Een ruime maand geleden bestond ons leven nog uit voorbereiden op de bevalling. Alles liep echter anders: onze dochter Nova is stil geboren. Onze kraamtijd bestaat daardoor niet uit eindeloos knuffelen en genieten van ons kleine meisje, maar uit de heftigste vorm van rouw die er bestaat. Je kind verliezen is namelijk de ergste vorm van verdriet die er is. In dit stuk schrijf ik over onze beleving en geef ik een paar praktische tips die ons erg hielpen, in de hoop dat wie dit nodig heeft er iets aan heeft. Al hoop ik natuurlijk vooral dat niemand dit stuk ooit nodig zal hebben.
Merk je dat je deze periode ervaart als verstikkend en heb je het idee dat je er niet zelf uitkomt? Neem dan contact op met een deskundige: bijvoorbeeld iemand die je specifiek kan helpen bij je zwangerschapsverlies, een psycholoog of wellicht – iets laagdrempeliger – de praktijkondersteuner bij je huisarts. Dit artikel is puur geschreven om onze beleving te delen met andere ouders in deze situatie in de hoop dat onze ervaring hen een beetje helpt.
Rouwen in je kraamtijd
Rauw verdriet in plaats van genieten van je baby
Schuin achter me staat de box. We konden ons er nog niet toe zetten om alles op te ruimen en ergens biedt het ook een beetje troost: wanneer je de babyspullen weghaalt, is Nova echt verdwenen uit onze woonkamer. Daar ben ik nog helemaal niet aan toe. Waar ik de dag voor de bevalling nog in een min of meer praktische modus zat en het liefst alles meteen wilde regelen, bleek het toch anders te liggen, merkten we al snel. Je moet je tijd nemen om op te ruimen en pas beginnen wanneer je daaraan toe bent. Zeker als je het verlies van je kindje helemaal niet zag aankomen.
Waar het leven van ons meisje had moeten beginnen, eindigde het al voor we kennis met haar konden maken. Dat is de bizarste vorm van verdriet die we ooit hebben gevoeld. Een beetje alsof je vlak voor de finish struikelt en moet worden afgevoerd, zo omschreef Ro het. En dat is het inderdaad.
De uitvaart regelen
Wat ik misschien wel het verschrikkelijkste vond, was het besef dat we nu geen kraamtijd hadden, maar een uitvaart moesten regelen. De gedachte alleen al maakte me misselijk. Het leek een boze nachtmerrie waaruit we maar niet konden ontwaken. En tegelijk is zo’n uitvaart toch een dubieuze vorm van bezigheidstherapie tijdens de eerste week, zo bleek.
Achteraf denk ik namelijk dat het regelen van een mooi moment voor Nova me in elk geval het gevoel gaf iets voor haar te kunnen doen. Hoe verschrikkelijk pijnlijk dat ook was. Misschien is het niet goed uit te leggen, maar dwars door de confrontatie heen was er in ons geval ook heel veel liefde. Voor ons kleine meisje, voor elkaar. Wat we haar tijdens haar leven hadden willen geven, staken we nu in haar afscheid. En ik moet zeggen dat ik dat daardoor op een bepaalde manier toch als (enigszins) helend kon ervaren. Het is een stap die bij je proces hoort, denk ik. Bewust afscheid nemen van wat had moeten zijn en niet meer komt. Alleen dan kan je door naar de volgende stap.
De periode na de uitvaart
Of ik de week na de uitvaart moeilijker vond? Dat weet ik eigenlijk niet. Wel duidelijk anders. Het afscheid is geweest en nu is het ‘echt’. Je kindje is weg. Je kan niet meer even langsgaan (of knuffelen, wanneer je je baby mee naar huis neemt). Daarbij ben je nog steeds kraamvrouw en is het de bedoeling dat je rustig aan doet.
Ik kan je uit ervaring zeggen dat het behoorlijk waardeloos is om min of meer verplichte rust te hebben en je daardoor veroordeeld bent tot je eigen gedachten. Je zit maar te zitten, beleeft je innerlijke pijn continu en kan feitelijk geen kant op. Uiteindelijk besloot ik daarom een halve week na de uitvaart in een soort recalcitrante oprisping om te gaan wandelen. Cru genoeg leek er uitgerekend die dag een fors blik zwangere en net bevallen vrouwen opengetrokken. De tranen stroomden over mijn wangen terwijl ik maar bleef lopen. Toch bleek dit precies wat ik nodig had. Want hoewel ik mijn avondvierdaagse-waardige wandeling na afloop moest bekopen met pijnlijke benen en een fikse vermoeidheid, voelde ik me echt beter. Tranen helpen bij je verwerking, ze luchten een beetje op. En bovendien voelde het heel fijn om fysiek afstand te nemen van de pijnlijke plek die thuis de afgelopen dagen was geweest.
Het deed me opnieuw beseffen dat omgaan met rouwen en het verlies van je baby niet volgens een boekje gaat. Je kan geen fases afvinken en elke keer een beetje opklimmen. Het enige dat je kunt, is meebewegen met hoe het gaat en toegeven aan je gevoel.
Hoe ga je om met rouw en verlies in je kraamperiode?
Er zijn geen regels voor rouw. De een stopt zijn verdriet de eerste dagen weg om te kunnen overleven, anderen zijn zo overweldigd dat ze tijdelijk verlamd zijn en een derde huilt elke dag intens. Je kan maar één ding doen en dat is het ‘simpelweg’ (hoewel het natuurlijk allesbehalve simpel is) beleven. Toch zou ik je graag een paar dingen willen meegeven, in de hoop dat je daar je kracht uit kunt halen – mocht je onverhoopt in dezelfde situatie zitten als wij nu.
Verdriet mag er zijn…
Met een gezin ben je misschien, voor zover dat mogelijk is, geneigd om je schouders eronder te zetten en sterk te zijn. Toch is het goed om ook je verdriet toe te laten – hoe lastig dat soms ook is. Een van de meest gehoorde adviezen die ik dan ook tijdens de kraamperiode kreeg, was dat verdriet er mag zijn. Ook naar de kinderen toe.
Dat onderschrijft ook rouwdeskundige Manu Keirse in zijn boek Kinderen helpen bij verlies. Voor kinderen is het heel gezond als ze van hun ouders leren hoe je met verlies en rouw moet omgaan. Als je hen erbij betrekt, bijvoorbeeld door veel over jullie kindje te praten en een plekje te maken in huis waar ze aan de baby kunnen denken, dan zien ze dat rouw ook een vorm van liefde is. Je mist immers hun broertje of zusje waar zij ook graag voor hadden willen zorgen. Door elkaar extra stevig vast te houden en samen te huilen, kan dat een vorm van steun bieden.
…maar humor ook
Iets wat ik eigenlijk niet hoorde en daarom uiteindelijk maar tegen mezelf heb gezegd, is dat humor er ook mag zijn. Zo stond ik de zondag na de bevalling intens hard te huilen onder de douche, tot ik plots in de lach schoot – dwars door de tranen heen. Ik moest ineens aan de dag ervoor denken: terwijl Nova op mijn buik lag en de fotografe druk bezig was deze momenten vast te leggen, wilde ik gaan verzitten. Zonder erbij na te denken of uit te kijken, plantte ik mijn hand naast me. Vol in het bakje met de placenta dat daar stond voor de foto! Echt, het leek wel een scène uit een slechte komediefilm.
Ook later die dag, tijdens het terugkijken van Wie is de mol?, lachte ik voor het eerst weer voluit. Bijna betrapt sloeg ik dicht. Wat was ik voor moeder dat ik de dag na de bevalling van onze prachtige dochter zo zat te lachen? Het duurde best even voor ik dat kon loslaten. Daarom wil ik je dat hierbij meegeven wat ik ook tegen mezelf zei: je kunt bijna niet 24/7 verdrietig zijn. Lachen maakt je verdriet bovendien heus niet minder, want het verlies van je kindje draag je altijd met je mee. Maar neem jezelf het niet kwalijk als je soms vrolijk bent. Zelfs niet als dat heel kort na de bevalling al zo is.
Het gewone leven gaat door (en dat is soms heel fijn)
Vorige week gingen we voor het eerst weer naar school om de jongste twee weg te brengen. Vooraf vond ik het eigenlijk heel erg spannend. Wat als niemand iets zou zeggen? Of dat je iemand anders staat te troosten? Uiteindelijk viel het allemaal heel erg mee. We hebben gewoon onwijs lieve ouders om ons heen – ik kan niets anders zeggen. Zij maakten (en maken) dat alles weer enigszins normaal voelde in een situatie die dat allesbehalve is. En dat kan best prettig zijn.
Kijk wat je kan doen om jezelf af te leiden
Deze bevalling was eigenlijk de snelste en makkelijkste die ik tot nu toe heb gehad. Daardoor ging het herstel veel vlotter. Het nadeel daarvan? Je zit, als hierboven gezegd, al snel op de bank met het gevoel dat je alles aankan, maar de verplichting van het rusten dat bij de kraamtijd hoort. Meer dan wie dan ook zit je verplicht met je eigen gedachten.
Het is belangrijk dat je de tijd neemt om die gedachten een plek te geven. Doorgaan alsof er niets gebeurd is, haalt je uiteindelijk in. Maar tegelijkertijd is continu bezig zijn met verwerken ook niet altijd haalbaar. Kijk daarom naar wat je kan doen om jezelf af en toe wat afleiding te bieden:
- Een kleine wandeling maken (met je man of vrouw): de natuur doet wonderen.
- Kleine huishoudelijke taken waarvoor je in principe niet in beweging hoeft te komen, zoals het opvouwen van de was of uitzoeken en sorteren van alle enkele sokken.
- Praten met een goede vriend(in); niet alleen over deze periode, maar ook over wat hem of haar bezighoudt. Dat kan je een klein beetje afleiding bieden.
Alternatief: praktisch bezig zijn met rouwen
In plaats van steeds weer nadenken over wat gebeurd is, misschien peinzen of je niet eerder had moeten ingrijpen of iets had kunnen doen om dit te voorkomen, kan je ook praktisch aan de slag gaan met rouwen. Zeker wanneer je merkt dat je rusteloos wordt van het stilzitten. En het hoeft lichamelijk allemaal niet heel belastend te zijn. Denk bijvoorbeeld aan het inrichten van een mooi hoekje in de huiskamer om jullie baby te herdenken. Of het invullen van een mooi boek over deze periode (wij kochten deze) of het bijhouden van een dagboek.
Probeer zo eerlijk mogelijk te zijn naar je omgeving toe
Op dit moment is er maar één ding dat voorop staat en dat is jullie beleving van dit verdriet. Jij weet zelf het beste wat je nodig hebt. Zo zal de één het liefst dagelijks anderen om zich heen hebben, waar de ander juist rust nodig heeft. Daar is geen goed of fout in, luister vooral naar je gevoel. Hoe eerlijker je daarover bent, des te meer rekening anderen ermee kunnen houden.
Zo vroegen wij bijvoorbeeld aan de juf of ze op Klasbord wilde zetten wat er was gebeurd, met het verzoek ons even de ruimte te bieden. Op school verzamelden ze de kaarten en iedereen hield even afstand, waardoor we ons echt gerespecteerd voelden in die wens. Die eerlijkheid brengt je echt verder, merkten we. Binnen je relatie, naar de kinderen toe en met betrekking tot anderen.
Daarbij geef ik het ook aan als ik wel een goede dag heb. Dat kan misschien gek overkomen (omdat je rouwt om de ergste vorm van verdriet die er bestaat), maar ze zijn er wel. Uiteindelijk heb je net zo min vat op betere dagen als de keren dat het overweldigende verdriet je overspoelt. Door duidelijk te zijn wat voor dag je hebt, kan een ander ook beter inschatten of je wil praten of juist niet.
Kraamzorg na het overlijden van je baby?
Na de geboorte van Nova wisten we één ding heel zeker: we hadden beiden geen behoefte aan kraamzorg. Het leek ons erg confronterend en bovendien houden we wat dat betreft toch het liefst zelf alles in eigen handen. Omdat we al meerdere kinderen hebben en goede afspraken konden maken met de verloskundigen over de medische controles, hoefde dit ook niet.
Toch kan ook juist heel fijn zijn om toch kraamzorg in te schakelen als je kindje stil geboren is:
- De kraamverzorgster kan je helpen bij de zorg voor je andere kinderen. Zo heb jij meer tijd en ruimte om je verdriet toe te laten en beleven.
- Als je een (fysiek) zware bevalling achter de rug hebt, is het fijn dat iemand je op regelmatige basis controleert.
- De kraamverzorgster kan met je praten over alles wat er is gebeurd. Dat kan heel prettig zijn en helend werken.
Kortom, het is de overweging waard.
Vind je eigen weg in het omgaan met jullie verlies
De laatste tip is misschien wel de belangrijkste: vind je eigen weg in het omgaan met jullie verlies. Er bestaat geen voorschrift voor rouw. Sterker nog, het is de meest grillige vorm van verdriet die er is. Waar je misschien de heftige momenten doorstaat met enkele tranen die over je wang glijden, kan dat ene knuffeltje in de kast leiden tot een niet te stoppen huilbui. Je weet het vooraf niet.
Het enige dat je kan doen is, als hierboven gezegd, duidelijk zijn over je gevoel. Stop zo min mogelijk weg en praat of schrijf het van je af. Over het verloop heb je nu eenmaal geen zeggenschap, want rouwen gaat stap voor stap. De ene keer vooruit, de andere keer ga je weer terug naar af. Probeer je daar niet tegen te verzetten. Vergeet immers niet dat je alleen maar verdriet kan voelen door de enorme liefde en trots voor jullie kindje. Een kindje dat voor altijd bij jullie hoort, ook als hij er niet meer is.
Wil je jullie verhaal kwijt of heb je vragen, stel ze gerust onder dit artikel. Ik hoop dat ik je kan helpen – al dan niet met een luisterend oor of een praktische tip vanuit onze ervaring.
Schrijf je in voor onze wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je Merel of De Mamagids al op Instagram?
Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.
Afbeelding, LightField Studios – Shutterstock
