Wanneer we praten over zwanger zijn en kinderen krijgen, is één periode vaak wat onderbelicht: het ontzwangeren. De negen maanden na je bevalling (al kunnen het er ook meer of minder zijn) kunnen een flinke impact hebben op je gevoelsleven en je fysieke gesteldheid. Hormoonschommelingen zorgen voor wisselende buien, haaruitval en nachtzweten – je ontkomt er bijna niet aan. Om wat meer bekendheid te geven aan ontzwangeren, en met name het mentale gedeelte, besloot ik dit artikel te schrijven. Je vindt hier de info die ik zelf graag vooraf had geweten.
Ontzwangeren: ook mentaal
Wie denkt dat je na een bevalling alleen fysiek moet bijkomen, heeft het mis. De periode van ontzwangeren duurt niet alleen langer dan de periode waarin je navloeit (ca. 6 weken), ook is het een mentale beproeving. Je hoort hier echter (te) weinig over. Regelmatig zien mensen met name deze fysieke zaken als ontzwangeren:
- Vloeien na de bevalling
- Het krimpen van je baarmoeder tot zijn oorspronkelijke formaat
- Haaruitval
- Bekkenklachten die voortvloeien uit de zwangerschap
- Blijvende zwangerschapsdementie
- Incontinentie
De zogeheten ‘negen maanden af’ zijn daarmee eigenlijk al best zwaar.
Hier komt echter ook een mentaal aspect bovenop, waarover hieronder meer. Voor de volledigheid is het goed om te weten dat dit geen medisch artikel is, maar gebaseerd op de ervaring van meerdere vrouwen. Zij gaven mij input om dit stuk te schrijven, aangevuld met hoe ik dit ontzwangeren op mentaal vlak zelf ervoer.
Welke mentale klachten je kan krijgen tijdens het ontzwangeren?
Wennen aan de impact van een baby op je gezin
Waar niemand je echt op kan voorbereiden is hoe je de komst van jullie kleintje verweeft met de praktijk. Je dagelijks leven ligt ineens overhoop, alles wordt gedicteerd door het ritme van je baby. Dit heeft invloed op je eigen dagelijkse leven, de verhoudingen binnen je gezin en je relatie, kortom op alles.
Een simpel tripje naar de supermarkt kan voelen als een hele operatie: heb je de luiertas mee, op tijd gevoed, op tijd verschoond, een extra setje kleding ingepakt? Ook blijk je misschien heel andere ideeën te hebben over de opvoeding dan je partner. Of maakt de nieuwe situatie je onzeker, omdat al die andere moeders het fantastisch lijken te doen en jij maar wat aanrommelt?
Misschien herken je dit niet, omdat het meteen van een leien dakje ging. Maar als je moet wennen aan de nieuwe situatie, jullie nieuwe ritme en de andere verhoudingen, weet dan dat je niet de enige bent.
Je emoties schieten alle kanten uit
Mijn ex vond mijn onvoorspelbare hormonale uitspattingen weleens lastig. Hij is sowieso wat rustiger en minder uitgesproken, maar toen ik moest ontzwangeren voelde ik me helemaal een emotionele stuiterbal. Hij kon me niet peilen. Andersom voelde ik me ook regelmatig onmachtig, omdat ik weinig controle had over mijn gevoelens.
Deze situatie is zowel soms lastig voor je omgeving, maar ook voor jezelf. Niemand vindt het leuk om het ene moment te janken als een klein kind, daarna woedend te worden om iets dat bij nader inzien wel meevalt en je dan een potje schuldig te voelen over beide uitbarstingen. En wat dacht je van schaamte, omdat je net iets te assertief uit je slof schoot? Pas wanneer je reacties gelijkmatiger worden, merk je dat deze fase van het ontzwangeren afneemt.
Mentale klachten die voortvloeien uit de vermoeidheid
Buiten dat het behoorlijk wennen kan zijn aan het leven met een pasgeboren baby, beginnen na een tijdje de niet-geslapen uren ook mee te tellen. Mentaal doet dat namelijk iets met je. Je hebt (fysiek) weinig energie, maar ook in je hoofd merk je daar de effecten van: je raakt sneller overprikkeld en kunt minder hebben. Niet alleen van je partner, maar ook van je pasgeboren baby. Zeker als je onzeker bent of je het wel goed doet allemaal. Tel daar een omgeving bij op die regelmatig informeert of de baby al doorslaapt en het feest is compleet.
Gelukkig is hier wel een oplossing voor. Je kunt bijvoorbeeld slapen als de baby slaapt, de nachten afwisselen met je partner (vanaf het moment dat je gekolfde melk in de koelkast of vriezer hebt of overstapt op flesvoeding) en het huishouden een beetje proberen te negeren.
Paniekaanvallen
Je kunt tijdens het ontzwangeren last krijgen van paniekaanvallen of gevoelens ervaren van angst, onzekerheid en bezorgdheid. De oorzaken?
- Vermoeidheid Doordat je te weinig uitrust en steeds vermoeider raakt, kan je soms minder makkelijk relativeren.
- Vitaminetekort Met name een tekort aan vitamine D kan vervelende en onrustige gevoelens veroorzaken. Je kunt dit laten controleren via de huisarts.
- Kwetsbaarheid In de eerste periode met een pasgeboren baby ben je heel kwetsbaar. Zo voel je je misschien helemaal wanneer je onzeker bent of je het wel goed doet. Ook kunnen (heftige) nieuwsberichten of wereldgebeurtenissen je harder raken dan normaal.
Als je hier last van hebt, probeer er dan met iemand over te praten. Dat anderen deze fase herkennen en je kunnen helpen dit te relativeren, scheelt al de helft. Daarnaast kan het helpen om je bloedwaarden te laten controleren en een nieuwsdieet in te lassen voor jezelf.
Schuldgevoel
Moeders en schuldgevoel… Je kan het overal wel om hebben:
- Dat je bevalling anders liep dan je eigenlijk voor ogen had (zeker als je gevoelsmatig onvoldoende voor jezelf en/of je kindje opkwam).
- De eerste keer als je uit eten gaat nadat je baby geboren is.
- Wanneer je weer gaat werken.
- Je baby (een keer) achterlaten bij oma of het kinderdagverblijf.
- Het feit dat je geniet van je werk.
- Je geeft de andere kinderen gevoelsmatig minder aandacht dan voor de bevalling.
- Dat je je niet aan je eigen voornemens over het ouderschap houdt.
- Je hebt nauwelijks nog energie om gezellig te doen tegen je man.
- Als je met vriendinnen weg bent en je vergeet een paar seconden te denken aan thuis.
Ook dit went vanzelf, maar zeker bij een eerste kindje kan dat schuldgevoel er behoorlijk inhakken. Het liefst zou je alles perfect doen, ondanks dat je best weet dat dit in de praktijk onmogelijk is.
Onzekerheid over je lichaam en uiterlijk
Mistroostig staart je spiegelbeeld terug. Je wallen hebben nog net geen eigen naam, maar zijn behoorlijk permanent inmiddels. Foundation helpt geen zak. Je voelt je een slap aftreksel van je vroegere zelf waar geen kilo make-up tegenop te smeren valt.
En wat dacht je van dat miezerige plukje haar dat na de haaruitval overblijft? Dat je buik flubberig is geworden en sexy lingerie voelt als een kanten vlag op een modderschuit? Of dat je huid wat is gaan hangen omdat je die bergen snoep tijdens de zwangerschap niet kon laten liggen… Sommige vrouwen worden incontinent, anderen kampt met aambeien en weer een ander eindigt met slappe borsten. Of een combinatie.
Dit is absoluut niet bedoeld om je de put (nog verder) in te praten, maar moet jezelf vaak wel weer leren omarmen. En dat kost opnieuw tijd. Misschien de volle negen maanden die je moet ontzwangeren, maar soms meer.
Algeheel gevoel van malaise
Het kan best lastig zijn als je aan het ontzwangeren bent en je eigenlijk rot voelt, maar dit aan niemand wil toegeven. Daar maakte ik me schuldig aan en dat maakte het alleen maar erger. Want het ging helemaal niet zo goed, ik voelde me verschrikkelijk moe, ontheemd, onwennig en doorlopend schuldig. Bovendien lag mijn huishouden op z’n gat, zag mijn lijf er niet uit als mij en kwam ik hele dagen vooral nergens aan toe.
De oplossing is echter eigenlijk best simpel. Vertel eens aan een goede vriendin (met kinderen) hoe je je voelt. Dat je moe wordt van je huilende baby. Of dat je baalt van je hormonen, al die gevoelens of je nieuwe lijf. Wedden dat ze je verhaal herkent? En dat het oplucht om te horen dat je niet de enige bent?
Je hebt geen zin om het huis te verlaten
Cocoonen is kort na de geboorte van je kindje heel normaal. Het heeft ook een functie: je kunt lekker genieten van je baby, wennen aan jullie nieuwe gezinssituatie en aanrommelen in je eigen tempo. Hoort er ook vaak bij. Dit is eigenlijk de enige mentale klacht die opspeelt tijdens het ontzwangeren waar je plezier van kan hebben. Mede om die reden kan het heerlijk zijn om geen kraamvisite te ontvangen en het vierde trimester in acht te nemen.
Houd echter wel in de gaten of het niet overgaat in een vorm van vluchtgedrag, waarbij je het liefst continu thuis bent. In dat geval kan het goed zijn hier professionele hulp bij te zoeken.
Geen last gehad van deze mentale klachten?
Dan heb je vooral geluk.
Een andere keer spelen mentale klachten wel op bij ontzwangeren, maar schuif je ze onder de noemer ‘hoort erbij’. En dat klopt. Het hoort er inderdaad vaak wel bij. Wel kan het fijn zijn om te weten dat wat je voelt niet blijvend is, je absoluut niet de enige bent en dat het doorgaans van tijdelijke aard is. Het krijgen van een kindje is nu eenmaal behoorlijk intensief, zet alles op zijn kop en heeft invloed op je lijf. Dus het is niet gek en zeker ook niet erg dat je tijd nodig hebt om daaraan te wennen.
Hevige mentale klachten tijdens het ontzwangeren
Voel je je verschrikkelijk down, heb je enorme moeite om te wennen, heb je ernstige paniekaanvallen of denk je misschien zelfs aan een postpartum depressie? Dan is het verstandig om dit te bespreken met je huisarts. Vergeet niet dat bepaalde klachten soms kunnen voortkomen uit ijzertekort of een gebrek aan bepaalde vitaminen. Of gewoon omdat je een steuntje in de rug nodig hebt, in de vorm van coaching, gesprekken met een psycholoog of medicatie. Gun jezelf dat.
Zorg daarnaast echt goed voor jezelf, give yourself a break en blijf in gesprek met je partner en eventueel vriendinnen. Op een gegeven moment zal je merken dat de rust terugkeert, zodra de kinderen je minder nodig hebben en jij weer iets meer ruimte ervaart.
Heb jij last gehad van mentale klachten tijdens het ontzwangeren? Of viel dat bij jou reuze mee?
Liefs, Merel
Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?
Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.
Uitgelichte afbeelding ©sutlafk – Shutterstock