bestaat de parental burn out echt symptomen tips ervaring

Bestaat de parental burn-out echt?

Misschien heb je weleens gehoord van de parental burn-out, of mama burn-out, zoals hij ook wel heet. Voortkomend uit het continue zorgen voor de kinderen en het gebrek aan tijd om je weer op te laden. Maar bestaat er daadwerkelijk zoiets? Waar kan je deze uitputting aan herkennen en, eigenlijk het belangrijkste, hoe los je dit probleem weer op? Ik ging op onderzoek uit!

Parental burn-out

Bestaat deze parental burn-out echt?

We kennen allemaal de burn-out, waarbij mensen – vaak door werkomstandigheden – zichzelf opbranden tot ze niets meer kunnen. Het gevolg van eindeloos over je eigen grenzen heen gaan, waarbij de balans tussen energie opdoen en energie uitgeven verloren gaat.

Uit onderzoek aan de Universiteit van Louvain-la-Neuve blijkt dat sommige ouders inderdaad kampen met het gevoel opgebrand te zijn, vergelijkbaar met een klassieke burn-out. Daarmee is een parental burn-out geen trend, maar een daadwerkelijk fenomeen. In Nederland zou 2% van de ouders hiermee kampen, wijst een ander onderzoek uit, tegenover 8% van de Belgen.

Wel is het belangrijk in je achterhoofd te houden dat een parental burn-out vaak ‘makkelijker’ op te lossen is. Hierover later meer.

Waardoor hebben we ‘ineens’ last van een parental burn-out?

De tweede feministische golf betekende veel voor vrouwen op de arbeidsmarkt. We mogen nu werken, langzaam ontstaat op de werkvloer meer evenwicht. In het huishouden en waar het de zorgtaken betreft, lijkt die balans veel verder weg. Het gros van de huishoudelijke- en zorgtaken én mentale werklast ligt namelijk nog steeds bij vrouwen.

Kortom, we zijn goed op weg, maar het brengt wel andere problemen met zich mee. Het zijn vooral de moeders die kampen met een gevoel van overbelasting. Ze geven meer energie uit dan ze opdoen, waardoor ze langzaam maar zeker uitgeput raken. Eerst misschien ongemerkt, maar op den duur lijkt het soms uitzichtloos.

Symptomen

  • Je voelt je uitgeput als het gaat om de taken die het gezinsleven betreffen. Zoals het regelen van zaken achter de schermen, aanwezigheid bij sporten en/of het zorgen voor je kinderen.
  • Het lukt je slecht om werk en privé met elkaar in balans te krijgen.
  • Je hebt het gevoel te falen, zowel naar je kinderen toe als jezelf.
  • Het ouderschap voelt eenzaam.
  • Eigenlijk zou je hulp kunnen gebruiken, maar hoe dan?
  • Klassieke burn-out symptomen, zoals: slecht slapen, neerslachtigheid, nergens meer zin in hebben, piekeren, snel geëmotioneerd raken of geërgerd en woede uitbarstingen.

De oorzaken van een parental burn-out

Een belangrijke oorzaak is perfectionisme (interne oorzaak). Je wil het graag allemaal perfect doen, maar – zoals iedereen met kinderen weet – dat lukt lang niet altijd. Je idealen redden het in de praktijk lang niet altijd. Geen televisie, geen schermpjes onderweg, alleen maar houten speelgoed, nooit shoppen bij kledingdiscounters en altijd naar buiten gaan, ook als het regent… Het klinkt mooi, maar het lukt niet altijd.

Een andere oorzaak kan zijn dat je iets overkomt (externe oorzaak), waardoor er overmatig veel van je wordt gevraagd. Bijvoorbeeld bij ziekte of verlies van je partner, na een echtscheiding of wanneer je een andere grote gebeurtenis meemaakt die je leven verandert. Of als je er binnen je relatie helemaal alleen voor staat, omdat je partner veel weg is of mentaal afstand neemt. Allemaal zaken waardoor je niet de ouder kunt zijn die je voor ogen hebt, omdat je energie wegvloeit naar rouw, verdriet en andere emoties die energie kosten.

Ervaring

Altijd maar doorgaan en doorgaan

Hoewel ik nooit het stempel ‘parental burn-out’ heb gekregen en dit ook eigenlijk niet relevant is, herken ik wel veel van bovenstaande symptomen. Eigenlijk al vanaf het moment dat onze dochters werden geboren met slechts elf maanden leeftijdsverschil, waarna ik thuis kwam te zitten. Vanuit huis werken werd eigenlijk een vloek en een zegen ineen. De eenzaamheid vrat aan me. Ik kwam nauwelijks nog onder de mensen. En hoewel ik soms grap over hoe die ene vakkenvulster van de plaatselijke Dirk mijn sociale kringetje werd, is het eigenlijk de pijnlijke waarheid.

Na de stilgeboorte van ons dochtertje Nova kwam daarbij dat ik moest doorzetten, dwars door de rouw heen. De mentale werklast van het gezin lag voor 100% bij mij. Deels ingegeven door de situatie, deels omdat ik op een gegeven moment ook geen hulp meer wilde en durfde te vragen aan anderen. Opnieuw een pijnlijke vorm van eenzaam ouderschap, zij het op een andere manier.

Tot ik niet meer kon

Dit alles deel ik niet om zielig te doen, maar om een beeld te geven van hoe het voelt als je opgebrand raakt. Ik kon weinig meer hebben van de kinderen, schreeuwde vaker dan me lief was en verloor met enige regelmaat mijn geduld. Een spelletje spelen? Daar had ik geen energie meer voor. Hun verhalen aanhoren? In mijn hoofd was ik eigenlijk al bezig met het verzinnen van de boodschappen of andere taken. Tot ik knakte.

Ro nam de kinderen een week in huis en ik voelde eindelijk rust. Ik huilde eindelijk weer, sliep lange nachten en ontdekte waar mijn grenzen lagen. Een stuk dichterbij dan waar ik ze had liggen. Ik maakte tijd voor ontspanning. Ik zag mijn eigen vluchtgedrag door de dagen heen. Confronterend, maar ook verhelderend. Dit moest anders; ik wil niet dat ze later alleen nog hun boze, vermoeide en mopperende moeder herinneren.

Taboe op uitputting in het ouderschap

Anders dan bij veel andere vormen van oververmoeidheid, ligt er een taboe op de parental burn-out. Waarom? Het is lastig aan te geven dat je het allemaal niet meer trekt. Alleen al door de gedachten die je er zelf over kunt hebben:

  • Wat zullen anderen ervan vinden?
  • Zoiets zeg je toch niet!
  • Ik ben vast een slechte moeder, omdat ik niet kan genieten.
  • Waarom trekt de rest van de wereld het wel en kan ik dit niet?

Zo voelde ik mezelf doorlopend schuldig naar de kinderen toe. Ik heb van nature nogal de neiging om dezelfde zaken van mezelf te verwachten als van anderen. Zoals tijdens mijn studie: ik wilde geen voorkeursbehandeling omdat ik een kindje had, terwijl die factor de situatie natuurlijk wél zwaarder maakte. Na het overlijden van Nova, wilde ik dezelfde moeder blijven die ik ook daarvoor was. De andere kinderen mochten niet dubbel lijden onder het verlies. Terwijl ik natuurlijk wél een andere moeder ben geworden.

Zelf het taboe doorbreken

Hardop uitspreken? Nee, dat deed ik in eerste instantie niet zo makkelijk. Zeker niet vanwege deze website. Hoe kon ik zeggen dat ik me uitgeput voelde? Bekenden lezen mee, het staat haaks op mijn artikelen over hulp vragen… Gênant! Maar goed, ik besefte op een gegeven moment ook dat ik in de positie ben om het taboe te doorbreken. Bij deze.

Ik vind het ouderschap soms loodzwaar. Ik heb soms het gevoel dat ik niks toevoeg aan het leven van de kinderen. En ik kan soms niet meer.

Maar ik heb ook een opbeurende boodschap. Sinds ik mijn grenzen beter bewaak en beter word in het ophalen van mijn schouders over de mening van anderen, sinds ik vaker gezelschap opzoek en mijn hart meer lucht, voel ik me beter. Ik heb weer energie om aan het eind van de dag te blijven kletsen bij de kinderen. Ik maak tijd om te overhoren. Om ze aan te horen, wanneer iets dwars zit. Bij geklaag en geruzie tussen de kinderen onderling lukt het me steeds vaker en beter om zelf niet in woede te ontsteken, maar te kijken wat er eigenlijk achter zit. Om het op te lossen dus.

Daarbij ben ik ook realistischer. Ik mag echt een stapje terugdoen en erkennen dat ik vier kinderen heb én helaas eentje ben verloren. We gaan door het proces van een echtscheiding heen. Niet alleen ik, maar wij allemaal.

Ik doe mijn best en dat is genoeg. Dat geldt voor ons allemaal!

Hoe ga je om met een parental burn-out?

Denk jij dat je een parental burn-out hebt naar aanleiding van bovenstaande symptomen? Dan kunnen de volgende tips helpen. Werkt dit niet of onvoldoende? Zoek dan altijd professionele hulp om er weer bovenop te komen. En geef aan dat het echt niet gaat, houd voet bij stuk. Ik werd bijvoorbeeld ooit vriendelijk weggestuurd met: “Hoort erbij, je hebt net een baby. Geef het de tijd.” Terwijl je niet zomaar bij de huisarts zit met een hulpvraag.

Schrijf op waar het misgaat

We moeten ontzettend veel van onszelf, terwijl we lang niet overal evenveel plezier of energie uit halen. Schrijven biedt inzichten. Daarom helpt het als je eens noteert wat je allemaal doet op een dag en welke zaken je veel energie kosten. Wanneer voel je je helemaal uitgewrongen? In welke mate speelt de buitenwereld een rol (“die andere moeder doet het, dus moet ik het toch ook kunnen?”) en welke rol nam je eigen moeder ooit in? Dat laatste kan bijvoorbeeld verklaren waarom je het uiterste van jezelf vergt, ondanks dat de tegenwoordige omstandigheden waarschijnlijk anders zijn dan voor haar.

Stel realistische verwachtingen aan het ouderschap

Veel ouders (moeders) met een parental burn-out verwachten te veel van zichzelf. Ze hebben een beeld van hoe het ideale ouderschap eruit zet, maar in de praktijk voldoen ze daar nauwelijks aan. Dat levert een gevoel van falen op en kan ook vermoeidheid veroorzaken. Zeker als je daarbij constant over je eigen grenzen heengaat.

Probeer daarom een stapje terug te zetten en te kijken wat nu écht haalbaar is in de praktijk. Voor jou dus, niet voor de rest van de wereld. Onthoud ook dat je geen 100% aan energie kan geven als je maar 50% hebt.

Kijk waar je gedrag vandaan komt

Vaak komt het gevoel van overbelasting voort uit een bepaald voorbeeld in je jeugd of omdat je vaak naar andere moeders kijkt. Dat je meent dat jij ook alles moet kunnen, net als anderen. Schrijf ook op waar je valkuilen liggen en wat daarachter ligt. Ben je misschien bang dat die ene moeder je veroordeelt als je zegt dat je niet kan? Dat de kinderen nu geen excursie meer kunnen doen, ‘omdat jij zo nodig andere plannen had’? Als je dat weet, kan je hiermee aan de slag.

Stel duidelijke grenzen

Een goed voorbeeld vind ik kinderen die komen spelen na schooltijd. Voor sommige moeders is dat het ultieme geluk, maar niet voor iedereen. Bij mij wisselt het enorm. Zit ik goed in mijn vel dan vind ik het prima. Dan kunnen kinderen bij ons blijven eten, mee naar de sporten van de meiden of dan gaan we iets leuks doen. Als ik te moe ben, trek ik de grens. Dat weten ze inmiddels.

Toch roept dat soms reacties op, al dan niet in de vorm van een opgetrokken wenkbrauw of vertrokken mond. Ik kan me ook wel voorstellen dat iemand denkt: ze spelen wel regelmatig hier, maar bij jou kan niks. Of ze vinden het sneu voor de kinderen. Maar ik vind het belangrijker dat ik daarin mijn eigen grenzen respecteer: als ik mezelf overbelast uit plichtsgevoel is het hier niet gezellig. Bovendien houd ik dan geen energie meer over voor andere zaken, zoals een spelletje of dagje weg.

En zo zijn er meer dingen. Ik kan niet altijd mee naar uitstapjes met school. De kinderen moeten van mij bijdragen aan het huishouden en hun eigen spullen pakken. Soms doe ik iets voor mezelf. Ondanks dat ik me soms schuldig voel over het feit dat ik die keuzes maak, helpt het me wel een betere moeder te zijn.

Maak tijd voor jezelf

Als jij het niet doet, doet niemand het. Zo simpel is het (en zo moeilijk tegelijk). Zeker als je opgroeide in een gezin waarin je moeder alles deed, voelt het misschien alsof jij hetzelfde zou moeten doen. Vergeet alleen niet dat zij in een andere tijd leefde (en het met terugwerkende kracht wellicht anders had gedaan). Dus spreek soms af met vriendinnen (zonder de kinderen) en lucht je hart. Ga naar de bioscoop, uit eten, naar een feest of het museum. Wandel in je eentje, in stilte. Doe een workshop in iets wat je al heel lang wilde proberen. Alles om je energievoorraad aan te vullen.

Probeer meer samen te werken

Een belangrijke reden waarom Westerse vrouwen vaker kampen met een parental burn-out dan elders is dat we leven in een individualistische samenleving. Daardoor doen we het gros van de taken alleen. Dit levert meer stress op dan eigenlijk nodig zou zijn.

Doorbreek dit patroon en kijk waarin je kunt samenwerken of afspreken met andere ouders. Voorbeelden?

  • Carpoolen van en naar de sportvereniging, waardoor je slechts eens per 2-3 weken hoeft te rijden.
  • Spreek af met een vriendin in de speeltuin, zodat jullie kinderen kunnen spelen en je even niet in je eentje het entertainmentteam hoeft te zijn.
  • Doe klussen op je to-do lijstje eens samen met een vriendin (en jullie kinderen) in plaats van alleen. De kerstboom versieren, cadeaus inpakken, koken of iets lekkers maken voor het paasontbijt op school.
  • Voel je je vaak alleen? Kijk dan of je een groepje moeders om je heen kunt verzamelen waarmee je kunt afspreken. Zo verdeel je de zorgtaken samen en ervaar je meer lucht in het ouderschap.
  • Bel vaker iemand op om je zorgen uit te spreken, vraag hoe zij met een bepaalde fase of situatie omging en of ze nog handige tips heeft.

Wat het je oplevert?

Afgelopen Sinterklaas vroeg ik of een vriendin zin had om langs te komen en samen de cadeaus in te pakken, terwijl onze zoontjes konden spelen. Gewapend met drie rollen pakpapier, een zakje kruidnoten en een krat vol cadeaus stond ze op de stoep. Op Spotify zocht ik een lijst met Sinterklaasliedjes, we kletsten uitgebreid en de jongens vermaakten zich wel. De werklast (cadeaus inpakken) veranderde hierdoor niet zozeer, maar het sociale contact ging wel de gevoelens tegen van eenzaamheid en dat je ‘alles’ alleen moet doen. Na afloop hadden we allebei meer energie dan ervoor.

De parental burn-out is dus een bestaand fenomeen. Iets waar voornamelijk vrouwen last van blijken te hebben. Door dit te (h)erkennen, kan je tijdig op de rem trappen en zoeken naar oplossingen – zoals de tips die hierboven beschreven staan. De zorg en je zorgen verdelen, is een belangrijke stap om je weer beter te gaan voelen. Net als tijd doorbrengen met je vriendinnen en dingen te ondernemen die jij leuk vindt. Hopelijk heb je iets aan deze tips of ben je in elk geval weer wat wijzer geworden. Herken jij deze klachten van de parental burn-out in enige mate? Vind jij het soms ook zo veelomvattend en stressvol? Of heb je aanvullende tips om de rust te bewaken? Ik lees het graag in de reacties.

Liefs, Merel

Schrijf je nu in voor de wekelijkse update en mis nooit meer een artikel! Je vindt het formulier rechts (desktop) of onderaan deze pagina (mobiel). En volg je me al op Instagram?

Reageer je onder dit artikel? Weet dan dat we je mailadres nooit zullen gebruiken, ook niet om ongevraagde nieuwsbrieven of andersoortige mails te versturen. Dat doen we alleen als je je aanmeldt voor de wekelijkse update – met jouw toestemming dus.

Uitgelichte afbeelding ©PeopleImages.com – Yuri A – Shutterstock

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *