot valt, als enige) en zo vult de voorraad zich gestaag aan met speelgoed dat na vier keer spelen blijft liggen.

Het resultaat? Een berg speelgoed

Al op jonge leeftijd hebben veel kinderen een gigantische berg speelgoed tot hun beschikking. Gekregen met hun verjaardag en de feestdagen, de oude voorraad van goede vrienden en familie, misschien jouw oude spulletjes… Voor je het weet zit je met een berg speelgoed. En dat wordt alleen maar erger. Want met Pasen krijgen ze ook vaak iets kleins, net als na het zwemdiploma, spontaan tussendoor, kinderfeestjes, afscheidscadeaus op de BSO en verjaardagen waarbij je als bedankje een plastic zakje vol klein speelgoed meekrijgt.

Dat een kind op een gegeven moment geen idee meer heeft waarmee hij moet spelen, is dus niet zo gek. Maar hoe stop je die speelgoedgekte? Wanneer spreek je van te veel speelgoed en wat zijn de gevolgen voor je kind?

Wat is ’te veel’ speelgoed?

Hoewel de definitie van ’te veel’ vrij subjectief is, kan je spreken van een overdaad aan speelgoed als je kind geen idee meer heeft wat hij nog moet vragen voor zijn verjaardag. Eveneens als je in huis rondkijkt en geen idee meer hebt waar je het nog kwijt kan. Of wanneer je verveelde kinderen op de bank hebt zitten die menen ‘niks’ te hebben, terwijl je de kast vol zit. Drie duidelijke indicaties.

Wat is het gevolg van te veel speelgoed voor je kind?

1. Hij heeft weinig meer te wensen. Alles is er immers al.
2. De keuzevrijheid van zoveel speelgoed werkt verlammend op je kind. De kans is groot dat hij dusdanig veel heeft om mee te spelen, dat hij niet goed weet waarmee dan precies.
3. De waarde van iets nieuws daalt voor zijn gevoel. Hoe leuk is het om nog een bal te krijgen als je er al vier hebt liggen? Bovendien is de lol er sneller vanaf en spelen kinderen per saldo minder.
4. Het wordt vanzelfsprekend.

De gevolgen voor je huishouden? Er past weinig meer bij. Tijd dus om de boel te minimaliseren. Minder speelgoed in huis heeft namelijk meerdere voordelen voor je kind.

Wat zijn de voordelen van minder speelgoed in huis?

Meer fantasie met minder middelen

Geef een kind een kartonnen doos en hij bouwt er een vliegtuig, raket of boot van. Voor kinderen is het mogen gebruiken van zijn fantasie één van de mooiste cadeaus die je kan geven. Hoe meer vaardigheden een bepaald stuk speelgoed uit handen neemt, des te minder lol je eraan beleeft. Anders gezegd: als het speelgoed een voorgekauwd doel heeft, zoals je ziet bij deze interactieve ijscokar, is de lol er snel vanaf. Je kunt er namelijk maar op één manier mee spelen, in principe. Heb je je doel bereikt, is het tijd voor iets nieuws.

Daarom werkt open ended speelgoed zo goed. Juist omdat er geen vastomlijnd doel is, kan je met één stuk speelgoed zoveel meer maken en doen. Zo kan een wobbelboard fungeren als brug, wip, balansbord, glijbaan en tunnel – om maar iets te noemen. Dat stimuleert om de fantasie te gebruiken.

Je kind leert dat je niet alles kan krijgen wat je wil

Misschien lijkt het nu onschuldig om je kind te overvoeren met allerlei soorten speelgoed; op een bepaald moment worden ze volwassen en zullen ze moeten sparen. Je kunt niet alles in één keer kopen (en dat moet je ook niet willen), ondanks dat je soms dat beeld krijgt dankzij social media. Door ze nu alvast de waarde te leren van het moeten sparen voor iets dat je écht graag wil, leren ze een hele belangrijke les.

Zo kan je een wat groter cadeau met verschillende familieleden samen geven voor Sinterklaas (zoals een spel). Dit vul je aan met een chocoladeletter en wat kleinigheidjes, zoals een lekkere douchegel en warme sokken voor de winter. Ook kan je bijvoorbeeld nu één doos LEGO te geven en een andere met kerst, in plaats van alles tegelijkertijd. Zo blijft er meteen iets te wensen over.

Je kind leert beter samenwerken

Hoe verwender een kind is, des te minder makkelijk hij deelt – paradoxaal genoeg. Aan de andere kant is het eigenlijk ook weer logisch: je hebt anderen nodig als je minder speelgoed hebt. Samen denken over oplossingen, welk spel jullie ermee kunnen spelen etc. Ook zullen ze zich langer kunnen focussen op hun spel, omdat ze niet afgeleid raken door de grote hoeveelheid speelgoed die er verder nog ligt.

Kinderen zijn zuiniger op minder speelgoed

Als je weet dat er nog een enorme berg ligt die dit ene stuk speelgoed kan vervangen, is de noodzaak minder groot om zuinig te zijn op wat je wel hebt. Daarbij helpt het als je veel houten speelgoed aanbiedt: dit is makkelijker te repareren. De vervangbaarheid, zoals we die onze kinderen vaak meegeven tegenwoordig, maakt dan plaats voor meer dankbaarheid en zuinigheid.

Je kind zal meer spelen als je het speelgoedaanbod op hem afstemt

Door te kiezen voor speelgoed dat aansluit op de belevingswereld van je kind(eren) zullen ze sneller iets pakken. Heeft jouw kind niks met puzzels? Dan kan je ze nog zo enthousiast aanbieden, maar de kans is klein dat ze hem uiteindelijk pakken. Vinden ze tekenen echter fantastisch, zorg dan voor een paar mooie kleurboeken en een stapel goede potloden. Waar hij niet mee speelt, kan naar boven of nichtjes en neefjes die wel interesse hebben.

Hoe minimaliseer je het te veel aan speelgoed?

Begin met het inlichten van je omgeving

Jij kan wel een heel nobel streven hebben om je kinderen met minder speelgoed te laten spelen, als je omgeving daar niet in meegaat, is het vooral water naar de zee dragen. Geef begripvol aan dat je snapt dat opa’s en oma’s graag iets geven, maar leg uit dat jullie minimaliseren en dat je soms liever iets praktisch cadeaus krijgt. Denk aan nieuwe kleding, verzorgingsproducten, schoenen of een zomerjasje. Dat is net zo hard nodig. Of, als ze liever iets groters geven, een bijdrage aan de nieuwe fiets. Verder zijn herinneringen altijd een mooi cadeau: dat dagje weg met opa en oma herinneren ze zich immers langer dan die ene barbiepop.

Voor kinderen is het meteen goed om te leren dat je niet altijd speelgoed cadeau hoeft te krijgen. Liever iets duurzaams waar ze langer mee kunnen doen, dan heel veel spullen bij elkaar.

Inventariseer wat je in huis hebt liggen

Ga alle speelgoedkasten af en bekijk wat je nu eigenlijk hebt. Misschien liggen er wel twee memoryspellen, heb je zeven poppen of een berg LEGO waar niemand mee speelt. Door eens goed te inventariseren wat precies allemaal tot jullie collectie speelgoed behoort, kan je een plan gaan maken dat ook weer allemaal op te ruimen.

Ruim alles dat je bewaart overzichtelijk op

Het helpt om het speelgoed dat je houdt netjes weg te bergen. Houd het overzichtelijk door de voorraad speelgoed op soort te bewaren in bakken – in de huiskamer of op zolder. Leg een deel ook aantrekkelijk weg en in het zicht, zodat je kind het makkelijker vindt om op te ruimen.

Je kind maak hierdoor meteen makkelijker een keus waarmee hij wil spelen. In één oogopslag zien ze het aanbod. Keuzestress? Die kan onmogelijk toeslaan als je maar 4-5 soorten aanbiedt. Blijf bovendien regelmatig wisselen. Zo (her)ontdekken ze dat ene spel dat al maanden stof lag te vergaren, pakken ze wellicht wél de klei of gaan ze lekker spelen met Lego.

Gooi kapotte spullen weg of laat ze (indien mogelijk) reparareren

Van alle speelgoed dat je hebt, zijn er ongetwijfeld wel spullen die versleten of kapot zijn. Loont het de moeite nog om deze te bewaren? Willen je kinderen er in de toekomst mee spelen? Zo ja, laat het dan repareren. Zo nee, gooi het dan weg of breng het naar iemand die er wel blij van wordt.

Maak onderscheid tussen speelgoed dat absoluut niet weg mag en waar nooit mee wordt gespeeld

Er zijn ongetwijfeld spullen die wel regelmatig uit de kast getrokken worden om mee te spelen. Denk aan hun favoriete spelletje, een mooie legpuzzel of dat kleurboek. Die laat je uiteraard in huis. Zaken waar ze helemaal geen interesse voor hebben, kunnen weg naar bekenden of de kringloopwinkel. Uiteindelijk schiet het niks op om ze te bewaren als je ze over vier jaar tijdens de volgende schoonmaak weer ongebruikt tegenkomt. Dan kan er beter iemand anders mee spelen die er wel plezier van heeft.

Wat je wegdoet, kan naar de kringloopwinkel of (als het er goed uitziet en een duur stuk speelgoed was) op Marktplaats. Het geld dat je daarmee verdient, zet je apart.

Wissel regelmatig speelgoed zodat ze blijven spelen

Door een deel van je speelgoed bijvoorbeeld op zolder te zetten en de rest in de huiskamer, kan je  regelmatig omwisselen. Zo hou je het leuk. Die ene pop die ze bijvoorbeeld al in eeuwen niet meer hebben gezien, wordt met open armen ontvangen. En na een poos Sneeuwwitje en de heks spelen, is nieuwe verkleedkleding ook waarschijnlijk heel erg welkom. Bijkomend voordeel is dat je zo alle spullen verdeelt over het huis, waardoor je minder last hebt van de troep.

Koop voornamelijk duurzaam speelgoed

Als je toch een cadeau geeft, koop dan vooral duurzaam speelgoed: hout, stevig, niet elektronisch. Op die manier kan iets nog generaties meegaan. Wat ook altijd goed is, zijn poppen, Barbie, Lego en andere bouwblokken of voorleesboeken. Al moet je daar natuurlijk weer niet te veel van kopen, anders begin je weer van voor af aan.

Bij kinderfeestjes: vraag om speelgoed dat de fantasie stimuleert

Op veel vlakken is het makkelijk om te minimaliseren. Kinderfeestjes zijn echter een uitdaging op zichzelf. Niet alleen gaan kinderen zelf vaak van de ene rage naar de andere, ook vragen ze vaak om losse troepjes. Of, door het beperkte bedrag dat ouders uitgeven, je krijgt ze ongewild in je maag gesplitst, omdat ze nog iets kleins wilden geven ter aanvulling.

Vraag daarom om praktische en eenvoudige cadeaus: knutselspullen, bellenblaas, knikkers, een mooi kleurboek, bakspullen of houten dieren. Alternatief is informeren of ouders gezamenlijk één groter cadeau willen kopen.

Hoe voorkom je te veel speelgoed met kinderen in meerdere leeftijdscategorieën?

Als je kinderen in meerdere leeftijdsgroepen hebt, loopt de hoeveelheid speelgoed in huis al snel op. Minimaliseren lijkt dan een onmogelijkheid, omdat het zonde is nu iets weg te gooien waar de jongste nog mee zou kunnen spelen. De volgende tips helpen je hierbij:

• Kijk kritisch naar de voorraad Is het echt nodig om alle speelgoed te bewaren voor je volgende kind? Of kan je met de helft af?
• Zorg voor een gevarieerd aanbod uit de speelgoed schijf van vijf Dan weet je dat je van alles aanbiedt, meer is niet nodig.
• Verdeel de berg speelgoed over de familie Je kan bijvoorbeeld een deel aan je zus of broertje geven of bij je ouders stallen. Mochten ze dan uiteindelijk nog willen spelen met iets, dan heb je het achter de hand.
• Verkoop waarvan je denkt dat ze er niet mee gaan spelen Met het geld kan je bijvoorbeeld investeren in iets nuttigs, zoals een nieuwe fiets of trampoline in de achtertuin.
• Houd het realistisch Hoe erg is het nu écht dat ze misschien niet kunnen spelen met die Paw Patrolauto? Of dat je die ene dino hebt weggedaan? Er zijn genoeg alternatieven waar ze wel mee kunnen spelen.

Tip voor de omgeving: verwennen is echt niet nodig

Misschien groeide je zelf op met weinig speelgoed. Of wil je je kleinkind/nichtje gewoon enorm verwennen uit liefde. Dat is ontzettend lief, maar echt onnodig. Kinderen zijn niet gebaat bij zoveel speelgoed. In tegendeel, je helpt ze meer als je een bescheiden cadeau geeft dat stimuleert tot spelen. Daarbij kan je ook prima kiezen voor (immateriële) alternatieven voor speelgoed:  

• Samen een dagje naar het museum of de dierentuin
• Extra oppassen of een logeerpartijtje organiseren
• Een klein bedrag dat ze op hun spaarrekening kunnen zetten
• Met anderen samen een groter, duurzaam cadeau kopen (zoals een fiets of step)
• Een bijdrage geven voor de verbouwing van hun kamer of – concreter – een pot verf in hun favoriete kleur
• De afspraak om samen koekjes of hun favoriete cake te bakken
• Uit eten gaan

Herken je het probleem van het te veel aan speelgoed bij jullie thuis? Hoewel het lastig is (en voor de ontwikkeling van je kind eigenlijk niet goed), kan je er gelukkig iets aan doen. Blijvend de speelgoedberg minimaliseren: het kost wat moeite, maar is het zeker waard. Hoe gaan jullie hiermee om? Heeft jouw kind ook te veel speelgoed? Of hebben jullie hier een handig systeem op gevonden? We lezen het graag in de reacties.

Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). We vinden het natuurlijk heel gezellig als je ons komt volgen op Instagram.

Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijke update – met jouw toestemming dus.

Dit artikel bevat een of meerdere affiliate links. Van elke aankoop die je doet via deze link(s) krijgen wij een klein percentage. Jij betaalt hiervoor uiteraard niets extra’s, maar je helpt ons een klein handje. Daarbij doen we regelmatig een donatie aan goede doelen als De Voedselbank, het Alzheimer Fonds of KWF. Mocht je dus een aankoop doen, dan willen we je hierbij heel graag bedanken!

Uitgelichte afbeelding ©LightField Studios – Shutterstock