Op de kleuterleeftijd leren kinderen op een andere manier nadenken over het leven. De dood hoort hier onlosmakelijk bij – al dan niet doordat ze hier indirect mee te maken krijgen. Maar hoe vertel je nu eigenlijk over de dood? Wat is de dood voor jullie? Hoe ga je ermee om als ze bang zijn dat jij komt te overlijden? In dit artikel vind je handige tips voor een goed gesprek over de dood, wat daarna komt en fijne boekjes om voor te lezen.
Wat is de dood voor jullie?
Voor je een gesprek start met je kind is het goed om eens dieper na te denken over dit onderwerp. Wat is ‘de dood’ precies voor jullie? Geloof je in God, Allah of een andere hogere macht, dan is dat je beginpunt. Wanneer je gelooft dat je na de dood overgaat naar Het Licht of terug naar de Bron waar we allemaal vandaan komen, heb je ook een leidraad. En een ander gelooft dat er niks meer is na de dood. Het leven is klaar, jij verwordt tot stof en het enige dat je achterlaat zijn je kinderen en de herinneringen.
Hoe je ook in het leven (en wat daarna komt) staat, het is goed om dit voor jezelf ook helder te hebben. Alleen op die manier kan je goed overbrengen aan je kind waar jij precies in gelooft.
Wanneer start je een gesprek over de dood?
Kinderen krijgen op een gegeven moment vanzelf te maken met de dood. Daarbij beginnen ze vanaf de kleuterleeftijd steeds beter te begrijpen wat het nu eigenlijk inhoudt. Het gesprek komt daardoor vanzelf wel, vaak wanneer ze meer willen weten. Of het nu voorkomt doordat een huisdier overlijdt, jullie een dood vogeltje zien liggen op straat of door die rouwstoet die voorbij rijdt – dit soort situaties roepen vragen op over de dood en wat het precies inhoudt.
Wat vertel je wel en niet over de dood?
Maak het concreet
Het voorstellingsvermogen van jonge kinderen is heel concreet. Wanneer je vertelt dat opa in diepe slaap is, maakt het hen wellicht bang om zelf te gaan slapen. Zeg je dat oma tegenwoordig een sterretje is, dan geloven ze ook dat heilig. Om die reden is het belangrijk dat je redelijk letterlijk uitlegt wat de dood inhoudt: je hart stopt ermee, je lijf werkt niet meer en je kan dan ook niks meer voelen.
Is er leven na de dood?
Vanuit je eigen visie kan je vervolgens ook praten over het leven na de dood. Stel je je dat voor als de hemel? Heb je het idee dat zielen elkaar na de dood ontmoeten? Of geloof je dat dit het is? Je kunt het gesprek met je kind open ingaan: hoe denkt hij dat het is na het overlijden van een dierbare? Gelooft je kind in de hemel of het hiernamaals? Dan is het wellicht een fijn idee dat jullie geliefde opa of oma daar nu is en op jullie wacht. Maar ook als je ervan overtuigd bent dat alles stopt wanneer je leven eindigt, kan je erop wijzen dat je lijf na de dood in principe vergaat en weer wordt teruggegeven aan de aarde als energie- of voedselbron.
Het verwerken van een overlijden met je kind
Neem je een kind mee naar de uitvaart?
Kinderen kunnen het prima aan om mee te gaan naar een uitvaart. Het zou zelfs goed zijn voor hun verwerking, menen deskundigen. Mits de overige nabestaanden het ermee eens zijn dat je je (jonge) kind meeneemt naar de crematie of begrafenis, kan het voor kinderen helend werken. Op die manier geef je hen een moment waarop ze afscheid kunnen nemen van jullie dierbare.
Meer over dit onderwerp lees je in dit artikel: (Jonge) kinderen meenemen naar uitvaart: tips+ervaring
Samen stilstaan bij het verlies
Zolang je niet hele dagen huilt, is het prima om je tranen te tonen aan je kind. Verdriet mag er zijn. Je mist een dierbare, de gezellige momenten samen, knuffels, spontaan kunnen langsgaan… Zet nog eens dat ene speciale liedje op en haal samen herinneringen op. Negeer niet wat er is gebeurd, zodat je kindje zich vrij genoeg voelt om zijn gevoel met je te kunnen delen.
Stel vragen aan je kindje
Misschien houdt je kindje het liefst al zijn zorgen voor zichzelf. Wanneer je zelf genoeg verdriet hebt, zie je dat niet altijd. Daarom kan het fijn zijn om eens wat vragen te stellen. Bijvoorbeeld of ze het een gek idee vinden dat iemand is overleden. Wie weet lopen ze wel rond met de gedachte dat het jou ook ieder moment zou kunnen overkomen. Of dat ze zelf op een goede dag niet meer wakker worden. Door tussen de bedrijven door te informeren, kan je soms een heleboel te weten komen.
Lees boekjes over de dood met je kind
Er zijn verschillende leesboekjes voor kinderen. Hierin staat in kindertaal beschreven wat de dood inhoudt. Door voor te lezen, maak je het bespreekbaar en misschien zelfs iets begrijpelijker. In onderstaand overzicht vind je bovendien enkele boeken waarin staat hoe je als ouders kunt omgaan met onderwerpen als rouw, de uitvaart, overlijden en herdenken.
Hoe ga je om met de angst dat jij ook doodgaat?
Kennis nemen van de dood kan leiden tot een angst dat jij binnen afzienbare tijd doodgaat, ‘want jij bent ook al oud’. Niet alleen een lekkere opsteker voor je zelfvertrouwen 😉 ook is dit best een lastige opmerking. We weten immers allemaal dat het leven zomaar kan omslaan, zelfs als je daar eigenlijk liever niet bij stilstaat. Daarbij kan het zomaar zijn dat ze met deze redenatie komen, doordat de ouder van een vriendje is overleden. En wat dacht je van een overleden kindje? Beweren dat je pas doodgaat als je heel oud bent, is dan niet langer houdbaar.
Erken daarom de gevoelens van je kind. Het blijft altijd goed om erop te wijzen dat de kans heel klein is dat ouders al zo vroeg doodgaan en dat je van plan bent te blijven hangen tot je minstens tachtig bent. Mocht je kind alsnog concrete angsten hebben, dan kan je doorvragen waar het hem in zit. Zijn ze bang dat ze moeten verhuizen als je doodgaat? Of hebben ze een andere ‘kinderangst’? Als je weet wat er speelt, kan je helpen de angst weg te nemen. Lees verder vooral ook dit artikel, waarin handige tips staan.
Leestips over de dood
Bespreken jullie de dood thuis? Vind je het een lastig onderwerp of kan je er gemakkelijk over praten? We zijn benieuwd naar jullie opvattingen en ervaringen. Deel je het met ons in de reacties?
Schrijf je in voor onze wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je Merel of De Mamagids al op Instagram?
Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.
©siro46 – Shutterstock
