In dit artikel vind je alles over borstvoeding. Van kolfrecht tot waarom je zou kunnen twijfelen, wat je kan doen tegen stuwing maar ook waarom borstvoeding soms moeilijk is. Kortom: bergen vol tips en informatie!
Alles wat je moet weten over borstvoeding
‘Weet je al of je borstvoeding wil gaan geven?’ De verloskundige keek me afwachtend aan. Ik mopperde dat ik alleen ging voor de colostrum dit keer – de eerste melk die je geeft. ‘Ik heb er gewoon geen zin in ook,’ besloot ik mijn relaas en daarmee was de kous af. Dacht ik. Bij Rose vond ik de borstvoedingsperiode namelijk verschrikkelijk en ik wilde na twee zwangerschappen kort op elkaar en een berg fysieke klachten gewoon mijn lijf weer terug.
Uiteindelijk hield ik het toch twee jaar vol. Wat ik in die periode echter miste op internet, was een overzichtelijk artikel met informatie voor de middenmoot. Moeders die het geven van borstvoeding soms helemaal niet genieten vinden. Of die het soms ook maar gewoon doen uit plichtsgevoel, omdat ze het idee hebben dat het van ze wordt verwacht. Op De Mamagids staan veel artikelen over borstvoeding. Die heb ik allemaal gebundeld in dit overzichtsstuk, aangevuld met handige tips voor twijfelaars, flesgevers, moeders met schuldgevoel en de overtuigde liefhebbers van borstvoeding. Omdat we er allemaal mogen zijn, zonder dat het hoeft te leiden tot een nare discussie.
Informatie over borstvoeding tijdens de zwangerschap
Wanneer je zwanger bent, bereid je je vaak al voor op de keuze: ga je voor borstvoeding of flesvoeding? Je krijgt informatie mee bij de verloskundige en hebt thuis alle tijd om hierover na te denken. Waar je bij zou kunnen stilstaan:
- In hoeverre lijkt het je een prettig idee om straks borstvoeding te geven?
- Bereid jezelf ook voor op de minder romantische kant van het geven van borstvoeding (zo kunnen de eerste weken behoorlijk pijnlijk zijn en verbruiken de slapeloze nachten veel energie; als je dit niet kan delen met je partner kan het een intensieve tijd zijn. Jij weet zelf het best of je dit kunt en wil opbrengen)
- Zet de voor- en nadelen tegenover elkaar en weeg af wat bij jullie gezinssituatie en jouw wensen past.
Melk lekken tijdens de zwangerschap
Wist je dat je al tijdens je zwangerschap melk kan lekken? De eerste melk die je geeft, heet colostrum. Dat is een hele rijke melk waarin veel voedings- en antistoffen zitten om je baby na zijn geboorte optimaal te kunnen beschermen. Normaal gesproken maak je deze colostrum pas aan wanneer je bevalt, maar het kan zomaar dat je al melk lekt terwijl je nog in verwachting bent. Je kunt dit opvangen met zoogkompressen in je beha. Na de bevalling kan je gewoon starten met het geven van borstvoeding.
Voorlichting over borstvoeding
Veel verloskundigenpraktijken werken nauw samen met een lactatiekundige. Zij (of hij) zal je vooraf veel kunnen vertellen over borstvoeding. Ben je onzeker, heb je inhoudelijke vragen of twijfel je enorm? Dan kan het zeker verstandig zijn om vooraf naar een voorlichtingsavond te gaan. Je kunt hier altijd naar vragen tijdens een controleafspraak bij de verloskundige.
Daarnaast kan het helpen als je jezelf vooraf inleest op internet. Handige websites over dit onderwerp:
Wel zal je op bovenstaande sites soms een wat dwingende toon terugvinden. Het mag duidelijk zijn dat Borstvoeding.com en LaLecheLeague behoorlijk pro borstvoeding zijn. Afhankelijk van hoe je erin staat, kan dat soms onzekerheid veroorzaken (als je niet zo enthousiast bent als de schrijfster), maar tegelijkertijd kan het ook veel van je vragen wegnemen. Daarom zijn beide websites alsnog enorm waardevol.
Tot slot is er tijdens de Nationale Borstvoedingsweek heel veel informatie verkrijgbaar. In die week staan we bewust stil bij het geven van borstvoeding, de knelpunten, hindernissen, tegenslagen en natuurlijk positieve verhalen.
Direct na de bevalling starten met flesvoeding
Sommige vrouwen hebben echter geen keus. Wanneer je zware medicatie slikt, borstvoeding als traumatisch ervaart of er heftige klachten bij komen kijken, start je na de bevalling met flesvoeding. Het is dan ook slim je hierop voor te bereiden. In overleg met je huisarts en verloskundige kan je medicijnen voorgeschreven krijgen die je helpen de productie van borstvoeding af te remmen.
Een belangrijke tip om mee te nemen, is dat je ook flesvoeding kunt geven naar behoefte – precies zoals de borstvoeding ook werkt. In het artikel vind je tips en meer informatie over hoe dat dan werkt.
Beginnen met borstvoeding
De eerste keer borstvoeding geven: pijnlijk
Ik weet nog zo goed hoe ik van mijn roze wolk afviel toen ik mijn dochter voor de eerste keer aanlegde. ‘Een natuurtalent,’ noemde de kraamverzorgster me. Intussen zakte ik door de grond van de pijn. Het keiharde zuigen aan je gevoelige tepel is niet per se iets dat ik zou omschrijven als het mooiste moment in mijn leven. Zacht uitgedrukt.
Je kan, kortom, best even schrikken. Want hoewel niet elke vrouw last heeft van pijnlijke borsten en het bij sommige moeders écht heel natuurlijk gaat, kan je je er best op verkijken. En dat is goed om vooraf al te weten. Door jezelf goed én realistisch voor te bereiden, is de kans groter dat je het langer volhoudt.
Heb ik wel genoeg melk?
Eigenlijk mag je er vanuit gaan dat vrijwel elke vrouw voldoende melk aanmaakt om borstvoeding te kunnen geven aan haar kindje. Waar het niet lukt, spreek je echt over uitzonderingen. Dat neemt niet weg dat je enorm onzeker kunt zijn. Want als je kolft, komt er misschien maar twintig milliliter uit.
Toch mag je dat laatste niet als meetpunt nemen. Kolven is een aparte tak van sport en waar sommige vrouwen liters weg tanken, lukt het bij anderen helemaal niet. Dat betekent echter niet dat je daadwerkelijk onvoldoende melk aanmaakt voor jullie kindje. Wat je baby bij je drinkt is eigenlijk alleen goed te meten door hem voor en na de voeding te wegen.
Stuwing: wat moet je doen?
Stuwing houdt in dat je borsten enkele dagen na de bevalling opzwellen, omdat je nu de echte moedermelk gaat produceren. Bovendien neemt de bloedtoevoer toe. Dat gaat echter niet zonder slag of stoot. Je borsten groeien makkelijk een paar cupmaten en dat kan behoorlijk pijnlijk zijn. Er zijn gelukkig een paar manieren om de pijn te verlichten:
- Een warme douche nemen en de overtollige melk uit je borsten masseren
- Leg je kindje vaker aan en zorg dat hij je borst leegdrinkt
- Kolf de overtollige voeding af
- Sla geen enkele voeding over (zowel overdag als ’s nachts)
- Koel je borsten met appelstroop of gekneusde koolbladeren
- Gebruik een warmte kompres (zoals een luier met heet water)
De laatste tips staan verder uitgelegd in bovengenoemd artikel over stuwing. Hierin lees je ook wanneer je koude middelen gebruikt en wanneer juist de warme. Doet het nu echt veel pijn? Dan mag je best paracetamol slikken.
Borstontsteking: wat is het en waarom moet je ermee uitkijken?
Soms gebeurt het dat (vaak tijdens de stuwing) er melk achterblijft in een melkkanaaltje. Dit kan een verstopt melkkanaaltje opleveren (te herkennen aan een rode, pijnlijke plek op je borst). Als je deze onbehandeld laat, kan hij overgaan in een borstontsteking. Daarbij krijg je ook koorts en doet het aanleggen enorm veel pijn.
Over het algemeen gaan beide klachten weer over, maar het is belangrijk er wel alert op te blijven. De behandeling is eigenlijk niet heel anders dan bij stuwing. Neem rust, eet gezond, probeer de melkkanaaltjes te openen met warmte, leg je kindje vaak aan en masseer je borsten (of laat dat doen) om de spanning eraf te halen.
Toeschietreflex bij borstvoeding
De toeschietreflex is het mechanisme waardoor je lichaam in staat is melk te geven aan je pasgeboren baby. Dit komt (doorgaans) meteen na de bevalling op gang. Soms wil het echter ook weleens in werking treden wanneer je niet aan het voeden bent:
- Op de sportschool
- Tijdens het shoppen
- Wanneer je ergens een baby hoort huilen
De ene keer zal je het door hebben, de andere keer ontdek je het pas als je een mooie ronde vlek in je shirt hebt zitten. Oeps! In dit artikel staan een aantal blunders van andere moeders én handige tips tegen toeschietende melk.
Hoe houd je de gebroken nachten vol als moeder?
In het begin is het belangrijk je kindje nog elke nacht wakker te maken voor de borstvoeding. Via de link vind je veel meer informatie over waarom dat zo is. Feit blijft dat je elke nacht wakker wordt om te voeden en dat je partner hierin weinig kan betekenen – tenzij je kolft.
Het is daarom handig om waar mogelijk een beetje te sturen. Stel dat je kindje wel vier uur achter elkaar slaapt ’s nachts dan kan je proberen om de laatste voeding te geven om 00.00 uur, dan te voeden om 04.00 uur en met een beetje mazzel door te slapen tot 08.00 uur.
In de praktijk zal het echter niet altijd zo soepel verlopen. Soms zal je baby elke twee uur (of nog vaker) willen drinken. Die nachten maakten het voor mij zwaar. Vooral als je nog andere kinderen hebt rondlopen die allemaal aandacht willen. Het kan helpen om overdag te gaan slapen of rusten, zodat je de gebroken nachten iets beter aankan.
De belangrijkste tip is om aan jezelf te bijven denken. Luister naar je lichaam.
Waarom zijn slapeloze nachten nuttig voor de borstvoeding?
Hoewel het soms echt killing is, zijn die slapeloze nachten toch echt nuttig. Van nature heeft je kindje de nachtvoedingen nodig, zodat jouw melkproductie optimaal op gang blijft. Bovendien zitten er waardevolle voedingsstoffen in. Helaas is onze maatschappij er niet helemaal op gericht dat je kindje vier keer per nacht wakker wordt. Waar je in tragere samenlevingen meer ruimte krijgt om overdag te rusten, is dat hier niet het geval.
Vrouwen worden geacht na twaalf weken weer op hun werk te verschijnen en actief mee te draaien in het werkende leven. Dan is het niet erg praktisch als je nachten gebroken zijn. Een optie is om overdag te kolven, waardoor je partner één of twee voedingen kan overnemen. Zo kom je allebei aan iets meer rust toe.
Toch is het goed om de gevolgen van ernstig slaaptekort niet te onderschatten. Je kan behoorlijk van de leg raken in de praktijk. Wat soms helpt, is om je kindje te laten wennen aan een vast slaapritueel. Op die manier wennen ze aan het feit dat je in de nacht naar bed gaat en overdag actief bent. Ook kan het fijn zijn om te kiezen voor co-sleepen tot je kindje langer doorslaapt (hoewel dat niet altijd een garantie is).
Wanneer mag je weer (alcohol) drinken?
Misschien heb je er (bijna) negen maanden naar uitgekeken om weer eens een wijntje te proeven of een ijskoud glas bier? Als je borstvoeding geeft, komt de alcohol in je melk en kan zo bij je kindje komen. Hoe kan je toch een keer genieten van een glas wijn tijdens dat etentje met vrienden of op het terras? In dit artikel staat alles over hoe je op een verantwoorde manier omgaat met alcohol tijdens de periode dat je borstvoeding geeft.
Borstvoeding & 5 uitdagingen
Borstvoeding geven terwijl je ziek bent
Borstvoeding kost energie. Wanneer je verkouden of grieperig bent en in een soort algehele staat van misère kan het geven van borstvoeding eigenlijk te veel zijn. Daarom is het belangrijk dat je bij griep zoveel mogelijk rust neemt om sneller te herstellen. Wel zit er een voordeel aan voor je kindje. Omdat jouw borstvoeding een soort op maat gemaakte cocktail is, geeft jouw lichaam antistoffen mee met de melk. Hierdoor zal de griep bij je kindje over het algemeen minder impact hebben of zelfs aan hem voorbij gaan.
Voel je je nu echt beroerd door de griep of verkoudheid en heb je medicijnen nodig? Overleg dan altijd voor de zekerheid eerst met je lactatiekundige of huisarts.
Hooikoorts als je borstvoeding geeft?
Ik zie me nog zo zitten. May (mijn jongste dochter) was nog net geen jaar oud en we gingen lekker fietsen. Ik wees de dieren aan onderweg, genoot van de natuur en prees mezelf gelukkig dat ik dit mocht meemaken. Tot ik ineens een fikse hooikoortsaanval kreeg. Ik niesde de longen uit mijn lijf, mijn ogen werden dik en rood en wist niet hoe snel ik naar huis moest fietsen.
Eenmaal thuis zocht ik precies uit welke hooikoortsmedicijnen je allemaal mag gebruiken als je borstvoeding geeft. Voor de zekerheid vroeg ik advies aan mijn huisarts en gelukkig mocht ik mijn eigen medicatie blijven gebruiken. En het was een goede les: vanaf dat moment ging ik nooit meer onvoorbereid op pad.
Als je kind niet wil doorslapen
Dat je kindje misschien niet doorslaapt tijdens de eerste maand(en), daar had je waarschijnlijk al rekening mee gehouden. Maar wat als je een jaar verder bent en nog steeds elke nacht drie tot zes keer wakker wordt? Uit ervaring kan ik je vertellen dat we op een gegeven moment nauwelijks nog energie hadden.
Uiteindelijk besloten we een aantal dingen toe te passen waar jij wellicht ook iets aan hebt:
- Slapen in shifts (de ene nacht jij en de andere nacht je partner; dan kom je in elk geval nog met enige regelmaat aan wat rust toe)
- Af en toe vervingen we een borstvoeding voor een flesje Nutrilon
- Een enkele keer lieten we onze jongste even een nachtje logeren bij opa en oma. Dat voelde weliswaar ook wel bezwaarlijk, maar het was de enige manier om écht weer eens een volle nacht te kunnen slapen. Zij gaven de fles (Nutrilon of afgekolfde melk). Het enige nadeel was dat ik de ochtend erop soms spontaan weer last kreeg van stuwing.
Wat als je niet afvalt door de borstvoeding?
Sommige vrouwen lopen binnen tien dagen stralend achter de kinderwagen met een lijf alsof ze nooit zwanger zijn geweest. ‘Komt door de borstvoeding,’ vertrouwen ze je toe met een knipoog. Teleurgesteld kijk je omlaag en constateert dat dit middeltje bij jou voor geen meter werkt.
Zoals geen lijf hetzelfde is, zo reageert ook geen lichaam hetzelfde op borstvoeding. Bij de één vliegen de zwangerschapskilo’s er in razend tempo af en bij de ander blijft het hardnekkig plakken. Je kan er in principe weinig aan veranderen. Als je wil afvallen is het vooral zaak dat je gezond blijft eten en voldoende beweegt. Dan komt dat gewenste bikinilijf vanzelf weer terug.
Wanneer moet je stoppen met voeden?
Misschien geeft je kindje op een bepaald moment aan niet meer bij je te willen drinken. Dat kan best pijnlijk zijn: je neemt uiteindelijk toch afscheid van een bijzondere fase in jullie leven. Andere moeders zijn er zelf klaar mee.
Stoppen met het geven van borstvoeding is een heel persoonlijke keuze. De één stopt met drie maanden, de ander na drie jaar. Een concreet advies over het juiste tijdstip om ermee te stoppen, kan ik je dus niet geven. Belangrijk is dat je je gevoel volgt en kijkt naar andere factoren die belangrijk zijn:
- De steun van je omgeving: als je partner je helpt en begrip toont, is het aanzienlijk makkelijker om vol te houden dan wanneer dit niet het geval is
- Je eigen gevoel: wil je nog doorgaan? Of ben je er eigenlijk wel klaar mee, maar ben je bang voor negatief commentaar? Besef dan dat een gelukkige moeder ook heel wat waard is!
- Waarom ging je borstvoeding geven? Voelt dat nog steeds zo?
- Heeft je kindje last van doorkomende tandjes en twijfel je daarom? Lees dan het artikel voor meer informatie wat je dan kunt doen om toch te kunnen doorgaan met borstvoeding.
Langer voeden: vanaf 6 maanden
Lang voeden: langer dan zes maanden borstvoeding geven
De eerste keer dat ik ergens las dat je al een langvoeder bent met zes maanden was ik best even in shock. Ik vond het destijds eigenlijk helemaal niet zolang, al was May de eerste met wie ik dat halfjaar mocht aantikken. Toch kreeg ik vanuit mijn omgeving regelmatig complimenten dat ik het volhield. Hoewel je ook weleens andere opmerkingen te horen krijgt wanneer je borstvoeding geeft.
Omdat ik denk dat de meeste moeders het zouden kunnen volhouden, kan j hier een artikel vol tips vinden. De tips zijn hier en daar echter wel wat onorthodox. Ik ben namelijk van mening dat we als moeders vaak veel te streng zijn voor onszelf en perfectie eisen waar ‘je best doen’ ook voldoende zou zijn.
Hoe combineer je borstvoeding met je werk?
Zelf zat ik thuis en kon ik borstvoeding iets makkelijker combineren met de thuissituatie. Als je echter in loondienst werkt en fysiek niet in de buurt van je baby bent, kan het best pittig zijn om toch door te gaan met voeden. Daarom vertellen in dit artikel over kolven en kolfrecht verschillende moeders om tips en hun ervaring. Waar de één ergens werd weggemoffeld op het toilet, kon de ander gewoon de vergaderruimte boeken. Nogal een verschil!
Meer openheid over dit onderwerp zou volgens mij kunnen (en moeten) bijdragen aan de positie van vrouwen die graag willen kolven onder werktijd. Want het is toch eigenlijk belachelijk dat je in een vieze ruimte de voeding voor je baby moet aftappen? Daarbij denk ik dat als je weet waar je aan begint en tips van ervaringsdeskundigen krijgt, je het makkelijker volhoudt.
Voorschrift WHO: 2 jaar voeden
De Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) schrijft twee jaar borstvoeding voor, waarvan zes maanden exclusief. Daarna zou je kunnen beginnen met vaste voeding. Een methode die je daarvoor zou kunnen gebruiken is de Rapleymethode. Hierbij geef je je kindje vanaf het begin vast voedsel, zodat ze de structuur kunnen ontdekken. In het artikel vind je ook welke voedselsoorten wel veilig zijn en waarmee je beter nog even kunt wachten.
Terugblik op twee jaar borstvoeding
Het was een achtbaan. Ik vond het een combinatie van afzien, loslaten en genieten. Aan de ene kant waren de gestolen nachtelijke momentjes met May heel kostbaar, aan de andere kant vond ik het soms behoorlijk pittig. Wel leerde ik ervan dat je soms moet doorzetten, ook als iets zwaar is. En dat je je eigen belang soms negeert omdat je kindje je nodig heeft.
Achteraf ben ik best trots dat ik het heb volgehouden. Hoewel ik het soms wat lastig vind om te zeggen (omdat vrouwen die geen borstvoeding gaven het soms zien als een persoonlijke aanval), weet ik dat ik er best wat voor heb opgegeven. Tegelijkertijd leverde het ook zoveel op, waaronder een bijzondere band met mijn dochter.
Borstvoeding in de maatschappij
Het is nog steeds niet algemeen geaccepteerd dat vrouwen hun borst ontbloten om hun kindje te voeden. En dat terwijl het een compleet natuurlijk proces is. Dat kan je als moeder soms een heel ongemakkelijk gevoel geven. Aan de ene kant heb je een gillende baby, aan de andere kant weinig ruimte om op je gemak te kunnen voeden.
Borstvoeding geven in het openbaar: kan dat wel? Mijn ervaring
De nood was hoog en ik vluchtte met May een filiaal van HEMA in om haar daar te kunnen voeden terwijl de andere twee iets te eten en drinken namen. Dat het geven van borstvoeding kennelijk nog altijd niet normaal is, bleek wel uit het feit dat aan een tafeltje verderop de telefoon omhoog ging. We werden gefotografeerd of gefilmd. Daarover schreef ik: het is één van de redenen waarom ik een hekel heb aan voeden met publiek. Ook jaren later, in de McDonald’s, twijfelde ik opnieuw wat ik moest doen. Kortom, borstvoeding in het openbaar is gewoon niet mijn favoriet! Niet omdat ik mijn dochters niet wilde voeden, maar vanwege de reacties van de buitenwereld.
Welke bijzondere momenten heb jij gehad tijdens het borstvoeding geven? Mis je nog informatie? Laat het me weten in de reacties!
Afbeelding, Alik Mulikov – Shutterstock
2 gedachten over “Borstvoeding geven | De basis, uitdagingen en tips”