Om mezelf beter te leren kennen (en te accepteren), las ik het boek De Fontein, Vind je plek van coach Els van Steijn. Ze legt op praktische wijze uit hoe een familieopstelling inzicht kan geven in jouw persoonlijke knelpunten in het leven. Naar aanleiding van haar boek maakte ik een eigen mini-familieopstelling met poppetjes. Weliswaar niet het echte werk, maar al voldoende om me te doen inzien hoe het beter kan en wat ik los mag laten. In deze review van het boek lees je niet alleen wat je kunt verwachten, maar ook op welke manier ik leerde van De Fontein en of het een aanrader is.
De Fontein, Vind je plek
Het boek De Fontein, Vind je plek is een zelfhulpboek, geschreven door Els van Steijn – coach met een expertise in familieopstellingen. Aan de hand van dit boek kun je zelf bepaalde inzichten krijgen in vastgeroeste gewoonten, belemmeringen en patronen in je dagelijks leven. Waar komen ze eigenlijk vandaan?
De belangrijkste boodschap van De Fontein, Vind je plek is dat bepaalde patronen en belemmeringen voortkomen uit je familiesysteem. Zo zie je vaak dat gedragingen voorkomen door de generaties heen, tot iemand opstaat om het onderliggende probleem op te lossen. Een manier waarop je deze zaken makkelijker blootlegt, is een familieopstelling.
Wat is een familieopstelling?
Oorspronkelijk is de familieopstelling opnieuw geïntroduceerd in West-Europa door de Duitse Bert Hellinger (bron). Onder leiding van een (psycho)therapeut ga je een bepaald probleem onderzoeken waar je steeds maar tegenaan blijft lopen. Denk aan het consequent kiezen voor de ondergeschikte rol binnen een (liefdes)relatie of juist het wantrouwen van anderen. Dat kan je behoorlijk belemmeren.
Zo’n familieopstelling doe je meestal met onbekenden die jou of je familie niet kennen. Deze mensen krijgen door jouzelf een rol toebedeeld van bijvoorbeeld je vader, moeder of overleden oom en zullen hun eigen invulling aan die rol gaan geven. Vervolgens ga je samen een concrete vraag onderzoeken. Op een bijzondere manier werkt dit: de representanten van je familie nemen feilloos de juiste houding aan waardoor je duidelijker ziet waar de belangrijkste knelpunten liggen.
Na afloop van een sessie ga je naar huis met inzicht. Hier kan je vervolgens zelf mee aan de slag gaan.
Je kunt een familieopstelling ook uitvoeren met poppetjes. Op die manier krijg je evengoed inzichten.
Mijn persoonlijke achtergrond
Ik kom uit een fijn, liefdevol gezin dat het financieel goed had: pas toen ik ouder werd, besefte ik dat niet iedereen bij de Bijenkorf winkelde. Hoewel mijn vader de traditionele rol had als kostwinner en mijn moeder thuisbleef met mijn zusje en mij, deed hij een evenredig deel van het huishouden. Hij ving haar op toen ze tijdens een auto-ongeluk een whiplash opliep en ze stonden altijd onvoorwaardelijk voor ons klaar. Daarbij kregen we redelijk wat vrijheid om zelf te ontdekken en fouten te maken. Mijn ouders zijn bovendien nog steeds bij elkaar.
Ondanks dit goede en stabiele voorbeeld, zocht ik zelf de grenzen op in mijn liefdesleven. Als verlegen, tikje naïef meisje wilde ik een stoere tegenhanger hebben die me toch een bepaalde (schijn)veiligheid kon bieden. Hoewel de lessen die ik te leren had pijnlijk waren, denk ik dat het voor mij goed was de bodem te raken. Het leverde veel levenswijsheid op en inzicht in wie ik ben en wat ik wél nodig had. Een eventuele schuldvraag heb ik niet langer: deze relaties waren gewoon mismatches, niet meer dan dat. De pijn die ze deden, leerden me eerder mijn grenzen aan te geven.
Inmiddels kennen Ro en ik elkaar dit jaar alweer twaalf jaar waarvan we er negen samen zijn. Onze relatie kenmerkt zich wel door het warme evenwicht waar ik op hoopte. Deze tijd ging echter ook niet zonder slag of stoot. We zijn een samengesteld gezin (met alle uitdagingen vandien) en we kregen daarna nog eens vier kinderen samen, waarvan één dochter helaas twee dagen voor de uitgerekende datum overleed. Ik verloor, sinds we samen zijn, twee oma’s, twee opa’s, mijn oudtante met wie ik een fijne band had, mijn moeder kreeg een hartinfarct, mijn vader een by-pass en we maakten een miskraam mee waarvan we in eerste instantie dachten dat het een mola was. Kortom, for bitter or for worse kan je wel zeggen.
Knelpunten
Om inzicht te krijgen in je eigen familieopstelling is het belangrijk te weten wat je graag zou willen oplossen of welk inzicht je zoekt. Voor mij zijn er een paar knelpunten waar ik mee loop.
- Ik vraag bijna nooit om hulp en voel me snel bezwaard. Bij emoties sluit ik me ook liever af voor anderen. Sinds het overlijden van Nova merk ik dat het nog lastiger is om bij bepaalde emoties te komen. Ik voel me daardoor weleens een beetje afgestompt: dingen die me vroeger raakten, voel ik minder.
- Ik wil mijn eigen tekortkomingen niet doorgeven aan de kinderen.
Mijn eigen familieopstelling
Je kunt een familieopstelling doen onder leiding van een therapeute, zoals hierboven beschreven, maar ook met behulp van poppetjes. Ik besloot een paar poppetjes te pakken en het zelf te doen – op basis van de kennis die ik had. Per slot van rekening gaat het vooral om een gevoel dat je hebt wanneer je een familieopstelling doet en krijg je ook op deze manier al bepaalde inzichten.
Ik zette mijn eigen gezin neer, mijn ouders, grootouders van moeders kant en onze kinderen. In de mannelijke lijn van de familie (opa, vader en Ro) staat iedereen eigenlijk op zijn eigen plek. De vrouwelijke lijn zoekt elkaar echter meer op. Daardoor is er een soort disbalans ontstaan waarbij ieders verantwoordelijkheid verder reikt dan zou moeten*. Onze kinderen staan wel redelijk op hun eigen plek.
Dit zou verklaren waarom ik me bezwaard voel mijn eigen gevoelens te delen met anderen: ik voel me verantwoordelijk voor mijn naaste (vrouwelijke) familieleden en wil hen niet verder belasten. Naar aanleiding van deze opstelling is mijn belangrijkste les dat ik op mijn eigen plek moet gaan staan en los ga laten wat niet van mij is. Ik moet het verlies van onze dochter bijvoorbeeld dragen – dat is mijn lot, maar hoef daarbij niet het verdriet van de mensen om me heen persoonlijk te maken. Het enige dat ik kan doen is zelf mijn eigen lot aankijken en hen steunen met een luisterend oor of arm om ze heen.
*Volgens Els van Steijn heb je alleen verantwoordelijkheid voor je eigen plek en de plekken daaronder (in enige mate jongere gezinsleden en volledig voor je kinderen).
Wat ik leerde van De Fontein, vind je plek?
Opstijgen in de fontein
Door het lezen van De Fontein, Vind je plek en het uitvoeren van een familieopstelling ontdekte ik een aantal zaken. Zo ben ik in mijn leven ongemerkt opgestegen naar de plek van mijn ouders (en met name mijn moeder). De precieze oorsprong daarvan ken ik niet, maar het lijkt iets dat vaker voorkomt binnen onze familie. De vrouwen neigen ernaar elkaars plek in te nemen en heel erg te zorgen.
Daardoor vind ik het lastig om hulp aan te nemen; ik zoek het liever zelf uit. Hierbij erken ik mijn ouders niet als ‘de groten’, zoals Els van Steijn dit noemt, en mezelf niet als kind. Om hierin een verandering aan te brengen, is het belangrijk af te dalen naar je eigen plek in de fontein. Door (weer) kind te worden, kan ik hulp van mijn ouders ontvangen en daardoor ook makkelijker van anderen.
Invullen voor anderen
Na het verlies van Nova en tijdens de nieuwe zwangerschap werkte ik keihard om mezelf zo snel mogelijk weer op de rails te hebben: op die manier hoefde ik niet langer afhankelijk te zijn van anderen en een ‘schuld’ opbouwen die ik dan later weer terug zou moeten inlossen. Klinkt misschien gek, maar ik vind het makkelijker om te geven dan te ontvangen – al ben ik daar niet de enige in, blijkt uit dit boek.
Dat lijkt misschien sterk van buitenaf, maar is een eenzaam pad om te bewandelen. Op één goede vriendin na wist bijna niemand hoe onzeker deze zwangerschap was. Steeds in je eentje horen dat de groei achterblijft, de diepgewortelde angst dat de geschiedenis zich zou herhalen en het ontlopen van heftige emoties, heeft een litteken achtergelaten. Eentje die ik beter kan erkennen nu allemaal achter de rug is, maar ook één om te voorkomen naar de toekomst toe.
Met de kennis die ik nu heb – dat ieder zijn eigen portie moet leren dragen en dat ik daar niet verantwoordelijk voor ben – voel ik me lichter. Ik mag mensen meer vertrouwen dan ik deed en mijn zorgen delen – ook als het ‘het zoveelste’ is in een paar jaar tijd.
Volledig potentieel benutten
Iets dat ik pas inzag dankzij het boek, is mijn angst om boven het maaiveld uit te steken. Bescheidenheid is een belangrijke waarde die ik vanuit huis (en vanuit de familie) meekreeg. Een mooie eigenschap, maar ook eentje die je soms in de weg kan zitten. Té bescheiden is niet goed. Els beschrijft hoe belangrijk het is om jezelf in volle potentie te durven zijn: je hoeft je goede eigenschappen niet af te zwakken en het is niet erg als het beter gaat met jou dan een ander.
Sterker nog, als het beter met ons gaat, kunnen we anderen ook makkelijker helpen. Het is dus belangrijk mezelf te omarmen, gegeven kansen te grijpen en me niet schuldig te voelen als het goed gaat met mij terwijl een ander worstelt. Zolang je acceptatie niet omslaat in arrogantie en je dankbaar blijft voor wat je krijgt.
Niet doorgeven
Voorleven is de beste manier om je kinderen een les te leren. Als ik niet wil dat mijn eigen tekortkomingen, die ik door de opstelling leerde, worden doorgegeven aan de volgende generatie, moet ik mijn eigen lot aankijken en verantwoordelijkheid nemen. Juist door bepaalde zaken aan te pakken, kan ik voorkomen dat zij later tegen dezelfde dingen aanlopen.
Dat betekent dus bijvoorbeeld dat ik hen moet laten zien dat je hulp aanneemt van je ouders, hoe dankbaar het is als je een zware gebeurtenis met anderen kan en mag delen en hoe belangrijk het is jezelf geluk te gunnen.
Review De Fontein
Mijn oordeel over De Fontein is tweeledig. Hoewel het boek voor mij heel waardevol bleek, is het niet gemakkelijk om door te lezen. Het wollige taalgebruik, de taaie zinnen en overmatige herhaling maken het soms wat saai. Soms zelfs zo erg dat ik de boodschap een beetje miste en dacht: get to the point. Zelf denk ik dat de boodschap in de helft van de tekst gebracht had kunnen worden en dat voorbeelden uit de praktijk heel handig waren geweest. Ook maakt dit dat je het boek niet ‘even snel’ kan lezen. Je moet er echt de tijd voor nemen en soms wel vier keer aan hetzelfde stukje beginnen, omdat je aandacht afdwaalt.
Goed, tot zover mijn kritiek op het literaire aspect van dit boek. De reden dat ik erg blij ben dat ik toch doorlas, is simpel: het heeft me heel veel kennis opgeleverd. Je krijgt dankzij De Fontein echt meer inzicht in je eigen familiedynamiek en leert waar de grootste knelpunten zitten, waardoor je die beter kunt oplossen.
Ga ik ooit een echte familieopstelling doen?
Ja. Althans, het lijkt me oprecht heel interessant en waardevol – en eng, dat ook, om zo kwetsbaar te moeten zijn met allemaal onbekenden. Uiteindelijk heb ik nu zelf enige inzichten gekregen die me voorlopig verder kunnen helpen, maar ik denk dat het doen van een familieopstelling onder leiding van een coach of therapeute absoluut een meerwaarde heeft.
Kopen?
Je kan het boek aanschaffen via Bol, zowel de hardcover (€ 27,95) als e-book (€ 14,95). Ik las het zelf gratis dankzij mijn Kobo abonnement. En met alle respect naar de schrijfster toe: ik zou eerder een Kobo abonnement aanschaffen zodat je er geen direct geld aan hoeft uit te geven of, als je dat niet wil, het e-book downloaden dan het kopen.
Ben jij benieuwd naar een familieopstelling of heb je er eentje gedaan en wil je daar graag je ervaring over delen? Misschien heb je De Fontein, Vind je plek ook gelezen en jouw mening delen. Heb je vragen of herken je bepaalde aspecten uit mijn verhaal? Ik lees het allemaal graag in de reacties.
Liefs, Merel
Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?
Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.
Dit artikel bevat een of meerdere affiliate links. Van elke aankoop die je doet via deze link(s) krijgen wij een klein percentage. Jij betaalt hiervoor uiteraard niets extra’s, maar je helpt ons een klein handje. Daarbij doen we regelmatig een donatie aan goede doelen als De Voedselbank, het Alzheimer Fonds of KWF. Mocht je dus een aankoop doen, dan willen we je hierbij heel graag bedanken!