Bijna elke vrouw wordt op een gegeven moment ongesteld. Maar wanneer? Hoe bereid je je dochter voor op haar eerste menstruatie en welke informatie is belangrijk om met haar te delen? De menstruatiecyclus is een belangrijk onderdeel van de seksuele voorlichting – het liefst voor je dochter voor het eerst ongesteld wordt. In dit artikel lees je handige informatie, tips en de verschillende mogelijkheden op het gebied van menstruatieartikelen.
De eerste menstruatie van je dochter
Hoe en wanneer bespreek je de eerste menstruatie?
De eerste menstruatie is een belangrijk onderwerp om te bespreken met je dochter (en zoon). Tussen de bedrijven door kan je al wat vertellen. Maar de prepuberteit, zo rond 8-9 jaar oud, is een geschikt moment om een meer voorbereidend gesprek te hebben met elkaar. Dat helpt je dochter om zich voor te bereiden op de menstruatie.
Hoe je dit onderwerp ter sprake brengt? Er een officieel moment van maken, kan ongemakkelijk zijn. Zeker wanneer schaamte de kop op steekt, iets dat in de prepuberteit vaker gebeurt. Een gesprek over kinderen krijgen, tijdens het winkelen of wanneer je iets leest over een nieuw menstruatieproduct kan een mooie invalshoek zijn. Openheid is daarbij belangrijk. Menstrueren hoort bij je vrouwelijkheid en is heel normaal.
Voor jou als ouder Zorg dat je op de hoogte bent van eventuele problemen in de familie. Heeft iemand PCOS? Komt amenorroe of endometriose voor in de familie? Of was iemand opvallend laat? Onregelmatig? Je hoeft je dochter niet onnodig ongerust te maken voor ze ongesteld wordt, maar het is voor jezelf handig om het in de gaten te houden.
Open houding over de ongesteldheid
We leven in een maatschappij waarin voor sommigen de menstruatie nog steeds taboe is. Dat begint vaak thuis. Door naar je dochter toe te benadrukken dat menstrueren gezond is en een natuurlijk proces, help je haar om een open houding te ontwikkelen ten opzichte van haar naderende ongesteldheid.
Wat is belangrijk om te weten?
Voor je het gesprek aan gaat, is het fijn om voor jezelf ook de feiten op een rij te hebben. Zo heb je alle antwoorden op de mogelijke vragen van je dochter:
- Wat is je menstruatie precies? Wat betekent ovulatie en waardoor kan je zwanger raken na je eerste ongesteldheid?
- Hoelang duurt een menstruatie gemiddeld?
- Wat is ‘niet normaal’?
- Hoe zit het met ongesteldheid, ongewenste zwangerschappen en SOA’s?
- Welke menstruatieproducten zijn er op de markt?
- Praktische tips voor wanneer ze voor het eerst ongesteld wordt
De antwoorden op bovenstaande vragen staan hieronder, zodat je alles eerst voor jezelf rustig kan nalezen. En vergeet ook niet te informeren wat ze zelf al weet over het onderwerp. Of misschien heeft ze specifieke vragen voor je? Probeer er echt een gesprek van te maken en geen monoloog.
Wanneer begint je eerste menstruatie? Wat houdt het in en wat is een ovulatie precies?
Dit gebeurt er in je lichaam
Maandelijks rijpt een eicel in één van je twee eileiders. Wanneer deze loskomt (de ovulatie of eisprong) en niet bevrucht wordt, zal je lichaam hem afstoten middels de menstruatie. In je baarmoeder zit namelijk slijmvlies. Bevruchte eitjes nestelen zich in dit slijmvlies en zo kan een zwangerschap ontstaan. Bij een meisje van 12-14 mag je toch hopen dat hier geen sprake van is en dat het eitje dus maandelijks samen met het onbruikbare slijmvlies en bloed (want: geen zwangerschap) wordt afgestoten via de vagina. in sommige gevallen rijpen er twee eitjes. Dit kan leiden tot een twee-eiige tweeling wanneer beide eitjes bevrucht worden. Deze tweelingzwangerschappen kunnen erfelijk zijn en samenhangen met de leeftijd.
Ongesteldheid en de gemiddelde leeftijd, cyclusduur en menstruatie
Gemiddeld worden meisjes voor het eerst ongesteld tussen hun elfde en zestiende jaar. Dit gebeurt tijdens de puberteit en wordt vaak gezien als het officiële begin. Elke cyclus duurt gemiddeld 28-31 dagen en je menstruatie zo’n 4-5 dagen. Dit stopt pas wanneer je in de overgang komt.
Toch is het goed om te benadrukken dat dit gemiddelden zijn. Het is niet erg als je iets eerder of later bent en de menstruatie korter of langer duurt. Ieder lichaam is anders. Mocht je het niet vertrouwen, ga dan even langs de huisarts voor een gesprek en eventueel vervolgonderzoek. Zeker wanneer bepaalde aandoeningen in de familie voorkomen die verband houden met verminderde vruchtbaarheid.
Hoe merk je dat de eerste ongesteldheid van je dochter eraan komt?
Voordat je dochter voor het eerst ongesteld wordt, zijn er bepaalde kenmerken waaraan je kan merken dat het eraan komt. Meisjes krijgen okselhaar, schaamhaar, hun borsten beginnen te groeien en ze zullen voor het eerst afscheiding krijgen. Dat laatste wordt meer naarmate ze richting hun eerste ongesteldheid gaan.
Symptomen van de (eerste) menstruatie
- Lichte gewichtstoename
- Buikpijn (redelijk specifiek, onderin)
- Gevoelige borsten
- Vermoeidheid
- Hoofdpijn
- Algehele malaise
- Enorme trek in zoetigheid en/of vet
Waarop moet je alert zijn?
Over het algemeen verloopt alles ‘gewoon’ bij je dochter en zal ze op een gegeven moment tussen haar elfde en zestiende voor het eerst ongesteld worden. Maar er zijn situaties waarin het anders loopt.
Je dochter wordt maar niet ongesteld
Als je dochter al veertien jaar is en nog nauwelijks borstgroei of schaamhaar heeft, kan het zijn dat ze last heeft van een vertraagde puberteit. Bloedonderzoek kan meer informatie verschaffen.
Ben je al zestien geweest en nog niet voor het eerst ongesteld geweest? Dan is het verstandig naar de huisarts te gaan. Je noemt dit primaire amenorroe (het uitblijven van de eerste ongesteldheid). Ook als er sprake is van de zogeheten secundaire amenorroe (minimaal zes maanden tussen twee menstruatiecycli) is het verstandig contact op te nemen met je huisarts. Eventueel onderzoek bij de gynaecoloog kan meer vertellen over de oorzaak.
Zware menstruatieklachten
Bij heftig bloedverlies tijdens de menstruatie (menorragie) moet je ook altijd alert zijn. Zeker als endometriose in de familie voorkomt. Het nadeel van een heftige ongesteldheid is namelijk dat je er bloedarmoede door kunt krijgen. Let dus goed op als je dochter voor het eerst ongesteld wordt. Klaagt ze over hevige buikkrampen, doorlekken, ernstig bloedverlies en of flinke vermoeidheid? Dan is het altijd verstandig even aan de bel te trekken bij een deskundige. Deze kan onderzoeken wat de oorzaak is.
Meer lezen over endometriose? Lotte Petersen schreef het boek Endo en zo over haar zoektocht over leven met endometriose. Met humor, maar ook heel praktische tips. Dit boek is gratis te downloaden voor KOBO Plus leden.
Hoe zit het met ongesteldheid, zwangerschappen en SOA’s?
Hoewel je dochter hopelijk nog niet seksueel actief is wanneer ze nog voor het eerst ongesteld wordt, is het wel slim hier vast over te praten. Vertel dat een vrouw vanaf het moment dat ze menstrueert zwanger kan raken. En dat wanneer je dochter aan de pil gaat, deze niet beschermt tegen SOA’s. Vaak zijn er nog zoveel onduidelijkheden op die leeftijd.
Vind je het lastig om te vertellen? Dan zijn onderstaande boeken heel handig om ze alle ins en outs over seksualiteit mee te geven en de mysteries rondom ongesteldheid, zwangerschappen en SOA’s uit de weg te ruimen.
- Lijfboek voor powergirls van Sanderijn van der Doef en Ellen Laan
- Ben je ongesteld ofzo? van Honorata van den Akker, met persoonlijke verhalen van o.a. Vera Camilla, Teske de Schepper en Marie Lotte Hagen
- Cyclus Superster van Milli Hill
- Period Talk: FAQ over menstruatie van Sofie Vanherpe
- Mooi rood is niet lelijk van Paula Kragten
Welke menstruatieproducten zijn er op de markt?
Er zijn verschillende manieren om om te gaan met je menstruatie. Hieronder een uitgebreide lijst. Geef je dochter mee dat ze iets uitkiest waarbij zij zich prettig voelt. Jullie kunnen bijvoorbeeld uitzoeken welke voor- en nadelen aan de verschillende opties kleven en zo uitzoeken wat bij haar past. Je kunt als moeder natuurlijk ook een beetje bij helpen door te vertellen over jouw ervaring.
Maandverband (en inlegkruisjes)
Als je dochter voor het eerst ongesteld wordt, is maandverband het makkelijkst om te gebruiken. Je kan haar er eentje geven zodat ze ermee kan oefenen, maar dat hoeft niet per se. Op zich volstaat een snelle uitleg. Het prettige aan maandverband is dat je er niets voor hoeft in te brengen. Daarbij is het makkelijk dat je kan zien wanneer je ze moet vervangen, anders dan bij tampons. Nadeel is dat je niet met maandverband kan zwemmen en dat niet iedereen het fijn vindt zitten.
Groen alternatief: maandverband van biologisch katoen.
(Biologische) tampons
Geregeld lees je op internet berichten over de schadelijkheid van tampons. Vrouwen die ze massaal afzweren omdat ze asbest zouden bevatten en kankerverwekkend zijn. Inmiddels zijn er officiële onderzoeken gedaan waaruit naar voren kwam dat deze uitspraken niet kloppen. Dat neemt echter niet weg dat het niet zo gek is om een biologisch alternatief aan te bieden, zoals Yoni. Deze zijn gemaakt van biologisch, fairtrade katoen. Wel iets duurder, maar beter voor het milieu.
Sponsje
Een relatief minder bekend product is het zogeheten ‘sponsje’ van producenten als Beppy. Dit is een soort hypo-allergene tampon (gemaakt van syntethisch materiaal) die is ontwikkeld door gynaecologen. Hij past zich volledig aan je lichaam aan, kan worden gebruikt tijdens de seks, zwemmen of sauna en het is onzichtbaar omdat ze geen touwtje hebben. De Beppy tampons zijn een stuk duurder dan de normale variant (€ 18,89 per acht), maar je zou ze kunnen aanschaffen voor de seks – zoals één van de reviewers op de website ook benoemt. Dit bijzondere sponsje moet om de maximaal acht uur worden vervangen en is niet herbruikbaar. Daarmee is dit dus een dure, milieuonvriendelijke keus.
Nieuwsgierig? Lees dan hier de Beppy review van Serena op Beautylab.
Wasbaar maandverband
Een milieuvriendelijk alternatief voor wegwerptampons en -maandverband is de wasbare variant. De manier waarop je het gebruikt is eigenlijk gelijk aan wasbare luiers. Na gebruik spoel je ze schoon met koud water en daarna doe je ze in de was op veertig graden. Ze bevatten bovendien geen chemische stoffen en worden regelmatig gemaakt van bamboe, dat iets minder belastend is voor het milieu dan katoen. Als je dochter milieubewust is en vanaf haar eerste menstruatie gelijk een goed product wil kopen, dan is dit zeker een idee. Ze gaan 1-5 jaar mee.
Wasbare tampons
Naast wasbaar maandverband kan je ook kiezen voor wasbare tampons. Deze werken in principe net als wasbaar maandverband: je spoelt ze uit met koud water na gebruik en doet ze daarna in de was op zestig graden. Ze bevatten geen chemicaliën en zijn, vanwege de keus voor biologisch katoen, iets beter voor het milieu. Als het bij je past, kan dit een prima oplossing zijn. Ook als alternatief voor de dagen waarop je geen maandverband zou willen gebruiken.
Menstruatiecup
De menstruatiecup is vaak gemaakt van rubber, siliconen of TPE. Hij gaat lang mee, is beter voor het milieu (je bespaart er een berg wegwerptampons en -maandverband mee) en ook een stuk goedkoper. Hoewel de menstruatiecup niet aan te raden is voor de eerste menstruatie van je dochter, kan je haar wel vertellen over het bestaan. Misschien vindt ze het op termijn wel een fijn alternatief. Hier heb je trouwens ook een wegwerpvariant voor, maar als je dan toch een cup gebruikt kan je net zo goed de milieuvriendelijke variant kiezen.
Menstruatieondergoed
De laatste jaren is menstruatieondergoed steeds populairder geworden. Wie het probeert, is vaak om en zelfs Hema en Zeeman hebben het tegenwoordig in hun assortiment. Het voordeel van menstruatieondergoed is dat het doorgaans meer bloed opvangt dan maandverband en tampons. Daardoor is de kans kleiner op doorlekken. Het ruikt niet, gaat langer mee (5-10 jaar) en is dus beter voor het milieu. En tegenwoordig ziet het er gewoon normaal uit, dus je dochter hoeft zich niet ongemakkelijk te voelen tijdens de gymles of in het zwembad. In deze review lees je meer over het gebruik van menstruatie ondergoed en de voordelen.
Je kunt eventueel ook menstruatie zwemkleding kopen.
Praktische tips voor de eerste menstruatie van je dochter
- Geef je dochter een klein tasje mee naar school voordat ze voor het eerst ongesteld wordt. Mocht dat op school gebeuren dan heeft ze altijd een EHBO-kitje bij zich. Stop er maandverband in, een tampon of menstruatie ondergoed, paracetamol en eventueel een schone onderbroek.
- Bied haar de ruimte om rust te nemen tijdens de ongesteldheid. Zo leer je haar meteen te luisteren naar haar lichaam, ook tijdens deze tijd van de maand – wanneer je het misschien nog wel meer nodig hebt.
- Je kan een aantal websites voor haar opschrijven waar ze antwoorden kan vinden op al haar vragen, mocht ze het ongemakkelijk vinden met jou te praten.
De eerste keer dat je dochter ongesteld wordt, heeft best wel wat voeten in aarde. Je kleine meisje maakt weer een stap richting de volwassenheid. Met de juiste voorlichting en het gevoel dat ze met vragen bij je terecht kan, help je haar het minder ongemakkelijk te vinden. Hoe bereiden jullie je voor op de eerste menstruatie? Praat je er makkelijk over? Of vind je het vooral lastig dat ze ineens ‘echt’ groot wordt?
Liefs, Merel
Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?
Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.
Dit artikel bevat een of meerdere affiliate links. Van elke aankoop die je doet via deze link(s) krijgen wij een klein percentage. Jij betaalt hiervoor uiteraard niets extra’s, maar je helpt ons een klein handje. Daarbij doen we regelmatig een donatie aan goede doelen als De Voedselbank, het Alzheimer Fonds of KWF. Mocht je dus een aankoop doen, dan willen we je hierbij heel graag bedanken!
Uitgelichte afbeelding ©Pixel-Shot – Shutterstock