Black Friday en 7 redenen om er niets mee te doen

Komende vrijdag is het zover: dan is het Black Friday. Hoewel we niets hebben met Thanksgiving, is het inmiddels ook in Nederland goed gebruik om eind november van alles tegen fikse kortingen aan te bieden. Black Friday bleek namelijk wél een schot in de roos. Althans, voor de commercie. Maar of het ook verstandig is eraan mee te doen als consument?

Let wel: dit artikel is niet geschreven om je iets op te dringen, maar ter overweging en om aan te zetten tot nadenken. Is het inderdaad een initiatief waar je achter staat? Of zou het misschien op moreel vlak beter kunnen? Daar staat het iedereen vrij in een eigen keus in te maken, die ik net zo goed respecteer als hopelijk andersom.

Waar komt Black Friday vandaan?

Veel Nederlanders weten inmiddels wel dat Black Friday op een bepaalde manier samenhangt met het Amerikaanse Thanksgiving, een ons vrij onbekend feest, maar hoe dan? In het kort zit het zo: op de vrijdag na Thanksgiving, een dag waarop iedereen vrij is, trappen ze in de Verenigde Staten af richting het kerstseizoen. Dat doen ze door flinke kortingen te geven op allerlei producten tot wel 75%. Kortingen overigens waar je in Nederland meestal niet bij in de buurt komt, maar dat terzijde.

Dat leidt tot bijzondere taferelen. Mensen die elkaar bijna vertrappen voor die ene televisie of dat ene grote stuk speelgoed waar je anders het geld misschien niet voor zou hebben. Het kan niet op. Inmiddels bij ons dus ook niet meer.

(Wikipedia)

Wanneer is het Black Friday?

• 2023: 24 november
• 2024: 29 november
• 2025: 28 november

Kritiek op Black Friday

Aan de populariteit van Black Friday kan je wel zien dat we het heel fijn vinden om te shoppen met fikse kortingen. Een deel van de consumenten wacht tot het zover is en slaat dan een flinke slag. Toch is niet alles positief aan Black Friday. Natuurlijk wordt er grof geld verdiend door bedrijven en redelijk bespaard door de consument, maar is het een goede ontwikkeling? De afgelopen jaren zie je naast het enthousiasme ook steeds meer kritiek ontstaan. Hieronder vind je een aantal kritiekpunten op deze dag.

Hoe echt zijn de kortingen die je krijgt?

Een belangrijk punt dat ieder jaar opnieuw naar boven komt: hoe echt zijn de kortingen die je krijgt? Als je namelijk kijkt naar de ontwikkeling van de prijzen in de aanloop naar Black Friday (en ook in de periode voor de feestdagen), zie je iets opmerkelijks. Retailers drijven hun prijzen kunstmatig op.

Zo heb ik, per toeval, weleens gezien dat een bepaalde elektronische speelgoedhond in september ‘nog geen’ € 100,00 kostte en een maand later online stond voor vijftig euro meer. Met Black Friday kon hij vervolgens weer voor € 99,00 over de toonbank, onder het mom van ‘33% korting’. Officieel mag het niet, maar tussen de regels door gebeurt het dus wel.

Verder kennen we hier nauwelijks kortingen die in de buurt komen van de stuntprijzen die je in de VS betaalt. Wat dat betreft gaat de winst voor bepaalde producten gewoon in de zakken van de verkoper. En dat is natuurlijk hun goed recht mits ze zich aan de juridische voorschriften houden, maar het zet je ook aan het denken. Is een aankoop met Black Friday echt zo goedkoop als het lijkt?

Wie betaalt de prijs?

Een tweede vraag die je jezelf kan stellen, is wie de prijs uiteindelijk betaalt. Jij haalt een financieel voordeel uit die mooie deal. Maar komt deze korting voor de rekening van de verkoper? Of is het toch die vrouw in Bangladesh met vier kinderen die de eindjes sowieso al nauwelijks aan elkaar kon knopen en dagelijks wordt onderdrukt?

Vergeet niet dat een producent winst wil maken. Op het moment dat hij kleding in de uitverkoop doet, wil hij dus ook zo min mogelijk verlies lijden: hij is immers geen filantropische instelling. Die korting wordt daardoor, uiteindelijk, indirect verhaald op de toch al onderbetaalde werknemers. Mensen die lang niet altijd in veilige omstandigheden werken. Denk ook maar niet dat zij iets terugzien van de enorme winsten die vaak worden geboekt in deze periode.

Door in elk geval niet mee te doen aan Black Friday bij grote ketens geef je winkels een signaal: dit moet anders en ik ben het niet eens met jullie werkwijze. Als alternatief kan je natuurlijk overwegen alleen te shoppen bij een lokale ondernemer die hier produceert. Je zal dan ook zien dat het voor hen onmogelijk is zulke dikke kortingen te geven. Logisch, want onder eerlijke omstandigheden had die grote winkel dat ook niet gekund.

Black Friday is oneerlijk naar kleine winkeliers

Tijdens Black Friday gaat een groot deel van de producten online over de ’toonbank’. Ook kunnen lokale ondernemers vaak veel minder grote kortingen weggeven ten opzichte van de grote retailers. Het geld dat een consument bij een grote zaak uitgeeft, gaat dus niet meer naar de winkelier die het misschien sowieso al lastiger heeft. Hoewel je hier waarschijnlijk zelf minder van voelt, is ook dit de overweging waard. Die vriendelijke winkelier die je op een ander moment altijd zo leuk weet te helpen, wil je in de toekomst toch ook nog kunnen bezoeken?

Overconsumptie terwijl we juist bewuster worden

Aan de ene kant zie je steeds meer mensen bewuster nadenken over wat ze kopen, tegelijkertijd worden die bezwaren tijdens Black Friday weer even hard overboord gegooid. We raken verleid door fijne aanbiedingen, kopen dat ene item dat eigenlijk helemaal niet op ons lijstje stond ‘maar toch verrekte handig is’ en voor je het weet zit je met spullen in huis die je lang niet altijd zal gebruiken. Het doet de hele bewustwording eigenlijk teniet.

Waarom ik niet meedoe aan Black Friday?

Laat voorop staan dat ik niet zo shoplustig ben, dus dat scheelt. Ook ben ik niet erg gevoelig voor kortingen. Deels omdat ik er vrij cynisch tegenover sta, anderzijds omdat ik het simpelweg zonde vind van mijn geld om in de sale te duiken en dan allerlei miskopen mee naar huis te nemen (of thuis te laten bezorgen). De kans op een écht pareltje waar je jaren plezier van houdt, is, in mijn ervaring althans, toch vrij klein.

Daarbij vind ik het hele dilemma rondom kleding en technologische gadgets sowieso al best een lastige. Als ik iets bij een grote zaak haal, betaalt iemand anders hoe dan ook de prijs op een manier waar ik heel verdrietig van word. Ook vind ik online shoppen bij kleinere ondernemers een lastige: welke webshop is nu écht eerlijk en wie koopt, als dropshipper, alsnog in via AliExpress of soortgelijke webshops?

Ik probeer dus over het algemeen een bewuste consument te zijn die niet zomaar shopt. Als ik dan vervolgens wel zou gaan winkelen met Black Friday dan voelt dat enorm hypocriet. Dus dan ben ik maar een ongehoorde en ongeziene druppel op een gloeiende plaat, ik doe ook dit jaar in elk geval waar ik achter sta.

Dubbel gevoel over Black Friday: voor wie doe ik het?

Hoewel ik dat laatste wel zeg, vraag ik me ook weleens af voor wie ik het doe. Die vrouw in Bangladesh wordt namelijk ook niet mínder onderdrukt als ik stilzwijgend protesteer tegen de kortingen waar zij uiteindelijk, indirect, voor betaalt. Net zo min als de lokale ondernemers door mijn principes hier iets extra’s aan over houden. Daarnaast lijkt soms niemand anders zich druk te maken om het hele fenomeen, ‘want hallo, 30% korting!’

Tegelijkertijd weet ik aan het eind van de dag heus wel waarom ik dit doe en dit artikel schrijf. Omdat ik met mezelf moet kunnen leven, en dat kan ik niet als ik flink inkopen doe tijdens Black Friday – ongeacht wat een ander doet. Daarom is dit artikel ook niet geschreven om iemand te overtuigen, maar wel om je hopelijk aan het denken te zetten. Ongeacht wat je uiteindelijk kiest, je kan jezelf recht in de spiegel aankijken omdat je bewust hebt stilgestaan bij je koopgedrag tijdens komende week/weken.

Al ben ik natuurlijk wel heel benieuwd naar jullie mening. Is Black Friday iets waar je rekening mee houdt of waar je misschien al zelfs een verlanglijstje voor hebt liggen? Of vind je het een lastige zaak met oog op oneerlijke concurrentie naar kleine ondernemers en wellicht de manier waarop mensen die toch al worden onderdrukt ook hierin moeten inleveren?

Liefs, Merel

Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?

Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.

©everydayplus – Shutterstock