De ene peuter ontwikkelt zich sneller dan de ander. Dit trekt doorgaans op latere leeftijd (vanaf 4 jaar) weer recht. Maar soms heeft je peuter (of dreumes) een ontwikkelingsvoorsprong. Hieronder kan je lezen welke criteria hiervoor gelden, wat je kunt doen als ouders om je kind beter te begeleiden en meer uitdaging te bieden. En wanneer het raadzaam is hulp te vragen aan een deskundige.
Ontwikkelingsvoorsprong bij peuters
De definitie van een ontwikkelingsvoorsprong is eigenlijk vrij simpel: je kind loopt voor ten opzichte wat van hem wordt verwacht op deze leeftijd. Op de peuterleeftijd kan je dit iets lastiger onderscheiden dan bij kleuters. Dat heeft er namelijk mee te maken dat ieder kind zijn eigen tempo volgt. De een is sneller in zijn woordenschat of beginnend lezen, de ander op het gebied van sociaal gedrag. Of beide. De snelheid die je peuter misschien nu laat zien, kan over een tijdje afnemen en later overgaan in een meer gemiddelde ontwikkeling.
Toch kan het zijn dat je kind van 2-3 jaar een enorme sprong maakt en je het gevoel hebt hier iets mee te moeten. Hoe kan je vaststellen of je peuter inderdaad voorloopt op leeftijdsgenoten? Hoe ga je hiermee om zonder straks school voor de voeten te lopen? En wanneer is het slim om deskundigen te raadplegen? Hieronder vind je per vraag het antwoord.
Hoe kan je vaststellen of je peuter voorloopt op leeftijdsgenoten?
Kenmerken van een ontwikkelingsvoorsprong
Baby en dreumes (0-2 jaar)
- Waakzaam en alert vanaf de geboorte (lijkt alles in de gaten te hebben)
- Lacht snel na de geboorte
- Legt duidelijk verbanden tussen situaties
- Laat het duidelijk weten wanneer iets wel of niet bevalt
- Heeft op jonge leeftijd al een eigen karakter en eigen wil
- Is heel nieuwsgierig en wil alles meemaken
Peuters (2-4 jaar)
- Zijn heel vroeg in ‘alles’
- Op jonge leeftijd een goede ruimtelijke oriëntatie
- Ontwikkelen al vlot begrip voor hoeveelheden, getallen en kleuren
- Ondernemend, enthousiast, nieuwsgierig
- Halen graag dingen uit elkaar en willen alles weten
- Enorme belangstelling voor grote onderwerpen, zoals de werking van bepaalde zaken of leven na de dood
- Zien al vrij vroeg dat bepaalde dingen eigenlijk niet kunnen en gaan daardoor minder makkelijk mee in het verhaal
Kleuters (4-6 jaar)
- Leergierig
- Goed geheugen
- Brede belangstelling
- Omgeving speelt een grote rol: afhankelijk van het gezin waarin je opgroeit, kan je bepaalde vaardigheden beter ontwikkelen
- Tijdig erkennen en stimuleren kan enorm schelen op deze leeftijd
Meer kenmerken van hoogbegaafdheid, waaronder de ontwikkelingsvoorsprong bij peuters valt, staan in deze folder van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid. Deze gaat specifiek over jongere kinderen in de leeftijd van 0-4 jaar oud, omdat hier doorgaans minder aandacht voor is. Hun boodschap? Door tijdig te ontdekken of je kind een ontwikkelingsvoorsprong heeft, voorkom je problemen op latere leeftijd – zoals onderpresteren of verlies van motivatie.
Wat kan een gemiddelde peuter?
Laat voorop staan dat ‘de gemiddelde peuter’ niet bestaat. De ene peuter van twee jaar kan moeiteloos alles uit het rijtje hieronder afstrepen, terwijl de ander hier iets meer tijd voor nodig heeft. Dat is niet erg. Over het algemeen kunnen de meeste kinderen wel zo ongeveer hetzelfde wanneer ze naar de basisschool gaan. Beide rijtjes zijn dus meer een indicatie dan gebaseerd op ‘eisen’.
Ontwikkeling bij kinderen van 2 jaar oud
- Kent 200-300 woorden
- Kan zinnen maken van 2-3 woorden
- Speelt voornamelijk alleen
- Toren bouwen van 6-9 blokjes
- Grote kralen rijgen
- Rollenspel spelen
Ontwikkeling bij kinderen van 3 jaar oud
- Spreken met korte zinnen
- Vragen stellen: waar/wie, later ook waarom
- Tekeningen maken die iets voorstellen (koppoter, richting de vier jaar)
- Samenspelen
- Zindelijkheid (overdag en soms ook ’s nachts)
- Steeds beter onderscheid maken tussen fantasie en werkelijkheid
- Enkele cijfers en letters herkennen
Meer weten? Lees dan alles over de ontwikkeling van kinderen van 2-4 jaar op Kijkopontwikkeling.nl
Op welke manier ga je om met een ontwikkelingsvoorsprong?
Als je merkt dat je peuter inderdaad voorloopt op het gemiddelde en je dus zou kunnen spreken van een ontwikkelingsvoorsprong, kan je daar op verschillende manieren op inspelen.
Overleg met het consultatiebureau
(H)erkennen zij dat je peuter inderdaad bovengemiddeld veel woorden kent en voorloopt op andere kinderen van deze leeftijd? Is het iets om rekening mee te houden bij jullie keus voor een geschikte basisschool? En hebben zij misschien tips om aan de honger naar kennis bij je peuter tegemoet te komen? Het fijne van het consultatiebureau is dat zij dagelijks veel kinderen zien. Ze hebben dus een perfecte vergelijkingsgroep.
Wees ook niet teleurgesteld als je het gevoel hebt niet gehoord te worden. Misschien zien ze inderdaad wel enige voorsprong, maar is het nog te vroeg om hier al echt iets inhoudelijks over te zeggen.
Zoek naar speelgoed dat de cognitieve ontwikkeling stimuleert
Vindt je kind het geweldig om kleine raadseltjes op te lossen? Smart Games heeft een groot aanbod aan spellen die passen bij kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong. Zo is het spel Squirrel Go Nuts al te gebruiken vanaf de peuterleeftijd. Andere dingen waaraan je zou kunnen denken, zijn schrijfboekjes om de letters te oefenen en Mini-Loco. Ook Tiptoi is educatief speelgoed dat inspeelt op de behoeftes van je peuter. De boeken bieden de mogelijkheid om te oefenen op je eigen niveau.
Stimuleer de ontwikkeling ‘tussen de bedrijven door’
Praat bijvoorbeeld met volwassen zinnen tegen je kind, als je merkt dat hij dit fijner vindt. In het dagelijks leven kan je bovendien van alles doen om je peuter meer uit te dagen. Wat dacht je van:
- Samen een cake bakken en de ingrediënten afwegen, waarbij je vertelt hoeveel meel je nodig hebt en hoeveel suiker
- Spelenderwijs leren klok kijken
- Engelse woordjes oefenen
- Iets ‘natekenen’ of juist een heel fantasierijke tekening maken
- Een probleem voorleggen en daar samen een oplossing voor bedenken
- Voorlezen uit een informatief boek
- Ganzenborden en oefenen met het tellen van de ogen op de dobbelsteen en de hoeveelheid stapjes die daarbij horen
Bied verbreding aan in plaats van verdieping
Sophie, leerkracht in het Jenaplanonderwijs: ‘Als je verdieping aanbiedt, kan dat leiden tot verveling op de basisschool. Hierdoor kan de leerkracht niet meer het maximale uit je kind halen. Bovendien is het in bepaalde gevallen ook zo dat je peuter cognitief misschien vooruit loopt op leeftijdsgenoten, maar sociaal-emotioneel gezien op het gemiddelde zit. Daarom zou je de volgende dingen kunnen doen:
- Eerlijke verdelingen
- Puzzels
- Creatieve opdrachten
- Laten ontdekken
- Vragen stellen tijdens het voorlezen
Maar: laat je kind ook lekker kind zijn. Behalve zaken als beginnend lezen en rekenen zijn sociaal-emotionele en motorische vaardigheden minstens zo belangrijk.
Wanneer raadpleeg je een deskundige voor je peuter?
Wanneer je het idee hebt dat je kind extreem snel gaat en jullie aanbod onvoldoende is, kan je een deskundige raadplegen. De eerste stap is doorgaans het consultatiebureau, vervolgens eventueel een huisarts. Er zijn speciale IQ-testen voor jonge kinderen.
Dus als je kind een flinke ontwikkelingsvoorsprong heeft, zou je kunnen kijken of er een mogelijkheid is om je door te laten verwijzen. Dit gebeurt sneller wanneer het aannemelijk is dat je kind een sterke ontwikkelingsvoorsprong heeft (zoals wanneer één van beide ouders hoogbegaafd is en er thuis of op de opvang/school problemen ontstaan).
Een ontwikkelingsvoorsprong bij peuters kan een indicatie zijn van hoogbegaafdheid. In dit artikel vind je verschillende kenmerken die daarbij passen. Merk je dat jouw kind een voorsprong heeft op het gemiddelde, dan kan je eventueel kiezen voor een doorverwijzing bij het consultatiebureau of de huisarts. Hoe gaat de ontwikkeling bij jouw kind(eren)? Waarin ligt zijn interesse vooral? We lezen je verhaal graag in de reacties!
Liefs, Merel
Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?
Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.
Uitgelichte afbeelding ©fizkes – Shutterstock
Pingback: Peuterpuberteit: zo ga je om met je eigenwijze peuter -