De mental load (of emotional labour) van het huishouden omvat alle onzichtbare taken in huis. Het is de reden dat zoveel vrouwen doodop zijn, in de stress schieten als er nog meer bijkomt (terwijl je het al zo druk had) en een moeilijke last om te delen met je partner. Gelukkig is het niet onmogelijk. In dit artikel neem ik je mee in wat die mentale last is en de invloed die het heeft op je dagelijkse leven, maar ook welke oplossingen er zijn om de zaken eerlijker te verdelen.
Mental load in het huishouden
De eerste keer dat ik hoorde over emotional labour of mental load van het ouderschap was tijdens de Negenmaandenbeurs. We zaten op dat moment bij een kinderwagenmerk, waar Ragna Heidweiller en Samuel Levie vertelden over hun beleving van het ouderschap. Over hoe zij steeds meer uitgeput raakte, terwijl hij – voor haar gevoel – gewoon lekker deed waar hij zin in had. Het was een treurig feest der herkenning.
Wat is emotional labour?
Deze Engelse term wordt tegenwoordig veel gebruikt om het onzichtbare deel van de werkzaamheden in en om het gezin aan te duiden. Het werk achter de schermen dus. Veelal ongezien en ondergewaardeerd, maar de oorzaak van een bovenmatige druk voor vrouwen met een gezin.
Hoe voelt dat dan?
Bij Janne.anderskan, op Instagram, zag ik recent een reel voorbij komen. Ze noemt hierin de 9 zwaarste dingen van het dragen van de mental load in de opvoeding. Eén daarvan is het verdiepen in en nadenken over de opvoeding, in de vorm van lezen, het volgen van cursussen, toepassen van tips en vervolgens proberen je partner op dezelfde lijn te krijgen. Of wat te denken van het feit dat moeders doorgaans het aanspreekpunt zijn in zo’n beetje alles? Dat je talloze tabbladen in je hoofd open hebt staan, met dingen die je nog moet regelen, waar je erg in moet hebben met betrekking tot de kinderen en waarover je je zorgen maakt. En dat je regelmatig je gedachten moet staken, omdat iemand je nodig hebt – waarna je weer van vooraf aan moet beginnen.
Die last kan behoorlijk zwaar zijn
Alleen al tijdens het lezen, voelde ik de druk op mijn schouders. Dit is inderdaad hoe ouderschap soms voelt. Als een eindeloze brei regeldingen, waarbij je vooral bezig bent met managen en veel minder met (be)leven. Het valt bijna niet uit te leggen aan de meeste mannen, omdat die het niet kennen. Een gelijkwaardige bijdrage bestaat in hun geval doorgaans uit het uitvoeren van de activiteiten waarvan jij het voorwerk hebt gedaan. En dit is geen aanklacht tegen mannen; het is simpelweg hoe de maatschappij werkt en waarvan je weet dat het anders moet. Maar hoe? Per slot van rekening lijkt het efficiënter om het gewoon zelf te doen, aangezien je een jarenlange ’training’ hebt in alle taken achter de schermen. Zo voelt het alleen niet.
Benieuwd hoe jullie ervoor staan?
In deze test van de Volkskrant, uit 2019, kan je op een eenvoudige manier testen welke verdeling bij jullie gebruikelijk is. Hoewel dit misschien een vervelende bijsmaak kan geven als blijkt dat je inderdaad 100% van de mentale last draagt, biedt het zeker ook inzichten waarmee je aan de slag kunt. De moeite waard dus om te kijken hoe je ervoor staat.
Hoe kan je de mental load verminderen?
Laat voorop staan: om onderstaande te kunnen toepassen heb je een partner nodig die openstaat voor verandering. Die bereid is te luisteren naar jouw verhaal en het niet al vooraf wegzet als ‘onzinnig’ of ‘hoe zwaar kan het helemaal zijn’. Dan heb je te accepteren dat je binnen deze relatie de mentale last zelf zult moeten dragen. Het is aan jou of je daar ’tot de dood ons scheidt’ mee doorgaat.
Bespreek hoe die mentale last eruit ziet
Een paar simpele voorbeelden maken dit duidelijk:
- De vuilnisbak wegzetten Een simpele klus: je zet de bak aan de stoep en haalt hem aan het eind van de middag op. Wat hieraan vooraf gaat?
- Je moet bijhouden welke bak op welke dag wordt opgehaald.
- Je controleert in huis of er nog vuilniszakken en prullenbak leeg kunnen voor de bak aan de stoep moet.
- Kijken wat er nog bij past in de kliko.
- Controleren of je nog voldoende vuilniszakken op voorraad hebt; anders zet je deze meteen op je boodschappenlijstje.
- Je kliko aan de stoep zetten op de juiste dag.
- Boodschappen doen Hierin zit al wat meer voorwerk. Denk bijvoorbeeld aan:
- Controleren of je de basisboodschappen op voorraad hebt, zoals vaatwastabletten, wasmiddel, handzeep, toiletblokjes, schoonmaakmiddelen, broodbeleg, fruit, brood, kruiden en specerijen, makkelijke maaltijden voor dagen dat je echt geen zin hebt in koken (zoals een blik knakworstjes of soep uit zak), voer voor je huisdier en vuilniszakken.
- Een weekmenu samenstellen, waarbij je rekening houdt met alle dieetwensen en eventuele allergieën binnen het gezin. Waarbij je nadenkt over alle moeilijke eters. Je neemt de sportdagen mee, waarop je minder tijd hebt om in de keuken te staan en, bij pubers, de onregelmatige werktijden van je kind. Je probeert een beetje te variëren in groenten, rijst, aardappelen en pasta, wel of geen vlees, en ook de makkelijke maaltijden enigszins gezond te houden door wat extra (snoep)groenten te halen.
- Plannen wanneer je de boodschappen gaat doen, wel of niet met kinderen etc.
- Een boodschappenlijstje maken, eventueel op loopvolgorde door de supermarkt heen, zodat de kans kleiner is dat je iets vergeet.
- Zorgen dat je uitkomt met je budget, wanneer je hier gebruik van maakt.
- Uitzoeken waar bepaalde boodschappen in de aanbieding zijn en of dit daadwerkelijk scheelt op de normale prijs.
- Op de dag zelf zorgen dat je je tas(sen) meeneemt, je portemonnee en je telefoon met het boodschappenlijstje.
Kortom, schrijf alle handelingen op die je moet ondernemen om een (op het oog) simpele taak uit te voeren. Zo maak je inzichtelijk voor je partner wat er allemaal aan vooraf gaat.
Leg uit hoe het voelt
Misschien draaien sommige moeders hun hand er niet voor om. Die leven juist op van een organisatorische uitdaging en vinden het fijn om iedereen op de juiste momenten in te schakelen. Geldt dat niet voor jou? Vind je het op zich leuk, maar niet naast je baan? Maak dat dan bespreekbaar. Vertel hoe het voelt. Hoe moe het je maakt. Dat je hoofd bestaat uit een onmetelijke hoeveelheid tabbladen, waarbij je er soms één weg klikt en er vier nieuwe open schieten. Hoe dat je uitput, waardoor je geen energie overhoudt voor de leuke dingen van het ouderschap.
Geef het liefst concrete voorbeelden
Een lijstje als hierboven helpt ongetwijfeld al om te laten zien hoeveel meer werk ergens aan vooraf gaat. Maar ook een concreet voorbeeld helpt. Want terwijl je pogingen onderneemt om een boodschappenlijstje te maken en rekening houdt met alles en iedereen, probeert je dochter een dansje te laten zien, klimt je zoon gevaarlijk balancerend in de vensterbank en wil je puber haar verhaal kwijt (true story). Intussen stroopt je to do list op en moet je elke keer opnieuw beginnen. En een ander moment kiezen, zit er vaak niet in, omdat je de hele dag door bezig bent met dit soort zaken.
Probeer minder door elkaar te doen
Multitasken is bewezen inefficiënt. Sterker nog, je doet er twee keer zolang over als je alles door elkaar probeert te doen (bron: NPO Kennis). Stop daar dus ‘gewoon’ mee. Wanneer je er voor vriendinnen wil zijn, las dan een rustmoment in om met hen te appen en probeer geen serieus gesprek te voeren tijdens het snijden van de groenten – buiten noodsituaties om natuurlijk. Houd het bij één taak per keer en je merkt dat de mentale belasting in elk geval al iets behapbaarder wordt.
Extra tip! Licht je gezinsleden concreet in waar je mee bezig bent. “Jongens, ik ga nu de boodschappenlijst maken tot kwart over 1. Daarna kunnen jullie me weer dansjes laten zien en vertellen over je dag.” Dat is een stuk duidelijker. Komt iemand toch tussendoor met een ‘mama, kijk eens!’ dan wijs je nogmaals op het tijdstip en ga je verder. En ja, dit kan even doorbijten zijn, maar op de lange termijn werkt dit echt. Ook bij volhardende kinderen die in hun enthousiasme NU willen vertellen en tonen wat hen bezig houdt.
Zoek naar oplossingen voor allebei
Misschien wel de belangrijkste boodschap van het gesprek dat je aangaat: het is geen wedstrijd wie het meeste doet. Je wil vooral verandering en meer gaan samenwerken. Dat de 50/50 verdeling daadwerkelijk evenredig wordt, ook op mentaal vlak. Kijk dus hoe je de zaken samen kunt gaan verdelen én laat je partner toe. We vergeten vaak dat we geneigd zijn het ’toch maar’ zelf te doen, omdat dat sneller gaat en wellicht efficiënter. Maar jij hebt jarenlange ervaring.
Gun het de ander dus om fouten te maken en zijn (of haar) eigen weg te vinden in dit hele proces. En bied ruimte om diens eigen moment te kiezen. Mogelijk vindt de ander het handig om een boodschappenlijst te maken op een middag dat jij het sport-gebeuren met de kinderen voor je rekening neemt als Taxi Mama, terwijl jij het voorheen op zondagmiddag deed. Hoe groot is dat probleem nu echt? Als het maar gebeurt…
Laat hulp toe
Het is geen schande als je het niet trekt. Sterker nog, het is meer dan logisch. Welk mens is écht in staat om het volledige reilen en zeilen op zich te nemen, zeker als je daarnaast nog een betaalde baan hebt! Wees realistisch in de verwachtingen van jezelf en laat alsjeblieft hulp toe. Of het nu één van je (schoon)ouders is die bijspringt als oppas, een betaalde hulp in het huishouden, een wekelijkse schoonmaakdag waarbij het hele gezin meewerkt of dat je de boodschappen laat thuisbezorgen – als je de ruimte hebt, mag je die hulp zeker accepteren. Het geeft jou meer ruimte en energie om er voor de kinderen te zijn.
Blijf praten en evalueren
Kijk samen regelmatig hoe het gaat. Vraag of de ander het redt, of de situatie zo goed verloopt en wat er misschien anders zou kunnen.
Hoe staat het erbij jou voor met de mental load in je gezin? Merk je ook dat je het soms zwaar vindt of hebben jullie een goede manier om dit behapbaar te maken en houden? Voel je vooral vrij om jouw tips te delen in de reacties – of jouw verhaal, omdat het ongetwijfeld herkenbaar is voor velen.
Liefs, Merel
Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?
Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.
Uitgelichte afbeelding ©Harbucks – Shutterstock