Pushmoeder: wat is het en waarom wil je er geen zijn?

Je hebt misschien weleens de term ‘pushmoeder’ horen vallen. Maar wat houdt dit precies in? Wat zijn de nadelen van het zogeheten push-ouderschap en waarom wil je absoluut niet zo gezien worden door leerkrachten (en anderen)? In dit artikel vind je alles wat je wil weten over dit onderwerp en hoe je kunt voorkomen dat je zelf een pushmoeder wordt of blijft.

Wat is een pushmoeder precies?

De term ‘pushmoeder’ komt, uiteraard, van het Engelse werkwoord pushen. Binnen het ouderschap kan je dat vertalen naar ouders die hun zoon of dochter zo hard proberen te dwingen (of duwen) in de richting van hun eigen wensen, dat ze daarbij vergeten wat het kind zelf wil en cognitief aankan. Deze ouders voeren de druk op hun kinderen hiermee zodanig op, dat hij er ongelukkig van wordt.

Voorbeelden?

• We kennen misschien allemaal wel de vader die brullend aan de kant zijn kind naar het Nederlands Elftal probeert te sturen. Bijvoorbeeld omdat hij zelf ooit geblesseerd raakte, waardoor zijn zoon of dochter die droom alsnog moet gaan waarmaken.
• De Toddlers and tiaras ouders: vanaf jonge leeftijd steken ze veel tijd en geld in hun kinderen, sturen hen naar workshops of cursussen om ze beter te laten acteren en zingen of het te maken als fotomodel. Ongeacht of hun kind hier zelf om vraagt.
• De jongen die het liefst hele dagen schildert, moet van zijn ouders maar een ‘echte baan’ gaan zoeken.
• De moeder die zelf een universitaire studie afrondde, verwacht van haar kind dat die op zijn minst atheneum gaat doen. ‘Slechts’ vmbo? Dat gaat er niet in. Kosten nog moeite worden gespaard: op school praten ze net zolang tot het advies wordt bijgestuurd en pompen flinke bedragen in bijles. Net zolang tot het lukt.

Pushmoeder Merel in de serie Oogappels (NPO)

In de serie Oogappels (*) is Merel een duidelijke pushmoeder. Op een gegeven moment moet Lieke een keus maken voor haar toekomst. Ze heeft de mogelijkheden om geneeskunde kunnen gaan studeren, haar moeders liefste wens, terwijl haar hart eigenlijk ligt bij muziek maken. Merel wil van dat laatste niets weten. Muziek is voor de leuk, terwijl je als gerenommeerd arts pas écht iets betekent – in haar ogen. Het gevolg is dat dochter Lieke zich volledig van haar moeder afkeert en zich thuis niet prettig voelt. Ze staat continu onder druk. Dat is natuurlijk niet best voor de sfeer in huis, maar ook niet voor het meisje zelf dat, gedwongen, moet kiezen tussen haar moeder en haar hart.

(*)Oogappels is een serie van BNNVara over ouderschap anno nu. We willen het allemaal perfect doen (en een perfect beeld schetsen voor de buitenwereld), maar intussen krijgen we allemaal te maken met momenten van wanhoop en onzekerheid. In Oogappels volg je vier verschillende gezinnen, allemaal met hun eigen samenstelling en problemen. Inmiddels zijn er vijf seizoenen (NPO). Verder heeft de serie de Gouden Televisierring 2023 gewonnen.

Waarom ‘pushmoederen’ nadelig is voor je kind

Ontwikkeling van faalangst

De kern van het push-ouderschap is in de basis een vorm van liefde. Je wil het beste voor je kind en het beste uit hem of haar halen, omdat je je kind succes gunt. Misschien speelt ook mee dat je zelf heel graag die kans had willen krijgen en denkt dat dit de enige weg naar een plezierig, succesvol leven is.

Hierbij zie je vaak echter dat een pushmoeder voorbij gaat aan het kind zelf. Wil hij iets wel? Kan hij het? Zeker bij het pushen richting een meer theoretisch leerniveau of topsport, terwijl dat eigenlijk niet binnen de capaciteiten van je kind ligt, kan het een gevoel van (ernstig) falen in de hand werken.

Joan:
‘In mijn groep 8 van vorig jaar zat een jongen die echt hartstikke creatief was. Hij maakte de prachtigste dingen. Leren? Daar had hij meer moeite mee. Bij het uiteindelijke schooladvies had ik verschillende zaken meegenomen: zijn motivatie om te leren, zijn cognitieve capaciteiten en de uitslag van de eindtoets – die allemaal bevestigde dat het vmbo bij hem paste. Compleet tegen het zere been van zijn ouders, die op eigen risico het advies wilden omzetten naar vwo. Laatst sprak ik een bekende van hen, die me vertelde dat hij inmiddels bij een psycholoog loopt. Hij ervaart enorme stress, omdat hij het niveau slecht kan bijbenen. Zonde, want het is zo’n prachtig kind. Ik vind het heel spijtig dat hij zichzelf niet mag zijn.’

Je kind wordt ongelukkig

Een ander nadeel is dat je volledig voorbij gaat aan de wensen van je kind. Misschien kan hij vwo wel aan, maar wíl hij dat helemaal niet. Of zie jij dat hij fantastisch kan voetballen, maar mist hij de ambitie om daar op professioneel vlak iets mee te gaan doen. Dat kan teleurstellend zijn. Vergeet echter niet dat het zijn leven is. Als je jarenlang gedwongen het leven leidt dat je ouders blij maakt, zorgt dat voor een ongelukkig gevoel bij je kind. Daarbij is het dan goed om je eigen ideeën over een succesvol leven te evalueren. Is jouw manier echt de enige manier?

Zijn eigen karakter is niet goed genoeg

Tot slot geef je als pushmoeder het beeld mee aan je kind dat je alleen meetelt als je op een bepaald niveau presteert. Dat je kind misschien minder goed leert, maar prachtige muziek maakt of op sociaal gebied ontzettend sterk is, mis je daardoor volledig. Dat is jammer. Uiteindelijk heeft ieder kind zijn eigen karakter. Hoe meer je hen laat voelen dat ze prima zijn zoals ze zijn, des te meer zelfvertrouwen dat oplevert.

Anniek:
‘Ik moet heel eerlijk bekennen dat ik onbewust een pushmoeder werd. In mijn eigen basisschooltijd was er geen oog voor of je goed kon leren: het gemiddelde telde. Aan mijn dochter merkte ik vroeg dat ze cognitief zeer sterk was. Ze praatte in volzinnen met anderhalf, kon vlot complexe begrippen toepassen en leerde gemakkelijk. Ergens halverwege de basisschool veranderde dit. Ik legde in eerste instantie de schuld bij school. Ik wilde dat ze extra uitdaging kreeg – ook om te voorkomen dat ze, net als ik, jarenlang achter de feiten zou moeten aanlopen. Door goed met haar te praten, ontdekte ik dat ze zelf helemaal geen plezier had in het leren. Ze komt beter tot haar recht op een leerniveau waarbij ze tijd overhoudt voor haar sociale leven en sporten.’

Wanneer het de moeite kan lonen om toch enigszins te pushen?

Je mag erop vertrouwen dat de basisschool van jullie voorkeur een goede inschatting kan maken van je kind. Er zijn echter een paar uitzonderingen waarbij het toch de moeite kan lonen om enigszins te pushen (of beter gezegd: het voor je kind op te nemen).

Je kind is hoogbegaafd. Een kenmerk van hoogbegaafde kinderen is dat ze soms onderpresteren. Soms omdat ze gewend zijn dat alles gemakkelijk gaat en doorzetten geen tweede natuur is. Een andere keer omdat ze liever niet gezien worden. De leerkracht heeft hier niet altijd oog voor of mist de juiste (voor)kennis. Het kan dan handig zijn om op school te vertellen over de zaken die je kind thuis laat zien en samen te streven naar meer uitdaging.

Je merkt dat je kind zich op school verveelt. Hiervoor hoef je zeker niet te wachten op het tienminutengesprek. Als je merkt dat je kind zich verveelt op school (en je thuis ziet dat hij de opdrachten van school inderdaad gemakkelijk begrijpt), kan je een gesprek aanvragen en samen kijken naar de mogelijkheden.

Je kind wordt niet gezien. Wanneer je kind zich ongezien voelt in de klas, is het tijd om dit aan te kaarten bij de leerkracht en samen te werken aan een oplossing.

Je kind is verlegen. Ook verlegen kinderen kunnen soms uit bescheidenheid doen of ze iets niet kunnen: alles om maar niet op te vallen. Wanneer jij ziet dat je zoon of dochter dikke pillen uitleest die geschreven zijn voor oudere kinderen, is het belangrijk dit aan te kaarten op school. Zeker als hij daar in AVI-4 is blijven steken.

Meryam:
‘Onze dochter had al gevoel voor ritme toen ze nog niet liep. Op de dansschool waar we ons inschreven, was daar nauwelijks oog voor. Ze moest bij de kleutergroep blijven vanwege haar leeftijd. Er tegenin gaan? Nee, ik was ergens toch bang dat ze me zouden zien als pushmoeder. Tot we naar een nieuwe dansschool gingen. Echt, er ging een wereld voor me open. De docenten zagen haar talent en vrijwel direct zat ze in de selectiegroep. Inmiddels mag ze zelfs meedoen met oudere meiden. Het deed me beseffen dat bescheidenheid echt niet altijd nodig is.’

Hoe voorkom je dat je een pushmoeder wordt?

Niemand wil zijn kind ongelukkig maken. Probeer daarom kritisch te kijken: is je zoon of dochter gebaat bij ‘pushmoeder-gedrag’ om hen af en toe te stimuleren door te zetten? Of zou het wel een tandje minder mogen? Met deze tips voorkom je dat je zelf een pushmoeder wordt:

1. Vraag om feedback aan anderen. Hoe zien zij je kind? Durf open te staan voor een andere mening dan die van jou. Hoewel kritiek op je ouderschap pijnlijk kan zijn, maakt het je wel een betere moeder.
2. Informeer naar de wensen van je kind. Wat wil hij zelf? Wees waakzaam voor ‘gewenste’ antwoorden, omdat ze weten dat jij bepaalde dingen erg belangrijk vindt.
3. Sta open voor de mening van de deskundige. Soms loont het de moeite om aan te geven dat ze thuis meer laten zien dan op school, maar tegelijkertijd heeft de leerkracht hiervoor gestudeerd. Daarbij is de basisschool meer dan alleen goed kunnen lezen of rekenen; houd ook oog voor andere zaken die belangrijk kunnen zijn voor je kind en waar hij misschien minder ver in is. Ga het gesprek open aan.

Een echte pushmoeder wil je liever niet zijn, maar af en toe kan het dus wel de moeite lonen om een beetje te pushen. Kende jij dit fenomeen al? En maak jij je hier onbewust weleens schuldig aan? Of staat het heel ver van je af?

Liefs, Merel

Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?

Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.

Uitgelichte afbeelding ©fizkes – Shutterstock