Is sensopathisch spelen een succes?

Lekker spelen met je handen, je fantasie de vrije loop laten gaan… Sensopathisch spelen is goed voor de motoriek en past perfect bij de peuterleeftijd. In deze blog lees je wat sensopathisch spelen precies inhoudt, welke verschillende vormen er zijn en wat de voordelen hiervan zijn voor je kind.

Sensopathisch spelen?

De eerste keer dat ik las over sensopathisch spelen, zocht ik eigenlijk naar iets anders. Het kwam me wat zweverig voor: lekker met je gevoel in contact komen, spelen met materiaal ‘zonder vaste vorm’. Nee, in die periode beschouwde ik me als veel te nuchter voor dat soort dingen. Bovendien, mijn kinderen zouden hier vast niks aan vinden. Inmiddels zijn we al even verder en heb ik meer kennis opgedaan over deze vorm van spelen. Ook hebben we het, in verschillende vormen, uitgeprobeerd bij ons thuis.

Open ended spelen

Sensopathisch (of sensomotorisch, zoals het ook weleens genoemd wordt) spel valt onder ‘open ended spelen‘. Hierbij is het basisprincipe dat je met het speelgoed alles kunt doen wat je maar wilt: het prikkelt de fantasie en heeft geen vaste vorm of einddoel. Dit zie je bijvoorbeeld ook terug in verkleden met oude kleding van jou, spelen met speelgoed als een wobbel of mandalavormpjes van Grapat en antroposofische popjes zonder gezichtsuitdrukking.

Het sensomotorische zit hem, zoals de naam ook zegt, in het feit dat dit speelgoed iets doet met je zintuigen.

Wat is sensopathisch spel?

Eigenlijk is dit de verzamelnaam voor alle manieren van spelen waarbij je gebruik maakt van materiaal zonder vaste vorm. Je mag ermee kneden, scheppen, voelen en roeren en dat hoeft niet per se ergens toe te leiden. Heel vrij dus. En eigenlijk ook een manier van spelen die we allemaal wel herkennen, denk ik. Op volwassen leeftijd kan je ditzelfde ervaren: deeg kneden, door water glijden of met je handen door het zand gaan als je op het strand zit.

Sensopathisch spel is een vorm van spelen die je bewust aanbiedt. Je zet een aantal spulletjes klaar die de zintuigen prikkelen en laat je kind hiermee zijn eigen gang gaan.

Waarom is het goed voor je kind?

Een belangrijk voordeel van sensopathisch spel is ontprikkeling. De materialen prikkelen de zintuigen, maar helpen ook om je kind tot rust te laten komen – iets dat bijvoorbeeld in de peuterpuberteit goed kan werken. Verder stimuleert het de fijne motoriek.

Wat kan je gebruiken tijdens het spelen?

Je kan gebruik maken van verschillende materialen:

• Zelfgemaakt slijm
• Rijst
• Droge macaroni/pasta
• Water
• Scheerschuim
• Meel
• Bloemen (voor in het water bijvoorbeeld)
• Haargel in een zakje
• Zand
• Kinetisch zand
• Kralen
• Klei
• Veren
• Lapjes stof
• Bubbeltjesplastic (ook leuk voor volwassenen)
• Koffiebonen
• Droge peulvruchten (kapucijners, linzen)
• Verf
• Schelpen
• Maiszetmeel

Ter overweging kan je beslissen om je kind niet te laten spelen met voedsel, omdat je een vervelend gevoel krijgt bij het idee dat je voedsel verspilt.

Mijn ervaring: is sensopathisch spelen een succes?

Sinds het moment dat ik las over sensopathisch spel hebben we hier thuis verschillende vormen uitgeprobeerd:

• Zand
• Water
• Rijst
• Slijm
• ‘Smurfensnot’ (in een zakje)
• Scheerschuim op de opvang
• Klei
• Vingerverf

Bovenstaande opties hadden een wisselend succes. Zo vond ik zelf slijm verschrikkelijk, zeker omdat ik nog weleens vergeten potjes terugvond die maanden onder het bed of achterin een kastje hadden gestaan. Geen aanrader. Vingerverf blijft toch erg leeftijdsafhankelijk en karaktergebonden. Al voelt het wel fijn om met je vingers door de verf te gaan, ik kan het niemand adviseren wiens peuter los in zijn stoel zit en dicht bij de muur… Klei is altijd leuk, net als spelen met water (in het badje bijvoorbeeld) of zand. Rijst daarentegen lijkt een succes, maar is minder prettig wanneer je het maanden later nog onder de bank terugvindt.

Kortom, probeer zelf uit wat bij jullie werkt en laat de dingen links liggen waar je op voorhand al jeuk van krijgt.

Sensopathisch spelen met water

Dit is een variant van sensopathisch spelen die waarschijnlijk iedereen wel kent. Water scheppen van het ene in het andere kopje, met je handen door het water glijden of spetteren.

Hoe pak je dat aan?

1. Zet een emmertje of teil met water in de tuin/douche
2. Pak een paar bakjes en laat ze lekker scheppen
3. Geef je kind een paar bakjes of bekers voor in het badje in de tuin
4. Voeg eventueel bloemen toe aan het water

Was het een succes?

Ik bood dit een paar jaar geleden bewust aan onze jongste dochter aan en dat was heel fijn. Ze speelde rustig met haar beker en kommetje, liet het water van de één in de ander overlopen en genoot. Tot ze nat werd althans: ‘Water, is nat. Hellepie!’ Ze was als jong meisje namelijk niet zo dol op ‘viezigheid’.

Spelen met zand

Met zand kan je in principe veel kanten op. Je kunt buitenspelen met je kind in een zandbak (of zelf een zandbak bouwen of kopen). Alternatief is kinetisch zand, wat de afgelopen jaren steeds populairder werd. Dit kun je binnen gebruiken en plakt aan elkaar. Dit zand is ongeschikt voor jonge kinderen, zeker wanneer ze de wereld nog met hun mond ontdekken.

Was het een succes?

We hadden tijdelijk een blauwe schelp in de tuin staan met zandbakkenzand. Kost niks bij Gamma, maar levert uren speelplezier op. Als je je kind echt sensopathisch wil laten spelen, hoef je geen schepjes en vormpjes aan te bieden, maar laat je hem of haar vanuit zijn eigen gevoel creëren en scheppen met zijn handen. Wij gaven wel wat spullen aan voor zandtaartjes, maar dat maakte niets uit voor het speelplezier.

We hadden eigenlijk maar één incidentje: toen ze dacht dat het een leuk plan was om ‘sneeuwballen’ van zand naar ons te gooien. Verder hebben ze heel lief samen gespeeld, hebben we gedaan alsof we pitjes plantten en een reuze kasteel gebouwd.

Iets minder enthousiast ben ik over kinetisch zand. Met name wanneer het buiten de bak valt: het zit werkelijk overal. Al moet ik eerlijk bekennen dat het heerlijk is om met je handen doorheen te gaan, ook – of juist – als je kind er niet bij is.

Spelen met rijst

Op de peuterspeelzaal speelden ze ook weleens met macaroni. Na een ochtendje bij de peuters lag alles door het lokaal verspreid en vrijwel niks meer in de oorspronkelijke bak. In eerste instantie vond ik het een leuk idee, tot we zelf een poging deden met rijst.

Hoe pak je dat aan?

1. Het leukst is volgens mij zo’n picknicktafel waar in het midden een bak zit voor zand, water of dus pasta/rijst, maar bij gebrek aan beter vulde ik een teiltje
2. Geef je kinderen wat bakjes of laat ze hun handen gebruiken

Was het een succes?

Het begon leuk. De meiden lieten de korrels door hun handen glijden, voelden en bekeken de rijst. Niet veel later schepten ze vrolijk alles uit de bak en probeerden vanuit een kommetje in een bekertje te schenken. Weer wat minuten verder lag het grootste deel al op de grond.

Om een lang verhaal kort te houden: onze dochters zijn gewoon niet zo sensomotorisch aangelegd of hebben een korte aandachtspanne. Het begon lekker, maar binnen no time ruziën ze om het laatste rijstkorreltje, slaan elkaar met de bakjes en gooien als kleine maniakken alle rijst door de kamer. En vervolgens waren ze boos op ons omdat het allemaal op is. Al met al speelden ze ongeveer een minuut of tien gezellig en heb ik gevoelsmatig drie kwartier staan vegen. Deze variant doen we niet meer! Ook geen aanrader trouwens omdat ik samenleefde iemand die allergisch is voor dit soort rotzooi. Ik begreep hem steeds beter toen ik drie dagen later nog steeds rijstkorrels terugvond. Daarbij voelt het uiteindelijk toch niet helemaal lekker om voedsel te verspillen aan spelen.

Kortom, sensopathisch spel: een succes?

Eerlijk gezegd ben ik er nog niet helemaal over uit. Het ligt volgens mij ook aan het materiaal dat je gebruikt. Spelen met water en zand vind ik een leuke manier. Ik merk dat de kinderen ervan ontspannen en dat ze hun fantasie de vrije loop laten. Spelen met voedsel voelt, om bovengenoemde redenen, toch niet helemaal lekker en met je vingers door scheerschuim gaan, zoals ze op de peuterspeelzaal een keer deden, wordt afgeraden.

Daarom probeer ik vooral te kijken naar de situatie. (Kinetisch) zand kan je bijvoorbeeld leuk combineren met ‘fossielen’ of schelpen die je eronder verstopt. Met water kunnen de kinderen eindeloos spelen, zeker wanneer het buiten warm is. Maar sensopathisch spelen met materiaal dat vooral rommel oplevert of eigenlijk verspilling is, doen we hier niet meer.

Kende je de term sensopathisch spelen al? Is het iets wat jij graag zou aanbieden aan je kinderen of misschien hebben jullie wel een favoriet? Ik lees graag wat jullie ervaring is met sensomotorisch spel en of het bij jou thuis een succes is of niet.

Liefs, Merel

Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?

Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.

Uitgelichte afbeelding ©pod.shutterstock – Shutterstock