Tot welke leeftijd zijn middagdutjes nodig?

Een pasgeboren baby slaapt nog het grootste deel van de dag. Naarmate je kind ouder wordt, heeft hij echter steeds minder slaap nodig en ontstaat een duidelijk dag- en nachtritme, waarbij overdag nog één of twee middagdutjes worden gedaan. Maar tot welke leeftijd zijn die dutjes nodig? Welke gezondheidsvoordelen heeft dat slaapje tussendoor en hoe/wanneer bouw je ze af?

Het ontstaan van een dag- en nachtritme met middagdutjes overdag

Hoeveel slaap hebben kinderen nodig?

Een pasgeboren baby heeft nog tussen de 12-16 uur slaap per etmaal nodig. Voor peuters van drie jaar oud is de richtlijn maximaal 13 uur. Deze slaapuren vinden natuurlijk niet allemaal in de nacht plaats. Baby’s verdelen hun slaapbehoefte over de volledige dag, een peuter slaapt de nacht door en vult dit aan met één tot twee middagdutjes.

Wanneer gaan kinderen echt afgebakende middagdutjes doen?

Wanneer die precieze omslag plaatsvindt, verschilt per kind. Sommigen zijn sneller moe, anderen alerter. Daardoor kan het zomaar zijn dat je zoontje misschien maanden doet voor hij een duidelijk slaapritme ontwikkelt, terwijl je dochter al met vier maanden doorslaapt en middagdutjes doet. Kortom, je groeit hier als ouder vanzelf in mee.

Waarom is een middagdutje voor kinderen gezond?

Er gebeurt veel in het leven van je dreumes of peuter en dat kan best vermoeiend zijn. Denk aan het leren van nieuwe woorden en begrippen of het opdoen van nieuwe indrukken. Dit zijn zaken die je als ouder vaak als vanzelfsprekend beschouwt, terwijl zij het echt moeten verwerken. De hersenen hebben overdag daarom ook rust nodig. Om die reden is een middagdutje erg gezond.

Overgang naar één middagdutje

Vanaf wanneer kan je meerdere middagslaapjes samenvoegen in één dutje?

De overgang van meerdere middagdutjes naar één gaat vaak geleidelijk. Hierbij kun je prima kijken naar de slaapbehoeften van je kind. Sommige kinderen gaan nu eenmaal sneller over naar één dutje per dag dan anderen. Gemiddeld gezien zal het ongeveer tussen de 15-18 maanden zijn, zo schrijft Susanne Willekes voor Ouders van Nu.

De voordelen en nadelen van één dutje?

Voor je kind zijn er weinig voor- of nadelen verbonden aan dat ene middagdutje. Zolang ze in totaal aan voldoende slaapuren komen, rusten ze voldoende uit en krijgen hun hersenen voldoende rust. De voordelen en/of nadelen van één middagslaapje zijn vooral voor ouders:

• Met twee slaapjes of meer per dag ben je iets beperkter in je bewegingsruimte. Eén middagdutje biedt je de ruimte om een ochtend naar de ballenbak, (natuur)speeltuin of de dierentuin te gaan met je kind. Er ontstaat iets meer lucht in je dag.
• Doordat je kindje iets minder slaapt, heb je nu minder exclusieve tijd voor je andere kinderen en/of jezelf. Dat kan best even wennen zijn.

Hoe ga je van meerdere dutjes naar één middagslaapje?

Vaak merk je op een gegeven moment dat je kindje iets minder makkelijk in slaap valt, halverwege de ochtend. Zodra dit meerdere keren achter elkaar gebeurt, kan je proberen hem langer wakker te houden.

• Redt je dreumes het tot de lunch? Dan kan je de slaaptijd tussendoor verlaten en de twee dutjes vervangen door één middagslaapje. Soms zie je ook een overgangsfase. Dan begint je kind met één slaapje op drie van de zeven dagen en breidt zich dit uiteindelijk uit tot de volledige week.
• Redt je kindje het nog niet tot de lunch? Dan kan je misschien proberen het rustmoment in de ochtend te verkorten en hem ’s middags iets langer laten liggen.

Vanaf hoe laat en hoelang slaapt je kind overdag?

De zoektocht naar een nieuw ritme kan best puzzelen zijn. Vaak is lunchtijd een mooi moment. Het is handig om iets eerder te eten (rond 11.30 uur), zodat je dreumes van 12.00-15.00 uur naar bed kan (of korter, als hij iets minder slaapbehoefte heeft). Daardoor heeft hij ’s middags voldoende energie om nog lekker te spelen. De behoefte aan rust neemt vanzelf geleidelijk af tot je het hele middagdutje kunt overslaan. Let goed op de (vermoeidheids)signalen die je kindje geeft en speel hierop in.

Wat kan je doen tijdens het middagdutje?

Als je baby, dreumes of peuter tussendoor slaapt, heb je even tijd voor jezelf. Wat is dan verstandig?

• Helemaal niks doen De fase met kleine kinderen kan behoorlijk intensief en hectisch zijn. Hoe vaak heb je nu de tijd om even voor je uit te staren en niets te doen?
• Meeslapen en even bijkomen Ook voor volwassenen is een middagdutje gezond. Helemaal als je nog steeds kampt met gebroken nachten, kan je dat slaaptekort overdag een beetje inhalen.
• Ontspannen Een goed boek lezen of Netflixen, relaxen met een maskertje, je nagels lakken of je voeten verzorgen.
• Sporten Misschien kan je nu niet naar de sportschool, maar sporten vanuit huis is natuurlijk ook een prima optie.

Natuurlijk schreeuwt de vaatwasser en zoeken andere verplichtingen je aandacht, maar dit is net zo goed jouw tijd. Neem het er dus van. Je weet immers nooit wanneer het middagdutje helemaal stopt en dit soort momenten voor jezelf weer tot het verleden behoren…

Merel: ‘Wanneer onze kinderen sliepen, wilde ik het liefst van alles gaan doen. Toch putte dat me uit. Als ik dan eindelijk op de bank plofte, hoorde ik gehuil van boven en had ik eigenlijk geen seconde rust genomen. Inmiddels doe ik dat heel anders. Sean kruipt na de lunch bij me op schoot en valt daar in slaap. Ik kijk in dat (anderhalf) uur een aflevering op Videoland of Netflix. Tegen de tijd dat hij wakker is, heb ik weer alle energie om lekker samen te spelen. Het huishouden doen we samen of doe ik als hij zelf even bezig is.’

Wanneer stopt het middagslaapje?

Middagdutje na 2 jaar zorgt voor slechtere nachtrust?

In 2014 is onderzoek gedaan naar slaapgedrag bij kinderen van 0-5 jaar oud aan de hand van wetenschappelijke publicaties over dit onderwerp. Hieruit concludeerden de onderzoekers dat het middagdutje vanaf tweejarige leeftijd geen gezondheidsvoordelen meer oplevert. Sterker nog, het kan zelfs leiden tot een slechtere nachtrust (kortere nachtrust en verminderde slaapkwaliteit) bij jonge kinderen. Uiteraard is dit een richtlijn en is verder onderzoek nodig om dit te onderbouwen. Daarnaast blijft het belangrijk om te kijken naar je kind. Als hij een middagdutje nodig heeft, kan dat zeker geen kwaad.

Wanneer overdag stopt je kind met slapen overdag?

Zoals ook de overgang van meerdere naar één middagdutje geleidelijk gaat, zo verloopt ook de laatste fase van het slapen overdag. Er zijn dan ook geen vaste richtlijnen voor, omdat slaapbehoeften per kind verschillen. Je zal zien dat de dutjes vanzelf korter worden en dat je kind op een gegeven moment minder makkelijk in slaap valt.

Geen middagdutje, wel rusten

Sommige ouders kiezen desondanks toch voor een soort middagpauze. Hierbij slaapt je peuter niet meer, maar ligt hij of zij wel op bed om uit te rusten. Past dit niet bij jullie? Dan kan je ook kiezen om in elk geval de hoeveelheid prikkels te verminderen na de lunch: een verhaaltje voorlezen, samen kroelen en liedjes zingen. Drukke spelletjes komen daarna wel weer. Tot slot is het een optie om je kindje vroeger naar bed te brengen. 6

Wanneer móet je stoppen met het middagdutje?

De meeste kinderen stoppen met slapen overdag als ze tussen de anderhalf en drie jaar oud zijn. Het kan echter voorkomen dat jouw zoon of dochter nog wel graag een dutje doet tegen de tijd dat ze ook naar de basisschool gaan. Omdat het handig is dat je dan gestopt bent, kun je een aantal zaken doen:

• Vroeger naar bed brengen, zodat je kind wel aan de totale hoeveelheid slaap komt.
• Ruimte bieden voor extra rust na schooltijd.
• Werk geleidelijk toe naar het stoppen met het dutje: elke dag een kwartiertje eerder wakker maken, is bijvoorbeeld een goede optie.

Verder is het goed om te weten dat de nieuwe indrukken van school je kindje vermoeider maken. Er is daarom helemaal niets mis mee om te wachten met spelen na schooltijd tot na de herfstvakantie.

Geen middagdutjes meer op jonge leeftijd?

Waar de één pas met (bijna) vier stopt met middagdutjes, kan jouw zoon of dochter er misschien met anderhalf al mee willen ophouden. Dat kan best lastig zijn. Ten eerste kan die tijd voor jou prettig zijn om even bij te komen. Bovendien merk je dan vaak dat kinderen rond half 4 een dip krijgen en zich zodanig gaan gedragen.

Helaas kan je het middagslaapje niet opdringen. Natuurlijk kan het een tijdje blijven proberen, de kamer verduisteren, extra veel (buiten)spelen of een vast slaapritueel hanteren. Maar sommige kinderen zijn energiek en hebben wat minder slaap nodig overdag. In dat geval houdt het gewoon op. Wat je nog wel kunt doen?

• Rust creëren in huis met zachte muziek, een verhaaltje, een spelletje of door gewoon lekker samen te kroelen.
• Eerder eten en vroeger naar bed, zodat je kindje de gemiste uren eventueel ’s nachts kan inhalen. Eventueel kies je er zelf voor om later te eten, als je nog geen trek hebt.
• Fysieke uitdaging bieden, zodat je kind zijn energie kwijt kan. Buitenspelen is altijd goed, voor binnen kun je speelgoed aanschaffen waarop ze lekker kunnen klauteren, zoals de Pikler Driehoek of een wobbel.

De voordelen van stoppen met de middagdutjes?

1. Je kan weer een normale planning maken. Zonder middagdutje hoef je helemaal nergens meer rekening te houden overdag en kan je voor langere tijd van huis weg. Ook hoef je niet altijd de kinderwagen meer mee te zeulen.
2. Door het overslaan van het dutje slaapt je kind ’s nachts vaak beter en (hopelijk) in de ochtend iets langer door.
3. Na zo’n dag zonder slaap merk je dat ze vaak pas weer écht vervelend worden als je partner thuis komt van het werk. Mooi moment om te gaan koken 😉
4. Je waardeert het extra als ze onverwachts wel een keer een middagdutje doen. Hoe vaak krijg je nu tijd cadeau om even te gaan zitten met een goed boek?

De nadelen van het overslaan van het middagdutje

Eigenlijk zijn er weinig nadelen. Ja, je hebt iets minder tijd voor jezelf overdag en bent vanaf nu intensiever bezig. Maar daar tegenover staat dat ze vaak ook naar de peuterspeelzaal of opvang gaan op bepaalde dagen. En het minder fijne gedrag aan het eind van de middag kan je gelukkig ook opvangen door eerder te gaan eten. Op een gegeven moment ben je er allemaal aan toe.

Het moment dat je kind niet meer wil slapen tussen de middag kan best even wennen zijn. De tijd voor jezelf is weg, je peuter is richting het eind van de middag vaak oververmoeid. Maar als alles weer is gestabiliseerd zal je merken dat het stoppen van het middagslaapje ook weer voordelen heeft. Wanneer merkte jij aan je kind dat hij toe was aan minder slaap overdag? Wanneer stopte het middagdutje helemaal? En hoe pakten jullie dat aan? We lezen je ervaring graag in de reacties!

Schrijf je in voor onze wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je Merel of De Mamagids al op Instagram?

Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.

©Peopleimages – Yuri A – Shutterstock