Kan je als ochtendmens een avondmens worden en andersom? Of ben je gewoon een van beiden en heb je het er maar mee te doen? Wij besloten eens op onderzoek te gaan. Al is het maar omdat je kinderen vaak totaal geen boodschap hebben aan jouw natuurlijke ritme. Ook keken we hoe je ermee kunt omgaan als jij een avondmens bent en je kind een ochtendmens. Benieuwd naar de conclusie? Lees dan vooral snel verder!
Hoe zit het precies met de termen ochtendmens en avondmens?
Bestaat het verschil tussen avondmensen en ochtendmensen eigenlijk wel?
Ja. Om maar te beginnen met het antwoord op die vraag: er bestaat inderdaad een verschil tussen ochtendmensen en avondmensen. Dat verklaart waarom jouw collega misschien om half acht al fluitend achter zijn bureau zit, klaar om de dag ‘lekker aan te pakken’ en jij rond half tien ergens een keer het gevoel hebt optimaal te functioneren. Niet altijd even leuk – zeker niet als jij daardoor met een dik ochtendhumeur rond strompelt. Maar het verklaart dus wel een verschil tussen jullie.
Waardoor ontstaat het verschil tussen ochtendmensen en avondmensen?
Dat elke dag vierentwintig uur duurt komt niet uit de lucht vallen. Dat heeft namelijk alles te maken met het Circadiaan ritme. Dit mechanisme huist in ieder organisme (plant, mens en dier) en start elke dag opnieuw. Het bijzondere van dit ritme is dat het door werkt, ook als je (tijdelijk) bent afgesloten van andere mensen en licht. Je lijf reguleert zichzelf. Maar tegelijkertijd is dit bioritme dus niet voor iedereen gelijk: bij de één duurt het 24,5 uur en bij een ander juist iets korter. En daarin ligt de basis van het verschil tussen ochtendmensen en avondmensen.
Dit is bovendien niet alles. In je hersenen bevindt zich namelijk de nucleus suprachiasmaticus. In de kern leeft deze dus naar jouw ritme, maar er zijn nog twee factoren die invloed hebben:
- Daglicht (de hoeveelheid daglicht bepaalt gedeeltelijk hoe wakker of vermoeid je bent)
- Sociale omgeving (als er mensen om je heen zijn, val je minder snel in slaap dan alleen)
Dat verklaart dus meteen waarom je in de winter vermoeider bent en in de zomer makkelijker opstaat om een vroeger tijdstip. En waarom je kan uitgaan tot diep in de nacht, maar op een doordeweekse dinsdagavond al rond 22.30 uur in slaap valt.
Hoeveel mensen zijn ochtendmens, avondmens of een beetje van beide?
Het percentage ochtendmensen en avondmensen is ongeveer gelijk: 20-30%. Wat overblijft hangt er een beetje tussenin. De maatschappij is echter niet ingericht op het natuurlijke ritme van tussenin- en avondmensen en dat maakt dat de meesten van ons met slaaptekort kampen, zoals blijkt uit dit onderzoek van de Duitse professor Till Roenneberg.
Kortom, het is een wat technisch verhaal, maar of je een ochtend- of avondmens bent, hangt dus samen met verschillende factoren.
Kan je van avondmens een ochtendmens worden?
In principe niet. Of je een ochtend- of avondmens bent, is namelijk een natuurlijke factor waar je weinig invloed op hebt. Dat neemt niet weg dat je jezelf enigszins kan aanpassen. Gelukkig maar! Want als je als avondmens kinderen krijgt die het liefst vol energie voor en dag en dauw opstaan, is het niet vol te houden wanneer je stug je eigen bioritme blijft volgen.
Hoe beperk je de vermoeidheid als jullie bioritmes niet gelijk lopen? (Anders gezegd: hoe word je van een avondmens een ochtendmens)?
Stel dat je al je hele leven het best functioneert vanaf een uurtje of 19.00. Dan vind je het waarschijnlijk geen probleem om pas rond of na 00.00 uur in slaap te vallen en lig je de volgende dag het liefst tot 09.00 uur op bed. In principe, tenzij je moet beginnen met werken rond half acht, zou je daar je levensritme best op kunnen aanpassen.
Maar dan krijg je kinderen. En jouw kinderen hebben werkelijk niks te maken met je biologische ritme en het feit dat je een avondmens bent. Ze staan hardvochtig vroeg op: elke ochtend rond 06.00 uur. En waar jij dan het liefst nog een paar uur met een kussen op je hoofd verder slaapt of in elk geval een halve liter koffie naar binnen moet klokken om het leven te krijgen, staan zij aan. Direct. Hoe ga je daar dan mee om?
Probeer je dagen zo in te delen dat je zo min mogelijk last hebt van je ritme
Stel dat je tot minimaal zeven uur ’s ochtends wil blijven liggen, dan is het niet onverstandig om een slaapwekker te kopen voor je kindje. Als ze in elk geval tot dat moment kunnen blijven liggen, heb jij ook nog iets meer rust. Gun jezelf de tijd om even op te staan. Als je man ook thuis is (en wel een ochtendmens) zou hij ze bijvoorbeeld vast kunnen laten ontbijten, terwijl jij rustig doucht. Wie weet is hij wel zo lief om vast een kop koffie klaar te zetten.
Het voelt misschien ongemakkelijk, maar vergeet niet dat jij op een later tijdstip weer kunt bijspringen. Als hij bijvoorbeeld moe is van de dag en jij juist energie begint te krijgen. Door elkaar zoveel mogelijk aan te vullen op dit vlak, heb je minder last van dat bioritme. Alternatief kan deze slaapwekker zijn om ze iets langer in hun kamer te houden.
Verandering kost dertig dagen
Dat je officieel niet kunt wisselen van een leven als avondmens naar eentje als fluitend ochtendmens, betekent niet dat er helemaal niets kan veranderen. Door dertig dagen lang elke dag om een vroeger tijdstip op te staan, zal je merken dat je ritme enigszins verschuift. Je bent sneller vermoeid in de avond en slaapt gemakkelijker. Als je daaraan toe geeft, merk je ook dat de ochtenden je na een week (of drie) vanzelf minder zwaar beginnen te vallen.
Probeer de voordelen ervan in te zien
Misschien zeg je over een tijdje ook wel: ‘Zo heb ik tenminste nog iets aan mijn dag’ – zoals de meeste ochtendmensen beweren. Er zit namelijk een kern van waarheid in. Daarnaast is het ook goed om het volgende te onthouden:
- Het leven is ingericht op ochtendmensen. Als jij beter leert functioneren in de morgen en vroeger naar bed gaat, zal het ook minder zwaar worden.
- Zeker als je kinderen graag vroeg opstaan en jij liever niet, kom je in elk geval dichter tot elkaar. Dat betekent automatisch een betere start van de dag. En wat dacht je van het feit dat je ze niet meer zo hoeft op te haasten richting school?
- Wanneer ze ouder zijn, kan je weer terug naar je eigen ritme. Het is maar voor een paar jaartjes!
Begin de ochtend met beweging en eindig de dag met rust
Hoe verleidelijk het misschien ook is om veertig keer op snooze te drukken voor je eindelijk je bed uitkomt, het is toch niet zo heel verstandig. Beter is om meteen uit bed te komen. Een plens koud water in je gezicht wil ook helpen. En vergeet ook niet aan ochtendgymnastiek te doen en daarna een goed ontbijt te nemen. Dan zet je je lijf meteen aan het werk.
Tegelijkertijd is het aan het eind van de dag juist belangrijk om je hersenen rust te bieden. Dus geen telefoon met blauw licht, geen diepgaande gesprekken meer op WhatsApp of nieuwsberichten lezen. Het is beter om een boek te lezen, te mediteren of iets anders waardoor je je lijf de tijd geeft moe te worden. Iemand die daar alles over kan vertellen, is Erik Scherder:
Hou vol!
Gaandeweg zal je merken dat het steeds een beetje beter gaat. Ieder mens komt tijdens zo’n poging tot verandering op een breekpunt. Het is belangrijk om juist dan door te zetten. Hou voor ogen waarom je je bioritme enigszins wil veranderen (om een leukere moeder te zijn, meer energie te hebben of wat ook voor jou de belangrijkste reden is). Blijf focussen op je doel en hou vol. Voor je het weet, ben jij degene die om 21.30 uur opmerkt dat het tijd wordt om lekker je bed op te zoeken…
Ben jij een ochtend- of een avondmens? En hoe zijn je kinderen? We zijn benieuwd of jij het ook weleens lastig vindt om vroeg op te staan, terwijl je kinderen al gelijk door het huis stuiteren. Praat mee in de comments!
Dit artikel bevat een of meerdere affiliate links. Van elke aankoop die je doet via deze link(s) krijgen wij een klein percentage. Jij betaalt hiervoor uiteraard niets extra’s, maar je helpt ons een klein handje. Daarbij doen we regelmatig een donatie aan goede doelen als De Voedselbank, het Alzheimer Fonds of KWF. Mocht je dus een aankoop doen, dan willen we je hierbij heel graag bedanken!
Ik heb altijd in de zorg gewerkt met wisselende diensten en moet zeggen dat ik beide aardig kon hebben, in de ochtend spring ik uit bed zodra de wekker gaat hoe vroeg dit ook is, maar in t weekend vind ik het wel fijn als ik een beetje uit kan slapen. Tegenwoordig gaan de jongens naar beneden en redden zich aardig, maar toen ze jong waren heb ik ook echt wel extra koffie moeten drinken 🙂
ik ben beide want ik slaap niet 😉 ik slaap gemiddeld precies 47 min per nacht als ik geluk heb en de rest heb ik pijn aanvallen. ik zie het altjid dus ochtend worden 😉 onze kids zijn nooit ochtend mensen geweest, sliepen altijd tot een uur of 10 en gingen om 1915 weer naar bed, mijn man is er altijd wel vroeg uit
ik ben een beetje beide denk ik. Wel handig 😉 kan makkelijk opstaan en vind het ook heerlijk om wat langer ’s avonds op te blijven (niet heel lang hoor, geen nachtwerk)
Ik ben denk ik echt een ochtendmens. S’avonds zit ik ontzettend vaak te knikkebollen op de bank. Hahah oops.
Ah super mooi artikel! Heel Interessant om te lezen! ❤️
Oh wat een leuk artikel, van avond- naar ochtendmens.
Wanneer je ergens een gewoonte van maakt is het zeker mogelijk om te wisselen. Hoewel…. In de ochtend lukt alles mij wel een stuk beter. Maar nu, met corona ed, ga ik later naar bed dan anders, want minder slaap en nu ik dit een paar weken heb vol gehouden merk ik wel dat ik het tot later op de avond vol hou.
Ik ben echt een avondmens inderdaad. Nu zeker met thuiswerken vind ik het lastig om vroeg op te staan. Je gaat steeds later naar bed en komt later eruit.
Wat een interessant artikel! Ik ben zelf een avondmens, en nu ik een kind heb is dat soms echt even zwaar. En ik denk dat het de aankomende jaren ook nog wel zwaar blijft whuaha.
Ik merk inderdaad dat het bliijft. Ik ben een avondmens. Gisteren zei nog iemand dat je met kinderen vanzelf een ochtendmens wordt en ik zei haar “nee, bij mij niet. Ik kan echt wel vroeg opstaan en ik sta elke dag om 7u op, maar ik merk dat ik s morgens minder goed blijf functioneren dan ’s avonds”. Haar partner was helemaal mee. Hij begreep wat ik wilde zeggen. Ik veronderstel dat zij een ochtendmens is. 😉