We kennen waarschijnlijk allemaal de overdaad aan speelgoed in huis en een kind dat zuchtend door de kast rommelt, bewerend dat hij niks heeft. Toch? En dan komen de feestdagen in december er nog aan, misschien een verjaardag er bovenop en de pret is compleet: nog meer spullen, over een tijdje nog minder enthousiasme. Gelukkig is er een oplossing: de speelgoed ‘schijf van 5’ – die zorgt voor meer balans in huis én jou de handvatten geeft om het aanbod daarop aan te passen.
Wat is de speelgoed schijf van 5?
De speelgoed schijf van 5 is ontwikkeld door Marianne de Valck. Met meerdere titels over spelen op haar naam is ze deskundige op dit gebied en hoopt ouders door haar werk te inspireren om bewuste keuzes te maken in wat ze hun kinderen aanreiken. Deze schijf van vijf laat zien waar een goede balans uit bestaat binnen je speelgoedaanbod.
Het hoofddoel is trouwens niet dat je als ouders overal bovenop zit om je kind maar zoveel mogelijk te laten leren, maar vooral dat je kind veel plezier beleeft aan het spelen. De ontwikkeling is daarbij vooral een logisch gevolg. Door een mix aan te bieden van alle vijf facetten krijgt je kind meer uitdaging en de kans zich op verschillende gebieden te ontwikkelen. Welke vijf?
Meer weten? Marianne de Valck schreef het Speelboek vol inspiratie om spelen leuker te maken en houden
Cognitief spelen
Zoals de naam al duidelijk maakt, draait het hierbij om speelgoed waarvan je iets kunt leren en waarmee ze de wereld om zich heen gaandeweg ontdekken. Denk aan het moment dat je bijvoorbeeld buiten wandelt en een wat onbekendere eendensoort ziet. Vervolgens kan je thuis in de vogelgids opzoeken welke het was en er samen iets over leren. Vanaf een bepaalde leeftijd kunnen ze hier ook zelf mee aan de slag.
Speelgoed dat het cognitieve stimuleert:
- Een informatief boek (kinderencyclopedie, boek over hun favoriete dier o.i.d.)
- SmartGames, zoals Squirrel go Nuts
- Tiptoi boeken
- Buiten op onderzoek uitgaan: kijk maar eens welke beestjes daar lopen, wat voor vogels rondvliegen of zwemmen en welke planten en bloemen je tegenkomt
- Kaartjes en spellen om taal, rekenen of Engels mee te oefenen
- Programmeren
Constructief spelen
Onder constructief spel valt alles waarmee je iets bouwt of uitvoert. Dit kan best breed zijn: vooraf een plan bedenken en dan vervolgens in de praktijk brengen, past hier bijvoorbeeld ook bij. Anders dan bij creatief spel draait het nu wel om het eindresultaat, je bedenkt iets en gaat dat maken.
- Lego en Duplo
- Houten blokken
- Iets van hout maken
- K’nex
- Regenbogen van Grimm’s
- Hubelino
- Hamertje Tik
- Hut bouwen in de woonkamer
- Puzzelen
Creatief spelen
Het doel van creatief spelen is om je fantasie de vrije loop te laten. Alles kan en mag. Belangrijk is vooral dat het eindresultaat nog niet vaststaat, dit ontwikkelt zich gaandeweg in het hoofd van je kind. Als ouder hoef je dan ook weinig te doen, behalve kijken hoe ze bezig zijn of lekker meedoen.
Speelgoed dat creatief spelen prikkelt:
- Verven
- Kinetisch zand
- Tekenen
- Klei
- Muziek maken
- Dansen
- Houten speelgoed, zoals de mandala serie van Grapat
Motorisch spelen
Speelgoed dat binnen deze categorie valt, stimuleert de grove en fijne motoriek. Ook kan je naar buiten gaan en de motorische ontwikkeling stimuleren.
Spel dat de grove motoriek stimuleert:
- Buitenspelen (liefst in een mooie natuurspeeltuin waar ze kunnen hun grenzen verleggen, klimmen, klauteren en rommelen met zand en water)
- Fietsen
- Steppen
- Rolschaatsen
- Diabolo
- Balspelletjes
- Een eigen parcours maken in de woonkamer
- Dansen
- Wobbelboard
Spel dat de fijne motoriek stimuleert:
- Knippen
- Kralen rijgen
- Strijkkralen
- Steekpuzzels (voor jongere kinderen)
- Prikken
- Tekenen met krijtjes (Crayon Rocks)
- Schilderen met een penseel
- Punniken
- Knutselen met pompoms (of ze oppakken met een houten pincet)
Sociaal spelen
Tot slot is er het sociale spelen. Dat kan zowel in letterlijke zin (het spelen met een ander kindje) of figuurlijk (rollenspellen). Hiermee ontwikkelen ze hun geweten, verwerken ze gebeurtenissen van de dag en leren de regels die gelden.
Voorbeelden:
- Gezelschapsspelletje (omgaan met verlies), zoals ganzenbord of mens-erger-je-niet
- Samen buitenspelen
- Poppen
- Verkleden
- Gezelschapsspellen waarbij je moet samenwerken
- Schooltje spelen
Bestaat er zoiets als ‘slecht speelgoed’?
Echt slecht speelgoed? Dat blijft een persoonlijke zaak. Waar de een het verschrikkelijk vindt om haar kind aan de gang te laten gaan met computergames, kan een ander zich het weer niet voorstellen dat je alleen maar houten speelgoed in huis haalt. Zoveel mensen, zoveel wensen. Wel zijn een aantal zaken uit onderzoek naar voren gekomen die je kunt meenemen in je overweging.
- Less is more! Het hebben van veel speelgoed is op zich niet erg. Het aanbieden van veel verschillende soorten kan wel een verlammend effect hebben op je kind. Kies daarom liever voor een beperkte hoeveelheid in de huiskamer en de rest op zolder of elders, zodat je kunt afwisselen.
- Hoe meer je de fantasie prikkelt en je kind de mogelijkheid biedt om ‘fouten’ te maken, des te leuker en leerzamer het speelgoed. Bijvoorbeeld het speelgoed Colourmazing: kleurplaten die het onmogelijk maken om nog buiten de lijntjes te kleuren. Je kunt je afvragen voor wie het nu echt belangrijk zou moeten zijn dat alles er perfect uit ziet: voor het kind of zijn ouders, die de tekening willen ophangen…
- Help je kind om meer uit zijn speelgoed te halen. Als je merkt dat hij of zij vastloopt, kan je een andere opties laten zien. Denk aan het spelen met autootjes: door een paar omgekeerde bekers neer te zetten, creëer je een parcours, teken op papier een parkeerplaats of zet houten boompjes neer van Grapat. De mogelijkheden zijn ineens weer eindeloos.
- Kies het liefst voor speelgoed dat leuk is en waarmee ze zelf van alles kunnen doen, niet waarbij je al een vooropgesteld en uitgekauwd doel hebt. Een goed voorbeeld is verkleedkleding: kies je voor een lieveheersbeestjespak (waarmee je niets anders kunt zijn dan een lieveheersbeestje) of voor oude kleding van jezelf en je man, compleet met accessoires en schoenen waarmee ze alle kanten op kunnen?
- Te veel speelgoed kan leiden tot materialisme op latere leeftijd. Zeker wanneer je kind tijdens de feestdagen, bij goede rapporten en belangrijke sportmomenten altijd een cadeau krijgen, ondermijnt dat de intrinsieke (innerlijke, eigen) motivatie om hun best te blijven doen. Ouderlijke liefde en trots is voor kinderen nog veel belangrijker. En één cadeau met Sint of kerst kan soms waardevoller zijn dan een zak vol.
Laat voorop staan dat er niks mis mee is om je kind een Mega Mindy pak te geven of te laten spelen met Colourmazing, maar als je meer balans wil in het speelgoed dat je aanbiedt is het zeker de overweging waard om dit aan te vullen met spellen en andere zaken die hun eigen fantasie en mogelijkheden aanspreken.
Hoe zorg je voor balans in huis?
Het aanbieden van speelgoed uit de schijf van vijf is een mooi streven. Je helpt je kind om meer te ontdekken, doorgaans beleven ze met deze methode meer plezier van hun speelgoed en bovendien is er afwisseling. Tegelijkertijd geldt, zoals bij elke methode: kies eruit wat bij je past. Te geforceerd proberen om alleen nog maar speelgoed in huis te halen dat hieraan voldoet of jezelf te hoge eisen opleggen heeft zoals altijd weinig zin.
Misschien spreekt het idee van een ander soort verkleedkist je wel aan en stop je er wat mooie oude jurken in van jezelf (of van hun oma), wie weet besef je dat je beneden wel heel veel hebt liggen en kan er best iets naar zolder of is het een herinnering aan hoe goed buitenspelen is, weer of geen weer. Kijk gewoon naar wat je wil en kan aanbieden, wat jullie aanspreekt en waarvan je denkt dat je kind er baat bij heeft.
Wil je graag meer balans in het speelgoed aanbieden? Ga dan eens door het speelgoed wat je hebt liggen. Waar spelen ze nauwelijks nog mee en waar zijn ze uren zoet mee? Dat laatste is kennelijk iets dat aanspreekt en waar je meer mee kan; dat eerste mag naar zolder (of de tweedehands winkel). Kijk ook of je wat vaker naar buiten kan gaan, ondanks het slechte weer. En kies bij het kopen van cadeaus voor de feestdagen meer speelgoed dat past in de schijf van vijf. Voorkomt meteen dat je weer een berg speelgoed koopt waarmee ze weinig doen. Op die manier verbreed je hun horizon op het gebied van spelen en is de kans groot dat ze al snel weer enthousiast zijn over het aanbod dat je hebt liggen.
Kende jij de speelgoed schijf van vijf al? Is het iets dat je aanspreekt of hebben jullie misschien al een fijne mix van speelgoed liggen voor je kind?
Liefs, Merel
Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?
Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.
Dit artikel bevat een of meerdere affiliate links. Van elke aankoop die je doet via deze link(s) krijgen wij een klein percentage. Jij betaalt hiervoor uiteraard niets extra’s, maar je helpt ons een klein handje. Daarbij doen we regelmatig een donatie aan goede doelen als De Voedselbank, het Alzheimer Fonds of KWF. Mocht je dus een aankoop doen, dan willen we je hierbij heel graag bedanken!