Misschien heb je weleens gehoord van de term ‘open ended play’ of ‘open spelmateriaal’. Het is een bepaalde vorm van spelen die we allemaal kennen uit onze jeugd, maar die – mede door de speelgoedfabrikanten – minder gebruikelijk is bij de generatie van onze kinderen. Omdat open ended spelen zo goed is voor je kind en je er al op jonge leeftijd mee kan beginnen, vind je in dit artikel de leukste manieren waarop je dit kan toepassen én de belangrijkste voordelen.
Wat is open ended spelen?
Open ended spelen is eigenlijk, zoals de naam al verklapt, spelen zonder vastomlijnd doel. Je kind speelt met zijn eigen fantasie en ontdekt, leert en ontwikkelt spelenderwijs. Daarbij zijn de mogelijkheden eindeloos. Het voordeel daarvan is natuurlijk dat je met één stuk speelgoed wel honderden verhalen kunt verzinnen.
Waarin verschilt open ended spelen van het speelgoedaanbod?
Kijk maar in de winkel en je ziet hoeveel voorgekauwd speelgoed er eigenlijk in de schappen ligt. Van kleurplaten die je ‘gegarandeerd binnen de lijntjes’ kunt inkleuren tot knutselwerkjes van gips die eigenlijk al helemaal voorbedacht zijn en andere dingen waarmee de mogelijkheden maar heel beperkt zijn. Het gevolg? Kinderen spelen er misschien een paar weken enthousiast mee en gooien het dan in een hoek. Het spel is klaar, de opties zijn op.
Hoe lang blijft open ended spelen leuk?
Het leuke van deze manier van spelen, is dat het meerdere levensfases leuk blijft voor je kind. Met elke leeftijd zal hij of zij er weer iets nieuws van maken of een andere spelvorm oppakken. Je kunt het dus prima aanbieden aan je dreumes van net één, maar ook aan je tienjarige.
Is het slim om je kind alleen maar open ended speelgoed aan te bieden?
Zoals met alles is het een kwestie van balans en eigen keus. Als het bij jullie opvattingen en gezin past, kan je inderdaad kiezen om voornamelijk open ended speelgoed aan te bieden. Maar het hoeft natuurlijk niet. Je kan prima een blokkendoos neerzetten naast een speelgoedlaptop met allerlei muziekjes. Het kan echter wel een fijne tegenhanger zijn in een wereld waar veel speelgoed prikkelt en je kind helpen tot rust te komen in zijn eigen wereld.
Is open ended speelgoed duur?
Vaak hangt er een prijskaartje aan verantwoorder speelgoed. In het geval van open ended spelen kan je het zo duur maken als je zelf wil. Want ja, er zijn bepaalde merken die prijzig zijn (denk aan Grimm’s, Modu en Wobbel), maar aan de andere kant: kost een complete LEGO bouwset niet ook behoorlijk wat? Kortom, het is belangrijk in acht te nemen dat je voor andere vormen van speelgoed waarschijnlijk best veel uitgeeft als je alles optelt. Open ended speelgoed is vaak duurzamer, omdat het langer leuk blijft. In die zin vallen de prijzen wellicht weer mee.
Daarnaast heb je waarschijnlijk al best wat open ended speelgoed in huis – mogelijk zonder dat je het doorhebt of het ooit zo hebt gezien. Je kan namelijk in de natuur of je eigen kast genoeg vinden waarmee kinderen hun eigen spel kunnen verzinnen. Onder de voordelen vind je het leukste open ended speelgoed, waarvan een aantal gewoon gratis zijn!
Wat zijn de belangrijkste voordelen van open ended spelen?
- Het speelgoed is tijdloos en niet trendgebonden. Wat vijftig jaar geleden was, kan nu nog steeds perfect aansluiten op de belevingswereld van je kind. Dat maakt het meteen een heel duurzame keuze.
- Kinderen kunnen er uren mee blijven spelen. Waar dat houten blokje op moment A een trein voorstelt, is het even later een banaan en dan weer een vorm van geld.
- De kracht van open ended speelgoed komt voort uit de fantasie. Omdat dit de drijvende kracht is achter het speelplezier kan het ook echt lang leuk blijven: je kan immers alles doen en worden wat je maar wil.
- Open ended spelen stimuleert je kind op meerdere vlakken. Als genoemd de verbeeldingskracht, maar ook de motoriek, inventiviteit, creativiteit, cognitieve ontwikkeling etc.
- Deze manier van spelen blijft leuk. Zowel voor kinderen van net één als op oudere leeftijd.
- Open ended speelgoed werkt ontprikkelend. Waar plastic speelgoed met muziek juist allerlei indrukken biedt, kan deze manier van spelen helpen bij de verwerking van wat je peuter heeft meegemaakt.
Vormen van open ended spelen
(Houten) poppetjes zonder gezichtsuitdrukking
Het voelt misschien vreemd om poppetjes aan te bieden zonder gezichtsuitdrukking, maar feitelijk is het heel waardevol. We zijn immers allemaal weleens boos, verdrietig of bang. Poppen die altijd lachen sturen immers al enigszins in de manier van spelen. Wil je kindje graag iets verwerken dan kan het helpen als ze volledig eigen invulling mogen geven aan hoe het popje zich voelt.
Deze poppen zijn zowel verkrijgbaar in hout (o.a. van het merk Grapat) als stof. Die laatste heeft het voordeel dat ze de lichaamstemperatuur en geur van je kindje opnemen en daarmee heel vertrouwd gaan ruiken. Ook bieden ze troost door hun zachte lijfje en hebben natuurlijk meer de vorm van een kindje dan een houten popje. De popjes van Grapat kunnen daarentegen weer op avontuur in een bak vol speelzand of in combinatie met andere houten figuren.
Lees hier meer over de voordelen van houten speelgoed
Neutrale dierfiguren
De bekendste serie houten dieren is van Ostheimer. Deze staan erom bekend dat ze zijn uitgevoerd in neutrale kleuren en hebben bovendien zachte vormen. Doordat dit speelgoed van hout is, leren kinderen het natuurlijke gewicht kennen. Ook hiermee kan je natuurlijk eindeloos spelen en combineren.
Verkleedkleding
We kennen allemaal de prachtige pakjes van de carnavalswinkel, maar in dit geval gaat het om een heel andere vorm van verkleden. Met verkleedkleding van Maya de Bij of een willekeurige prinses kunnen ze uiteindelijk maar één ander persoon worden. Gooi je echter jullie oude kleding in een bak (en dan het liefst grote jurken, hakken, colberts, stropdassen en deftige tasjes), dan kunnen kinderen zich eindeloos uitleven. Met die ene hoed op worden ze een detective, het schort maakt ze kok en anders lopen ze wel als een koningin door het huis. Bijkomend voordeel: het is spotgoedkoop en ze groeien er voorlopig niet uit.
Bouwblokken
Dat kan de ‘ouderwetse’ LEGO zijn – dus alleen de blokjes – of DUPLO, maar houten bouwblokken zijn ook prima. Hiermee kunnen ze prachtige constructies maken en telkens wat anders. Het voordeel van gewone LEGO tegenover de LEGO Friends of Ninjago serie, is dat je veel meer met de stenen kan. Hoewel die series ook prachtig zijn, is er feitelijk maar één manier waarop je kunt bouwen. Zeker tegenwoordig, omdat de steentjes vaak maar beperkt in en op elkaar passen.
(Grimm’s) houten speelgoed
Het houten speelgoed van Grimm’s is een plaatje om te zien. Veel wordt aangeboden in de kleuren van de regenboog, en daarnaast zie je er gewoon aan af dat dit kwalitatief is. Er zijn stapelbakjes, maar ook de bekende regenboog en puzzels. Een kanttekening is de prijs: een kleine regenboog kost al snel richting de dertig euro, een grote rond de zeventig. Om die reden kan je misschien ook gaan voor dit mooie alternatief van Little Dutch – de bogen zijn uiteindelijk net zo veelzijdig. Daarnaast kan het nog een idee zijn om dit speelgoed samen met anderen te kopen voor de feestdagen of een verjaardag. Met de bogen creëert je kindje van alles. Je kan stapelen, ze gebruiken als brug of berg – wat je maar wil.
Mandalaserie van Grapat
De kleurrijke houten onderdelen zijn ontzettend veelzijdig. Je kan ze gebruiken om mooie vormen mee te leggen (zoals een mandala), maar ook kiezen om er op een andere manier mee te spelen. Je kunt ze aanschaffen in alle kleuren van de regenboog en in verschillende vormen – die je eventueel kan laten aansluiten op het seizoen. Het leuke is dat je kindje spelenderwijs leert sorteren, vormen ontdekt en patronen kan leggen. Dat maakt dit speelgoed heel veelzijdig en zo raakt je kind niet makkelijk uitgespeeld.
Tip: combineer de mandalaserie met kinetisch zand. Zo kan je kind bijvoorbeeld een bos bouwen met kabouters en verschillende paadjes, of de vormen verstoppen en ze vervolgens opgraven. Grapat heeft hier een prachtige houten bak voor, maar je kan hier ook een teiltje of voor gebruiken.
Speelgoed uit de natuur
Zoals je kindje kan spelen met de houten vormen van Grapat, zo kan je natuurlijk ook samen naar buiten gaan om natuurschatten te zoeken. Het sorteren en spelen kan namelijk net zo goed met bijvoorbeeld kastanjes, dennenappels en eikels. Zorg dat ze schoon en droog zijn voor gebruik, dan kunnen ze lang meegaan. Ook leuk om eventueel toe te voegen: noten, schelpen, stenen.
Speelgoedauto’s
Misschien heeft je man of vader nog wel een voorraad van vroeger: auto’s zijn bij uitstek speelgoed waarmee kinderen hele verhalen kunnen bedenken. Zo wordt de bank (en met een beetje pech jouw hoofd) onderdeel van een heel parcours, maken ze een straat onder de eettafel en rijden ze overal naartoe. Het liefst kies je hierbij voor een neutrale uitvoering, zodat ze zelf de invulling kunnen geven aan de soort auto.
Kinetisch zand
Merk je dat je kind echt een drukke dag achter de rug heeft en wel wat rust kan gebruiken? Kinetisch zand is dan echt heel fijn om in huis te hebben. De ontprikkelende werking van het zand, maakt dat je kind gaandeweg zijn ‘drukte’ verliest in het voelen, bouwen en creëren. Het is heerlijk om met je handen doorheen te gaan, het van de ene handpalm in de andere te laten overgaan en tegelijkertijd perfect om bijvoorbeeld iets te bouwen. In combinatie met houten vormpjes en dieren maakt je kind een bos, door iets te verstoppen in het zand wordt je zoon of dochter archeoloog en door vormpjes uit de zandbak te gebruiken kan ze ook op die manier spelen.
Tip: schaf hiervoor een (houten) bak aan of gebruik iets uit je keuken, want hoewel het zand magisch is en feitelijk aan niks anders kleeft dan zichzelf, is het geen overbodige luxe om alles bij elkaar te houden.
Wobbelboard
Het Wobbelboard is een kromme houten plank waarmee je kind lekker kan spelen. Het is goed voor de grove motoriek en om te leren balanceren. Maar draai je hem om dan verschijnt ineens een brug waar bootjes onderdoor kunnen varen of waar je zelf overheen kunt lopen of kruipen. Daarnaast kan je er natuurlijk heerlijk in luieren en zachtjes heen en weer wiegen. Kortom, met het Wobbelboard doe je een heel veelzijdige en duurzame investering die prima verwerkt kan worden in het open ended spel. Hij gaat lang mee en biedt per leeftijdsgroep weer andere mogelijkheden.
Tip: Wobbelyoga, samen met je kind
Sjaals en dekens
Als eerder besproken hoeft open ended speelgoed helemaal niet moeilijk of duur te zijn. Vaak zijn het juist de simpele materialen die je veel verder brengen. Je kunt speciale sjaals kopen van speelzijde, maar misschien heb je al mooie doeken of stoffen liggen. Het liefst in een vierkante of rechthoekige vorm, zodat je kind ermee uit de voeten kan. Ook dekens kunnen leiden tot een nieuwe manier van spelen: om hutten te bouwen, als jurk of om verstoppertje mee te spelen. Bij jongere kinderen is het natuurlijk erg leuk om wat voorwerpen onder een sjaal te leggen en dan te laten ontdekken welke je weghaalt.
Kartonnen doos
Verpakkingsmateriaal is bij uitstek populair, zoals je waarschijnlijk wel weet. Soms nog meer dan het cadeau dat erin zat. Een grote kartonnen doos is dan ook perfect als open ended speelgoed. Laat ze maar varen op hun zelfbedachte rivier, autorijden of verstoppen.
Modu
Met de innovatieve Modu blokken kan je alle kanten op. Bouw je eigen auto, kruip of loop over de blokken heen of maak er een dier van. Het leuke is dat dit speelgoed ook langer leuk blijft: zo heeft je baby er al plezier van, maar je zesjarige nog minstens zoveel. Ze zijn lekker in beweging en denken na over het maken van een constructie – dus ook nog eens motorisch en educatief verantwoord.
Was jij al bekend met open ended spelen? Is het iets dat goed bij jouw kind(eren) zou kunnen passen? Of bood je het onbewust al aan? Praat gezellig mee in de comments!
Schrijf je in voor onze wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je Merel of De Mamagids al op Instagram?
Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.
Dit artikel bevat een of meerdere affiliate links. Van elke aankoop die je doet via deze link(s) krijgen wij een klein percentage. Jij betaalt hiervoor uiteraard niets extra’s, maar je helpt ons een klein handje. Daarbij doen we regelmatig een donatie aan goede doelen als De Voedselbank, het Alzheimer Fonds of KWF. Mocht je dus een aankoop doen, dan willen we je hierbij heel graag bedanken!
