Mijn kind moet een bril: waar kan je op letten?

Wanneer je kind een bril nodig heeft, kan dat best even schrikken zijn. Zeker als je niet doorhad dat hij of zij minder scherp zag. Wat volgt is een bezoek aan de opticien, optometrist of oogarts. Hieronder vind je handige informatie voor ouders: waar moet je op letten? Is het slim om een bepaald model kinderbril te kiezen of zijn ze allemaal prima? Wat is eigenlijk het verschil tussen opticien, optometrist en oogarts? En hoe kan je je kind helpen om te zorgen dat zijn zicht niet (veel) verder achteruit gaat?

Moet mijn kind een bril? Verschillende symptomen

Als de ogen van je kind achteruit gaan, zie je vaak eerst een aantal van de volgende symptomen:

• Knijpen met de ogen
• Boeken of speelgoed dichterbij houden
• Hoofdpijnklachten
• Klachten over wazig zien
• Rode of waterige ogen
• Ongebruikelijke (hoofd)houding
• Gevoeligheid voor licht

Uiteraard is een controle bij de opticien of optometrist de beste manier om uitsluitsel te krijgen.

Je kind knijpt met zijn ogen tijdens het televisie kijken of spelen

Kenmerkend voor kinderen die minder goed zien, is dat ze met hun ogen knijpen om te kunnen scherpstellen. Als je vraagt of je kind inderdaad minder goed ziet, bestaat de kans dat hij het ontkent en erop gaat letten. Blijf daarom alert op de momenten dat ze zich ongezien wanen en vraag eens na in de klas hoe het daar gaat.

Opmerkingen van kinderdagopvang, de peuterleidster of juf

In de opvang en het onderwijs zien ze dagelijks talloze kinderen voorbij komen. Bijziendheid wordt hier sneller ontdekt, zeker als bepaalde zaken op het (digi)bord niet goed gelezen kunnen worden. Als de juf of leidster haar zorgen uitspreekt, is het slim even langs de opticien te gaan. Een alternatief? Vraag of je kind van een afstandje het nummerbord van die auto verderop kan lezen.

Hoofdpijnklachten

Slechte ogen zorgen voor hoofdpijnklachten. Je lijf gaat namelijk het mindere zicht compenseren op een andere manier (zoals het eerdergenoemde knijpen met de ogen) en dat kan vervelende hoofdpijn veroorzaken.

Het eerste bezoek aan opticien, optometrist of oogarts voor een kinderbril

Wat is het verschil tussen een opticien, optometrist, orthoptist en de oogarts? Waar moet je naartoe voor de eerste afspraak?

Opticiens zitten in elk dorp of stad stad en je kan hier vrijblijvend naar binnen lopen voor een oogcontrole. Om opticien te worden heb je geen uitgebreide vooropleiding nodig. Dat betekent dus ook dat je soms bij een opticien de verkeerde bril of contactlenzen voorgeschreven kunt krijgen, omdat ze inhoudelijke kennis van het oog missen. Uiteraard gaat het vaak wel goed als je ogen geen bijzonderheden kennen, maar in geval van een cilinder of andere afwijking, geniet een optometrist de voorkeur.

Optometrist is een beschermd beroep. Niet iedereen mag zich zomaar een optometrist noemen en hij/zij gaat verder dan wat de opticien doet. Een optometrist meet je namelijk niet alleen een bril aan, maar kijkt ook hoe gezond je ogen zijn. Zitten er geen krasjes op het hoornvlies? En heb je een bijzonderheid aan je ogen waardoor je niet iedere soort bril of lenzen kan gebruiken?

Orthoptist onderzoekt het gezichtsvermogen vanaf 12 jaar. Je gaat hierheen als je last hebt van scheel kijken, een lui oog of dubbel ziet. Ook hiervoor moet je een speciale opleiding volgen; niet iedereen kan zich zomaar orthoptist noemen.

Oogarts heeft tot slot geneeskunde gestudeerd en zich gespecialiseerd. Hij kijkt naar je kind als fysieke afwijkingen aan het oog zijn die niet alleen met een bril of lenzen op te lossen zijn. Denk aan staar of andere akelige aandoeningen die je liever niet bij je kind constateert. De oogarts is in dit rijtje de enige die operaties uitvoert.

Waar moet je naartoe voor een eerste afspraak?

De eerste afspraak vindt doorgaans plaats bij de opticien of optometrist. Naar een orthoptist of oogarts ga je pas na verwijzing door de huisarts of optometrist. Daarbij geniet de optometrist als gezegd de voorkeur voor een eerste afspraak, ondanks dat een opticien vaak wél volledig vergoed wordt door je aanvullende ziektekostenverzekering. Als er geen bijzonderheden zijn, kan je daarna altijd nog door naar de opticien.

Tip! Vraag na of de optometrist ervaring heeft met kinderen. Het is belangrijk dat als je kind een bril moet, hij op zijn gemak is tijdens de afspraak en heel eerlijk durft te zijn over wat hij ziet en waar hij moeite mee heeft.

Voorzichtigheid geboden bij de opticien

Zelf heb ik slechte ogen, al vanaf een jaar of zeven. Geen verrassing met twee bijziende ouders en een vroege liefde voor lezen. Vanaf het begin ging ik naar de plaatselijke optometrist, maar toen ik zelf mijn bril en lenzen moest betalen besloot ik vanwege het kostenplaatje eens naar de opticien te gaan. Zowel Pearle als Specsavers werden vergoed door de aanvullende verzekering.

Beide keren ging het mis. Bij Pearle kreeg ik zachte lenzen aangemeten van een soort die mijn oog helemaal niet kan verdragen. Specsavers gaf me een bril waardoor ik wekenlang het gevoel had zeeziek te zijn. Bovendien kon ik geen diepte meer zien, wat eigenlijk levensgevaarlijk was met mijn zwangerschap destijds. Inmiddels vertrouw ik alleen de optometrist nog. Weliswaar duurder, maar het is de investering voor mij meer dan waard.

Wat testen ze voor je kind een bril krijgt en hoe kan jij je voorbereiden?

Het is belangrijk dat je een fijne klik voelt met de optometrist. Je kind krijgt voor het eerst een bril en dat kan best een spannende ervaring zijn. Je zult een aantal vragen moeten beantwoorden (samen met je kind). Door je hierop voor te bereiden, kan je tijdens de afspraak zoveel mogelijk vertellen over de situatie:

• Wanneer je constateerde dat de ogen van je kind slecht(er) waren dan voorheen.
• Op welke momenten de klachten vooral optreden.
• Of je kind vaak naar beeldschermen kijkt of juist meer buiten speelt.
• Hoe (on)zeker je kind is tijdens sporten: merk je dat hij het spannend vindt om op hoogte te staan of valt dat wel mee?
• Welke medische geschiedenis je kind heeft.
• Hoe je kind het zelf vindt dat hij een bril krijgt.

Daarnaast worden zijn ogen opgemeten met professionele apparatuur. Zo zal je kind plaatjes moeten bekijken of letters moeten opnoemen met glaasjes van wisselende sterkte. En er wordt een automatische opname gedaan om de vermoedelijke sterkte te kunnen bepalen. Soms krijg je ook een vloeistof in je oog om de pupil te verwijden. Hierdoor kan de optometrist de binnenkant van het oog beter onderzoeken.

Let erop dat de optometrist je kind bij elke stap duidelijk vertelt wat er gaat gebeuren en stel al je vragen. Het is belangrijk dat jullie met een goed gevoel de deur weer uitlopen na afloop.

Wat is het verschil tussen verziend en bijziend?

Verziend houdt in dat je alles dat verder weg is scherp ziet. In dit geval heeft je kind een leesbril nodig (met plusglazen).

Bijziendheid (of myopie) betekent juist dat je kind dichterbij scherp ziet en ver weg minder. Dit is de meest voorkomende oogafwijking bij kinderen en je krijgt dan een bril met min-glazen.

Welk type kinderbril past bij je kind?

Een aantal kenmerken waaraan kinderbrillen moeten voldoen:

• Het juiste formaat bril
• Krasbestendige glazen van kunststof (voordeel: aanzienlijk minder kans op breuk)
• UV-bescherming
• Ontspiegelde glazen
• De kinderbril moet lekker zitten op het hoofd (een goede optometrist controleert dit uitgebreid)
• Je kind moet blij zijn met zijn nieuwe bril

Een one-fits-all model is er niet voor kinderen. Zoals bij volwassenen, geldt ook voor je kind dat bij de een een rond brilletje leuk staat en de ander juist de meer vierkante modellen. Kijk vooral ook naar hoe je zoon of dochter reageert. Hij of zij moet zich er natuurlijk fijn bij voelen.

Enkele tips om de juiste bril te kiezen voor je kind:

• Kijk vanaf een afstandje hoe de bril staat. Zo kan een lichter montuur van een kinderbril het gezicht van je zoon of dochter onbedoeld flets maken en een te donkere kleur juist hard.
• Laat je kind eens omhoog en omlaag kijken. Ziet hij het montuur zitten of heeft hij daar geen last van?
• Als jullie een keus hebben gemaakt, laat de bril dan goed afstellen zodat hij niet van de neus zakt.

Houd verder de oogcontroles voor je kind goed bij. Als hij een bril draagt, is het belangrijk dat de sterkte van de glazen klopt. Is dit namelijk niet het geval, dan kan je kind last krijgen van klachten als hoofdpijn, vermoeidheid en duizeligheid. En omdat je ogen groeien, net als je lijf, kan de sterkte door de jaren heen fluctueren.

Toename kinderen met myopie (bijziendheid)

Bijna één op de vier kinderen bijziend

Of je bijziend wordt, is vaak erfelijk bepaald. In welke mate heb je tot op zekere hoogte zelf in de hand. Belangrijke oorzaken voor bijziendheid (of myopie) zijn veelvuldig lezen of te veel schermtijd krijgen, zoals je in het rapport van Iene Miene Media (2023) kunt lezen. Doordat kinderen de afgelopen jaren meer achter hun tablets, telefoons en televisie zaten, is de hoeveelheid kinderen met bijziendheid gestegen. Inmiddels wordt zelfs bijna één op de vier kinderen bijziend. Voor kinderen met -6 of hoger is de kans maar liefst 33% dat ze later ernstig slechtziend of zelfs blind worden, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Erger voorkomen is dus wenselijk.

Neemt dit aantal toe ten opzichte van vroeger?

Voor wie zich afvraagt of dit erger is dan vroeger? Ja, zeker. Zo vertelt hoogleraar epidemiologie en genetica van oogziekten Caroline Klaver (Erasmus MC) in dit laatste artikel dat je de toename vooral ziet door te kijken naar verschillende generaties. Bijziendheid komt bij zestigers voor bij één op de vier, bij twintigers is dit al één op de twee. De kans is aannemelijk dat dit aantal blijft stijgen als we hier niets aan doen.

Computer Vision Syndrome (CVS)

Behalve de toegenomen bijziendheid kan het veelvuldige beeldschermgebruik onder zowel kinderen als volwassenen ook leiden tot CVS: Computer Vision Syndroom. Symptomen hiervan zijn oogvermoeidheid, droge ogen, hoofdpijn, spanning in je nek en schouders en lichtschuwheid. Wanneer je deze symptomen bij je kind ervaart, neem dan contact op met een deskundige om hier eens naar te laten kijken. Gelukkig kan je dan met wat aanpassingen de klachten verminderen.

Ergere bijziendheid voorkomen?

Gedeeltelijk is het achteruit gaan van de ogen onoverkomelijk. Maar er zijn zeker een aantal dingen die je zelf kunt doen om verslechtering te beperken:

• Je ogen trainen
• Opletten dat je kind niet continu achter een beeldscherm zit
• Lekker veel buiten spelen is gezond voor je kind, maar zeker ook voor zijn ogen
• Ontspannen lezen: zodra je je moet inspannen om iets te lezen, kost het meer moeite en is het dus slechter voor je ogen
• Zorg voor goede verlichting (bij voorkeur natuurlijk licht) in huis
• Voldoende voedingsmiddelen eten die veel Omega-3 bevatten (of supplementen slikken)
• Draag een zonnebril met UV-bescherming
• Voldoende slapen

Verder wordt de 20-20-2 regel aangeraden voor kinderen die veel achter een beeldscherm zitten of regelmatig lezen: 20 minuten boek-/schermtijd, 20 seconden in de verte kijken en 2 uur per dag buiten spelen. Verder is een minimale afstand van dertig centimeter tot het beeldscherm of boek aan te raden.

Moet jouw kind ook een bril of heeft hij er al een? Hoe kwamen jullie erachter dat hij minder scherp zag? Laat het ons weten in de reacties!

Liefs, Merel

Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?

Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.

Uitgelichte afbeelding ©Peopleimages.com – Yuri A – Shutterstock