Je hoort tegenwoordig weleens vaker de term ‘pushmoeder’ vallen. Maar wat houdt het precies in? Wat zijn de nadelen van push-ouderschap en waarom wil je zeker niet zo gezien worden door de leerkrachten?
Wat is een pushmoeder precies?
De term ‘pushmoeder’ komt van het Engelse werkwoord pushen. Binnen het ouderschap kan je dat vertalen naar ouders die hun zoon of dochter zo hard proberen te dwingen (of duwen) in de richting van hun eigen wensen, dat ze daarbij vergeten wat het kind zelf wil en cognitief aankan. Deze ouders voeren de druk op hun kinderen zodanig op, dat hij er ongelukkig van wordt.
Voorbeelden?
- Ouders die balen dat ze zelf nooit op hoog niveau acteerden, zongen, model konden staan of voetballen. Zij laten niets aan het toeval over en starten al op jonge leeftijd met klusjes en allerlei cursussen om hun eigen kind beter te laten presteren. Of hij dit nu leuk had gevonden of niet. Je ziet dit duidelijk terug in programma’s als Toddlers and tiaras. De kinderen huilen soms van ellende, maar de ouders hebben inmiddels zoveel geld in hun zoon of dochter gepompt dat hij wel door moet gaan.
- Een moeder die zelf studeerde aan de universiteit en het idee niet kan verkroppen dat zoon- of dochterlief ‘maar’ vmbo gaat doen. Op school doen ze er alles aan om het schooladvies alsnog in de richting van het gymnasium te krijgen. Ook schuwen ze kostbare bijlessen niet. Het resultaat? Kinderen die niet durven te falen en mogelijk via een pijnlijke route alsnog terugkeren op het geadviseerde niveau.
Pushmoeder Merel in de serie Oogappels (NPO)
In de serie Oogappels is Merel een duidelijke pushmoeder. Haar dochter Lieke zou geneeskunde kunnen gaan studeren, terwijl haar hart eigenlijk ligt bij muziek maken. Merel wil daar echter niets van weten. Muziek is voor de leuk, terwijl je als gerenommeerd arts pas écht iets betekent – in haar ogen althans. Het gevolg is dat dochter Lieke zich volledig van haar moeder afkeert en zich thuis niet prettig voelt. Ze staat continu onder druk. Dat is natuurlijk niet best voor de sfeer in huis, maar ook niet voor het meisje zelf dat, gedwongen, moet kiezen tussen haar moeder en haar hart.
Waarom een pushmoeder zijn nadelig is voor je kind
Ontwikkeling van faalangst
De kern van het push-ouderschap is eigenlijk een vorm van liefde. Je wil het beste voor je kind en het beste uit hem of haar halen. Alleen de manier waarop kan schadelijk zijn voor je zoon of dochter. Wanneer hij bijvoorbeeld noodgedwongen op een ander niveau eindigt dan hij feitelijk aan kan, zou je zoon een ernstige vorm van faalangst kunnen ontwikkelen.
Joan: ‘In mijn groep 8 van vorig jaar zat een jongen die echt hartstikke creatief was. Hij maakte de prachtigste dingen. Leren? Daar had hij meer moeite mee. Bij het uiteindelijke schooladvies had ik meerdere zaken meegenomen: zijn motivatie om te leren, zijn cognitieve capaciteiten en de uitslag van de eindtoets – die de beide andere factoren bevestigde. Daarop kwam ik uit bij het vmbo. Compleet tegen het zere been van zijn ouders, die op eigen risico het advies lieten omzetten naar vwo. Laatst sprak ik een bekende van hen, die me vertelde dat hij inmiddels bij een psycholoog loopt. Hij voelt zich ongelukkig in de nieuwe klas. Zonde! Want het is zo’n prachtig kind. Jammer dat hij zichzelf niet mag zijn.’
Je kind wordt ongelukkig
Een ander nadeel is dat je volledig voorbij gaat aan de wensen van je kind. Misschien kan hij vwo wel aan, maar wil hij dat helemaal niet. Of zie jij dat hij fantastisch kan voetballen, maar mist hij de ambitie om daar op professioneel vlak iets mee te gaan doen. Dat kan teleurstellend zijn. Tegelijkertijd is het uiteindelijk wel zijn leven. Als je jarenlang wordt gedwongen om iets te doen dat je ouders blij maakt, kan je dat heel ongelukkig maken.
Het eigen karakter is niet goed genoeg
Tot slot geef je als pushmoeder het beeld mee aan je kind dat je alleen meetelt als je op een bepaald niveau presteert. Dat je kind misschien minder goed leert, maar prachtige muziek maakt of op sociaal gebied ontzettend sterk is, mis je daardoor volledig. Dat is jammer. Uiteindelijk krijg je kinderen met compleet eigen karakters. En hoe meer je hen sterkt in het beeld dat ze prima zijn zoals ze zijn, des te meer zelfvertrouwen dat oplevert.
Anniek: ‘Ik moet heel eerlijk bekennen dat ik onbewust een pushmoeder werd. In mijn eigen basisschooltijd was er geen oog voor of je goed kon leren. Het gemiddelde telde en daar had je het maar mee te doen. Aan mijn dochter merkte ik al vroeg dat ze snel meekwam. Ze praatte op zeer jonge leeftijd, kende al snel complexe begrippen en leerde snel. Tot ergens halverwege de basisschool. Ik dacht eigenlijk dat school de ‘schuld’ had en wilde dat ze extra uitdaging kreeg – ook om te voorkomen dat ze, net als ik, jarenlang achter de feiten zou moeten aanlopen. Pas toen ik dit losliet, merkte ik dat ze helemaal geen plezier heeft in hele dagen leren. Ze komt beter tot haar recht op een leerniveau waarbij ze ook tijd over houdt voor de leuke dingen.’
Wanneer het de moeite kan lonen om toch enigszins te pushen?
In principe is het natuurlijk heel belangrijk dat je erop vertrouwt dat de basisschool van jullie voorkeur de juiste inschatting kan maken van je kind. Er zijn echter een paar uitzonderingen waarbij het toch de moeite kan lonen om enigszins te pushen (of in elk geval het voor je kind op te nemen).
Je kind is hoogbegaafd. Een kenmerk van hoogbegaafde kinderen is namelijk dat ze soms onderpresteren – ofwel omdat ze niet gewend zijn moeite te doen, of omdat ze niet gezien willen worden. De leerkracht ziet dit niet altijd. Het kan dan handig zijn om op school te vertellen over de zaken die je kind thuis laat zien en samen te streven naar meer uitdaging.
Je merkt dat je kind zich op school verveelt. Hiervoor hoef je zeker niet te wachten op het tienminutengesprek. Als je merkt dat je kind zich verveelt op school (en je thuis ziet dat hij de opdrachten van school inderdaad gemakkelijk begrijpt), kan je een gesprek aanvragen en samen kijken naar de mogelijkheden.
Je kind wordt niet gezien. En dat betekent niet dat je als moeder langs de rand van het zwembad hoeft te roepen dat jouw dochter echt wel naar het volgende badje kan. Maar wel dat als je het idee krijgt dat de leerkracht je kind niet opmerkt, je ervoor opkomt.
Je kind is verlegen. Ook verlegen kinderen kunnen soms uit bescheidenheid doen of ze iets niet kunnen. Alles om maar niet op te vallen. Wanneer jij ziet dat je zoon of dochter dikke pillen uitleest die geschreven zijn op het niveau van oudere kinderen, is het belangrijk dit aan te kaarten op school.
Meryam: ‘Onze dochter had al gevoel voor ritme toen ze nog niet liep. Op de dansschool waar we ons echter inschreven, bleek daar geen oog voor. Ze mocht niet doorstromen, terwijl ze zich stierlijk verveelde. Er tegenin gaan? Nee, ik was ergens toch bang dat ze me zouden zien als pushmoeder. Tot we naar een nieuwe school gingen. Echt, er ging een wereld voor me open. De docenten zagen haar talent en al snel zat ze in een selectiegroep. Inmiddels mag ze zelfs meedoen met de oudere meiden. Het deed me beseffen dat bescheidenheid ook niet altijd goed is.’
Hoe voorkom je dat je een pushmoeder wordt?
Laat voorop staan dat je het belang van je kind voorop hebt staan. Probeer wel altijd kritisch te blijven kijken of je zoon of dochter gebaat is bij pushmoeder-gedrag. Is hij echt een uitblinker? Vindt hij het zelf leuk om een bepaalde kant op te gaan? Met deze tips voorkom je dat je zelf een pushmoeder wordt:
- Vraag om feedback aan anderen. Hoe zien zij je kind? Durf wel open te staan voor een andere mening dan die van jou: het is niet altijd leuk als de buitenwereld het anders ziet dan jij.
- Informeer naar de wensen van je kind. Wat wil hij zelf? Let ook op ‘gewenste’ antwoorden, omdat ze weten dat jij bepaalde dingen erg belangrijk vindt.
- Sta zeker open voor de mening van de deskundige. Soms loont het de moeite om aan te geven dat ze thuis meer laten zien dan op school, maar tegelijkertijd heeft de leerkracht hiervoor gestudeerd. Daarbij is de basisschool meer dan alleen goed kunnen lezen of rekenen; houd ook oog voor andere zaken die belangrijk kunnen zijn voor je kind en waar hij misschien minder ver in is.
Een echte pushmoeder wil je liever niet zijn, maar af en toe kan het dus wel de moeite lonen om een beetje te pushen. Kende jij dit fenomeen al? En maak jij je hier onbewust weleens schuldig aan? Of staat het heel ver van je af?
Schrijf je in voor onze wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je Merel of De Mamagids al op Instagram?
Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.
Wees de eerste om reactie te geven