Sterilisatie op jonge leeftijd: wat mag en kan?

Stel dat je op jonge leeftijd al heel zeker weet dat je geen kinderen (meer) wil, dan zou sterilisatie in theorie een goede optie zijn. Toch blijft het lastig om deze operatie uit te voeren: veel ziekenhuis staan behoudend tegen een sterilisatie op jonge leeftijd. In dit artikel leggen we uit wat mogelijk is en waar je aan kunt denken als je deze optie overweegt.

Sterilisatie op jonge leeftijd: waarom lukt dat bijna niet?

Allereerst gaan we even in op het aspect dat een sterilisatie op jonge leeftijd vaak onmogelijk is. Waarom is dat eigenlijk zo?

Religieuze of morele overwegingen van de arts

Aan een sterilisatie kleven voor sommige artsen religieuze of morele bezwaren – zoals ook geldt voor euthanasie of abortus; dit voert ook niet elke arts uit. Wanneer je namelijk overtuigd bent dat God ons heeft gemaakt voor voortplanting, strookt dat niet met het uitvoeren van een sterilisatie bij een gezond, jong mens. Andere gynaecologen of urologen vinden het moreel gezien onverantwoord.

Als patiënt heb je het hiermee te doen. Het nadeel is wel dat het lastiger wordt om een arts te vinden die op jonge leeftijd wél een sterilisatie wil uitvoeren. Het mag dus officieel wel, maar lukt zeker niet altijd.

Je hebt nog geen kinderen

Kinderloosheid kan ook een doorslaggevende factor zijn om geen sterilisatie te willen uitvoeren op jonge leeftijd. Vooral bij vrouwen speelt dat artsen terughoudend zijn: onder invloed van hormonen en een andere levensstijl kan op latere leeftijd toch die kinderwens komen. En hoewel het uitvoeren van een sterilisatie (bij een man) een relatief kleine ingreep is, is terugdraaien meestal onmogelijk, zeker bij hem. Het kan zijn dat je achteraf spijt krijgt en daar willen artsen je vaak tegen behoeden.

Heel gek is die gedachtegang wellicht niet. Wanneer je in de twintig bent, ziet je leven er vaak heel anders uit dan zo’n tien jaar later. Veel vrouwen die dan nog geen pertinent kinderen willen, komen hier later op terug.

Dit neemt overigens niet weg dat jij wellicht wél die twintiger bent die dolgraag zou tekenen voor een kinderloos leven. Het is lastig dat een arts dat op heel jonge leeftijd niet altijd goed kan beoordelen en je dus eigenlijk weinig opties heb.

Artsen geloven niet dat je al toe bent aan een stop op gezinsuitbreiding

Het kan ook voorkomen dat je al kinderen hebt, maar de arts beslist dat je nog te jong bent om een goede beslissing te nemen. Tijdens de zwangerschap van onze derde dochter zaten we bij de uroloog. Met een blik op mijn bolle buik zei hij direct: ‘Dit is wel het slechtste moment om een sterilisatie te overwegen. Het kan nog steeds misgaan. Bovendien zijn jullie allebei nog jong. Je kunt nu niet zeker weten of je echt geen kinderen meer wil.’ Onze argumenten, dat twee zwangerschappen in een jaar tijd veel van mijn lijf hadden geëist en we bang waren voor nog een derde zwangerschap er achteraan, vond hij eigenlijk niet afdoende. Dat liet hij de hele afspraak merken.

In ons geval bleek hij trouwens wel gelijk te hebben. Onze jongste dochter kwam met 37 weken ter wereld en daardoor net voor de afspraak bij de uroloog. Na twee dagen keken Ro en ik elkaar aan en schudden ons hoofd. Het was inderdaad nog niet de tijd om zo’n ingrijpende beslissing te maken. En stiekem ben ik hem daar nog dankbaar voor.

Ons voorbeeld neemt echter niet weg dat het voor jou misschien wél als een paal boven water staat. Dat je toevallig jong bent, zou een sterilisatie eigenlijk niet in de weg moeten staan.

Waarom zou je een sterilisatie toch overwegen op jonge leeftijd?

Je weet heel zeker dat je geen kinderen wil

Niet iedereen heeft een diepgewortelde kinderwens. Dat is met oog op de aangroei van de wereldbevolking natuurlijk maar goed ook. Hoewel het ontbreken van een kinderwens meestal niet maatschappelijk geaccepteerd is, kan het natuurlijk prima dat jij wel zeker weet dat hij er niet is of gaat komen. En daar hoef je echt geen veertig voor te zijn.

Je hebt een aantal genetische aandoeningen en wil daarom een eventuele zwangerschap voorkomen

Wanneer je genetische aandoeningen hebt en/of met je meedraagt, is het niet gek dat je bewust afstand doet van een eventuele kinderwens. Je weet wat je zelf (of iemand in je omgeving) moest doormaken en wil dat een ander niet aandoen. Ook dan is het niet gek dat je eigenlijk op jonge leeftijd al graag een sterilisatie zou willen. Hiernaast kan chronische depressie een gegronde reden zijn om voortplanting te willen voorkomen.

Door een traumatische ervaring is de kans uitgesloten dat jij kinderen krijgt

Wat er ook is gebeurt, bepaalde zaken zijn heel heftig en kunnen de reden zijn dat je geen kinderen wil. Jezelf laten steriliseren voelt dan misschien als de enige of beste oplossing. Ook al denken de artsen daar (vaak) anders over.

Je hebt meerdere keizersnedes gehad en durft een volgende zwangerschap niet aan (of: het wordt zelfs medisch afgeraden)

Zo besloot één van onze lezeressen, die anoniem wil blijven, dat ze na twee zwangerschappen een derde niet meer aandurfde. ‘De pijn van een volgende keizersnee wordt nog heftiger. Bovendien is de kans op complicaties groter en dat risico willen we niet nemen.’

De mogelijkheden voor anticonceptie zijn beperkt

Niet elke vrouw reageert goed op hormonen. In bepaalde gevallen ben je aangewezen op de niet-hormonale varianten: onthouding, condooms, koperspiraal of een sterilisatie. Wanneer je echter bloedarmoede krijgt van het koperspiraal en condooms of onthouding ook geen aantrekkelijke optie zijn, blijft sterilisatie over. Zeker als je toch al weet dat je geen kinderen wil.

Je gezin is compleet

Soms is het gewoon klaar en dan weet je dat. Je wil allebei pertinent geen kinderen meer krijgen, het huis is vol en je budget is – even hard gezegd – op. Nog een mondje erbij om te voeden, zou het plezier doen omslaan in stress en dat wil je voorkomen.

Wanneer krijg je wel een sterilisatie voor elkaar op jonge leeftijd?

Er zijn wel verhalen bekend over jonge mensen die een sterilisatie voor elkaar kregen, zoals de Britse Holly. Het kostte haar vier jaar, maar toen vond ze uiteindelijk toch een arts die bereid was haar te helpen. Dat geldt eigenlijk voor iedereen die graag op jonge leeftijd een sterilisatie wil ondergaan: je zal geduld moeten hebben, vaak ‘nee’ te horen krijgen en doorzettingsvermogen moeten tonen. Bijkomend ‘voordeel’: hoe langer je zoektocht bovendien duurt naar een arts die je wil helpen, des te duidelijker wordt dat je dit echt wil. Genetische afwijkingen of mentale problemen kunnen tijdens je zoektocht een belangrijk onderdeel zijn van de beslissing. Al hoeft dit zeker niet altijd zo te zijn. Door Kims gezondheidsproblemen wist ze al op jonge leeftijd dat ze geen kinderen te willen; toch duurde het lang voor ze een arts vond die haar wilde helpen met een sterilisatie.

Spijt na een sterilisatie?

Uit onderzoek blijkt dat slechts 6% van de mensen die een sterilisatie ondergingen daar na afloop toch anders over ging denken. Daarom is het belangrijkste advies om deze beslissing nooit vanuit emotie te nemen. Tegelijkertijd is het goed om te blijven beseffen dat een sterilisatie niet zo simpel is als het halen van een pakje condooms. Je mag er vanuit gaan dat iemand die zeker kinderloos wil blijven niet over één nacht ijs gaat wanneer hij of zij bij de uroloog of gynaecoloog verschijnt. Je hebt hier vooraf goed over nagedacht, ongeacht je leeftijd, en hebt voor jezelf gegronde redenen om geen kinderen te willen krijgen.

Daarbij: 1 op de 10 ouders heeft weleens spijt van het ouderschap, zo staat in de Volkskrant. Dat komt uiteraard niet uit een officieel wetenschappelijk onderzoek, maar neemt niet weg dat het vier procent meer is dan het bovengenoemde percentage spijt na een sterilisatie. Bovendien is de keuze voor kinderen vaak onbegeleid en gaat de keus voor een sterilisatie gepaard met goede voorlichting. Dat geeft te denken: spijt zou eigenlijk niet zo’n grote rol mogen spelen in de hele beslissing.

Vanuit de arts zou je kunnen zeggen dat het een lastige kwestie is om over te oordelen, maar de patiënt heeft ook een eigen verantwoording. Als je op jonge leeftijd een sterilisatie wil ondergaan, heb je hier doorgaans zeer goed over nagedacht en je eigen, legitieme redenen voor. Als je op jonge leeftijd al heel zeker weet kinderloos te willen blijven, zou het fijn zijn als die optie er ook gewoon is. Hoe denk jij over deze kwestie?

Schrijf je in voor onze wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je Merel of De Mamagids al op Instagram?

Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.

Ook leuk om te lezen

Taboe: ik ben bang voor een nieuwe zwangerschap

Bloedarmoede door koperspiraal: het kan wel!

Ingezonden vraag | Geen kinderwens meer; zij wel